1 / 40

Terminologia bibliograficzna a zmienne środowisko informacyjne

14 listopada 2011 r. BIBLIOTEKA NARODOWA Seminarium „Standardy Bibliograficzne 2011”. Jarosław Pacek. Terminologia bibliograficzna a zmienne środowisko informacyjne. Problemy terminologiczne na łamach literatury, Interesujące przykłady terminów, Źródła terminologiczne,

Download Presentation

Terminologia bibliograficzna a zmienne środowisko informacyjne

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. 14 listopada 2011 r. BIBLIOTEKA NARODOWA Seminarium „Standardy Bibliograficzne 2011” Jarosław Pacek Terminologia bibliograficzna a zmienne środowisko informacyjne

  2. Problemy terminologiczne na łamach literatury, Interesujące przykłady terminów, Źródła terminologiczne, Baza terminologiczna z Zakresu Bibliografii i Katalogowania – Sternik. Plan wystąpienia

  3. Terminologia na językach, czyli Problemy omawiane w Literaturze

  4. Wiele terminów bibliograficznych staje się nieaktualnych, pojawiają się nowe, już istniejącym nadawane są nowe znaczenia. Zmiany terminologiczne ujawniają się na łamach dokumentacji, takiej jak opisy nowych standardów i norm, zwłaszcza w języku angielskim. W piśmiennictwie polskim brakuje wykazów słownictwa z zakresu bibliografii i nauki o informacji. Potrzebne jest tworzenie narzędzi usprawniających interoperacyjność semantyczną i jednoczesne wyszukiwanie w różnych systemach. Terminologia - problemy

  5. Problemy terminologii podnoszone są na konferencjach i innych spotkaniach, np.: Bibliografia. Teoria. Praktyka. Dydaktyka. Warszawa 2008 r. Szósta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów.Warszawa 2008 r. Zarządzanie Informacją w Nauce. Katowice 2010 r. XI Krajowe Forum Informacji Naukowej i Technicznej. Zakopane 20-23 września 2011 r. Terminologia - problemy

  6. Problemy terminologii są przedmiotem omówienia w literaturze fachowej, np.: • M. Kisilowska, Przestrzeń, horyzont, środowisko informacyjne… Czy wiemy, co nas otacza? Rozważania terminologiczne, referat wygłoszony na XI Krajowym Forum Informacji Naukowej i Technicznej. • J. Pacek, Bibliografia w zmieniającym się środowisku informacyjnym, 2010; Dokument czy zasób, „Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej”, dostępny w E-LIS. • J. Woźniak-Kasperek, Wiedza i język informacyjny 2011; Zawartość, dokument, obiekt, zasób – problemy nie tylko terminologiczne, „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2011, nr 1. • E, McCulloch, G. Macgregor, Analysis of equivalence mapping for terminology services, Journal of Information Science,2008 , nr 1, s. 70-92. • E, McCulloch, A. Shiri, D. Nicholson, Challenges and issues in terminology mapping: a digital library perspective, „The Electronic Library”, 2005, nr 6,s.671–677. Terminologia - literatura

  7. „Poniekąd w akcie bezradności szukamy nowych słów, wierząc, że one pomogą zrozumieć i opanować coraz bardziej złożoną rzeczywistość. Jednak zawsze na początku powinno być rzetelne poznanie rzeczywistości, a później jej nazywanie – nie odwrotnie. Precyzja myśli i języka stanowi istotny składnik racjonalności”. [J. Woźniak-Kasperek, Wiedza i język informacyjny 2011, s. 60]. Terminologia - literatura

  8. Nowe obiekty, nowe definicje, czyli niesforne terminy

  9. Ostatnie dwie dekady przyniosły bibliografii istotne zmiany warunkowane przez cyfryzację i usieciowienie środowiska informacyjnego. Zmiany dotyczą m.in. stosowanej terminologii i definiowania badanych przez bibliografię zjawisk. terminologia

  10. Cyfrowa metoda utrwalania informacji, elektroniczny sposób odczytu i przestrzeń sieciowa zrodziły nowe formy nośników. Bibliografia nie lubi anonimowości. terminologia

  11. Terminologia - przykłady Nowe jednostki opisu: • Obiekt • Encja • Leksja • Zasób • Bibliograficzny • Cyfrowy • Elektroniczny • Dynamiczny • Informacyjny • Online • Statyczny • Sieciowy • Utrwalony • Zdalny • Informacyjny • Cyfrowy

  12. dokument zasób • Informacja zapisana lub obiekt materialny, które mogą być potraktowane jako jednostka w procesie dokumentacji. [PN-ISO 5127] • Utrwalona informacja (wraz z materiałem, w którym została utrwalona, nośnikiem informacji). [Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych] • Obejmuje jednostki, zbiory i ich części. Może odnosić się do jednostki fizycznej (np. kaseta audio) lub nieposiadającej określonej formy fizycznej (np. witryna sieci Web). [RDA] • Obiekt fizyczny lub nieposiadający określonej formy fizycznej, obejmujący intelektualną i/lub artystyczną zawartość, stworzony jako jednostka, stanowiąca podstawę pojedynczego opisu bibliograficznego. [ISBD. Consolidated Edition] Dokument VS zasób

  13. Documentseeresource ISBD. Consolidated Edition

  14. Liczba wystąpień w ISBD. Consolidated Edition (302 s.): Resource:1231, kontekst: opisywana jednostka, podstawa opisu bibliograficznego, różne typy: monographic resource, electronic resource, itd. Document:36, kontekst: w przykładowych tytułach, jako synonim, w terminie documentation (askryptor: accompanying documentation) oznacza dokumentację dot. eksploatacji zasobu, np. podręcznik użytkownika. W znaczeniu dokumentu towarzyszącego używany jest termin accompanying material. Terminologia - przykłady

  15. Terminologia - przykłady Leksja - to podstawowa jednostka hipertekstu. „Różni się od klasycznie pojmowanego fragmentu. Jej cechą musi być spójność i bardziej niż względna autonomiczność.” [Źródło: Techsty. Literatura i nowe media. http://techsty.art.pl/warsztaty/lexia.htm]. Leksja opowiadania afternoon, a story Michaela Joyce`a. Źródło: Techsty. Literatura i nowe media. http://techsty.art.pl.

  16. Obiekt informacyjny - każdy element zbioru informacyjnego, niezależnie od zawartości, formy, wielkości (np. liczonej w bajtach), nośnika czy metody zapisu. Również drukowana książka itp. • Obiekt cyfrowy – utrwalony za pomocą wartości liczbowych, źródło informacji czytelne maszynowo, elektronicznie. Terminologia - przykłady

  17. Terminologia - przykłady Punkt dostępu - element danych, np. wybrane pole rekordu bibliograficznego, które reprezentuje ten rekord np. na liście danych wyświetlanych użytkownikowi w wyniku jego interakcji z systemem, w odpowiedzi na kwerendę. Może to być tytuł, nazwa twórcy, nazwa wydawcy, hasło przedmiotowe, symbol klasyfikacyjny, sygnatura, standardowe oznaczenie numerowe itp., w zasadzie większość elementów budujących rekord.

  18. Dzieło - odrębny wytwór intelektualny lub artystyczny (tzn. o intelektualnej lub artystycznej zawartości). W FRBR jest jednostką abstrakcyjną, nie istnieje żaden materialny obiekt, który stanowiłby dzieło. Rozpoznawane i postrzegane jest jedynie poprzez swe indywidualne realizacje. Terminologia - przykłady

  19. Ile ścieżek do przedeptania, czyli Źródła terminologii

  20. Deklaracja Międzynarodowych Zasad Katalogowania (2009 r.) - dokument zastępujący i rozszerzający „Zasady Paryskie”, dostarcza zasad tworzenia katalogów i podobnych narzędzi, funkcjonujących w środowisku cyfrowym i internetowym. W słowniczku 41 terminów z definicjami. Statement of International Cataloguing Principles. http://www.ifla.org/files/cataloguing/icp/icp_2009-pl.pdf.

  21. RDA (Resource Description and Access) – nowy standard katalogowania, który ma realizować wymagania środowiska cyfrowego, dzięki elastycznej strukturze, możliwości opisu zasobów cyfrowych i analogowych; tworzeniu danych przyjaznych dla nowych rozwiązań w zakresie struktur baz danych; tworzeniu danych kompatybilnych z istniejącymi zasobami katalogów. Słownik na 47 stronach,od access point po video cartridge . RDA Full draft. Glossary. http://www.rdatoolkit.org/constituencyreviewfiles/Phase1Gloss_10_21_08.pdf.

  22. ISBD (International Standard Bibliographic Description) - opublikowana w 2007 r. skonsolidowana wersja ISBD. Słownik na 18 stronach. Wskazuje znaczenia terminów, zastosowane w tekście i funkcjonujące w ogólnym obiegu. International Standard Bibliographic Description (ISBD). Consolidated Editionhttp://www.ifla.org/files/cataloguing/isbd/isbd_wwr_20100510_clean.pdf

  23. Joan M. Reitz , Online Dictionary for Library and Information Sciencehttp://www.abc-clio.com/ODLIS/odlis_A.aspxWersja drukowana: LibrariesUnlimited, 2004 r.

  24. Robert Wedgeworth(red.), World Encyclopedia of Library and Information Services, wyd. 2., 1993. (znaczna część dostępna w Google Books)

  25. MULDICAT (Multilingual dictionary of cataloguing terms and concepts)http://www.ifla.org/en/publications/multilingual-dictionary-of-cataloguing-terms-and-concepts-muldicat27 języków, wersje w formacie DOC oraz RDF/SKOS XML

  26. J. Tomaszczyk, Angielsko-polski słownikinformacji naukowej i bibliotekoznawstwa Słownik zawiera ok. 6000 angielskich słów i ponad 2300 różnego rodzaju połączeń wyrazowych wraz z ich odpowiednikami lub objaśnieniami w języku polskim. Dostępny w formacie PDF: http://www.sbc.org.pl/Content/16671/Słownik+INiB.pdf

  27. Terminy i definicje wybranych pojęćz dziedziny informacji i dokumentacji. Relacje między hasłami. 216 s., około 1200 terminów i definicji. [Na temat tej normy: A.Grochowska, Terminologia w zakresie informacjii dokumentacji w świetle norm ISO, „Przegląd Biblioteczny”, 2003, nr ½, s. 43-53]. PN-ISO 5127: 2005. Informacja i dokumentacja. Terminologia

  28. Bibliopedia w serwisie wikia, http://biblio.wikia.com/wiki/Accueil BIBLIOPEDIA FRANCUSKA http://www.bibliopedia.fr Library and Information Science Wiki, http://liswiki.org Glossary of library and information science, http://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_library_and_information_science Narzędzia społecznościowe

  29. Uchwyć koło sterowe, czyli Słownik terminologiczny z zakresu bibliografii i katalogowania

  30. Sternik – http://sternik.bn.org.pl

  31. Ideą bazy jest utworzenie specjalistycznego narzędzia dostarczającego informacji z zakresu współczesnej terminologii bibliograficznej. Słownik zawiera terminy w dwóch językach: polskim i angielskim oraz ich definicje. Sternik - idea

  32. Celem bazy jest: Wypełnienie luki w zasobie aktualnych źródeł. Dostarczenie materiału do dalszych analiz i dyskusji terminologicznych. Stworzenie narzędzia przydatnego w codziennej pracy. Sternik - cele

  33. Metodą szeregowania terminów jest porządek alfabetyczny. Hasła są listowane z możliwością przeglądania indeksów alfabetycznych. Terminy w językach angielskim i polskim szeregowane są razem w jednym ciągu alfabetycznym. Hasła terminów angielskich zawierają odesłanie do właściwego hasła polskiego. Sternik - struktura

  34. Dla wszystkich terminów angielskich ekwiwalentami są terminy polskie. Oprogramowanie TemaTres (http://www.vocabularyserver.com) pozwala stosować relacje kojarzeniowe (asocjacyjne). Każdy artykuł hasłowy zawiera listę aktywnych odsyłaczy do terminów skojarzonych. Sternik - struktura

  35. Ponad 1000 terminów. Funkcję deskryptywną pełnią hasła terminów polskich. Zebrane są definicje terminów, z oznaczeniami źródeł i inicjałami redaktorów wprowadzających. Źródła informacji to normy, standardy, literatura przedmiotu, opracowania polskie i angielskie. Każde hasło polskie wskazuje również terminy skojarzone oraz odpowiednik w języku angielskim. Sternik - zawartość

  36. Założeniem bazy jest możliwość wymiany danych i łączenia z innymi źródłami. Zapewniają to formaty eksportu, zaimplementowane w oprogramowaniu TemaTres takie jak: BS8723-5 (brytyjski standard dla ustrukturyzowanych danych słownikowych), Listy alfabetyczne i hierarchiczne w formacie txt, SKOS-Core (Simple KnowledgeOrganization System), VDEX (IMS Vocabulary Definition Exchange), XTM (XML TopicMaps), Zthes (specyfikacja dla prezentacji zawartości tezaurusów), Wszystkie informacje przechowywane są w bazie danych, utworzonej w popularnym języku SQL. Sternik - interoperacyjność

  37. Sternik - wyszukiwanie

  38. Baza jest umieszczona na serwerach i w domenie Biblioteki Narodowej, dostępna publicznie pod adresem: http://sternik.bn.org.pl. W przyszłości prawdopodobny jest model „półotwarty” – z możliwością dodawania (proponowania) haseł przez użytkowników. Ze względu na konieczność wiarygodności i wysokiego poziomu merytorycznego bazy, możliwość edycji i zatwierdzania haseł pozostanie dostępna dla administratorów. Sternik - dostępność

  39. Pierwszy zbiór kontrolny, ponad 200 haseł opracowano w okresie od października do końca listopada 2010 r. Ze względu na konieczność zapewnienia aktualności bazy nie przewiduje się terminu zakończenia jej opracowania. • Osoby odpowiedzialne za zawartość bazy to pracownicy Instytutu Bibliograficznego: • Agnieszka Brachfogel, • Grażyna Jaroszewicz, • Magdalena Krynicka, • Jarosław Pacek, • Marcin Roszkowski, • Paweł Rygiel. Sternik – odpowiedzialność i ramy czasowe

  40. Dziękuję za uwagę

More Related