Download
1 / 23
230 likes | 535 Views
ปัญหาข้อเสื่อม : การป้องกันและการดูแล. อาทิตย์ พวงมะลิ ภาควิชากายภาพบำบัด คณะเทคนิคการแพทย์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis):. สาเหตุ : จากสภาพความเสื่อม ( degenerative change) (อายุ 40-50 ปีขึ้นไป, ~ 1 ใน 10 คน, หญิงมากกว่าชาย)
E N D
ปัญหาข้อเสื่อม : การป้องกันและการดูแล อาทิตย์ พวงมะลิ ภาควิชากายภาพบำบัด คณะเทคนิคการแพทย์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis): • สาเหตุ: • จากสภาพความเสื่อม (degenerative change) (อายุ 40-50 ปีขึ้นไป, ~ 1 ใน 10 คน, หญิงมากกว่าชาย) • จากประวัติการบาดเจ็บต่อข้อต่อ (traumatic arthritis) พบในอายุน้อยได้ มีประวัติการได้รับบาดเจ็บต่อข้อต่อหรือ กระดูกหักเข้าข้อมาก่อน • จากประวัติการติดเชื้อข้อต่อ (infection arthritis) • ปัจจัยเสริมอื่นๆ • เช่น กรรมพันธุ์ กล้ามเนื้อไม่แข็งแรง อ้วนน้ำหนักมาก ใช้งานของ ข้อต่อหนักตรากตรำ
ข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis): • อาการ: • มีจุดหรือแนวกดเจ็บ ปวด โดยเฉพาะในท่าที่มีแรงอัดต่อข้อต่อ เช่น นั่งยอง คุกเข่า นั่งพื้น • อาจมีบวมหรืออักเสบเป็นบางช่วง • ข้อฝืด ติดแข็ง(โดยเฉพาะหลังจากที่อยู่ท่าใดท่าหนึ่งนานๆ เช่น ตื่นนอน) • มีเสียงลั่นหรือกร๊อบแกร็บในข้อ • จำกัดการเคลื่อนไหว และการทำงาน
ข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis): • พยาธิสภาพ: (ตรวจร่างกาย + X-ray) • มีอาการปวดอย่างค่อยเป็นค่อยไป มักเกิดกับข้อต่อที่มีการรับน้ำหนักหรือเสียดสีสูง (ข้อเข่า, สะโพก, กระดูกสันหลังส่วนคอ, หลัง, ข้อนิ้วมือ) • เกิดการทำลายของกระดูกอ่อนผิวข้อ (articular cartilage > capsule) • น้ำเลี้ยงไขข้อลดลง ข้อฝืดขยับยาก, เสียงลั่น • ช่องว่างระหว่างข้อต่อแคบลง • ข้อปูดใหญ่ (กระดูกงอก), ผิดรูป ACR,2010
ข้อเข่าปกติ (normal knee) ข้อเข่าเสื่อม (osteoarthriticknee) OA knee
การรักษาข้อเข่าเสื่อม (osteoarthritic knee) • ให้ความรู้ในการดูแลตนเอง • - อุปกรณ์ช่วยพยุงข้อต่อ เครื่องช่วยเดิน • - การกายบริหาร* • - หัตถการ (ขยับข้อต่อ นวด) • - การประคบ (ร้อนหรือเย็น) • กระตุ้นไฟฟ้า เครื่องมือทางกายภาพบำบัดเพื่อลดปวด ลดอักเสบ เช่น TENS, IF, SWD • การรักษาด้วยยา (ลดปวด ลดอักเสบ เช่น Paracetamol, NSAIDs, COX-2 inhibitor, opioid) • การฝั่งเข็มเพื่อลดปวด ลดอักเสบ • ดูดน้ำเลือดออกจากข้อ (joint aspiration) • การฉีดเข้าข้อด้วย hyaluronic acid, glucosamine & chondroitin sulphate
การรักษาข้อเข่าเสื่อม (osteoarthritic knee) ในรายที่เป็นรุนแรง:- ฉีดสเตอรอยด์เข้าข้อ- ผ่าตัดด้วยการส่องกล้อง- ผ่าตัดต่อกระดูก- เปลี่ยนข้อเทียม
แบบประเมินภาวะข้อเข่าเสื่อมด้วยตนเองแบบประเมินภาวะข้อเข่าเสื่อมด้วยตนเอง [ ] อายุมากกว่า 50 ปี [ ] มีอาการข้อขัดขยับยากในตอนเช้า (แต่ไม่เกิน 30 นาที) [ ] มีเสียงลั่นกร๊อบแกร๊บในข้อต่อเวลาขับเคลื่อนไหว [ ] มีจุดกดเจ็บตามแนวร่องข้อเข่า [ ] กระดูกรอบข้อเข่ามีขนาดใหญ่หนาตัวขึ้น [ ] อุณหภูมิของข้อเข่าสูงขึ้นเล็กน้อยแต่ไม่สูงนักเมื่อเทียบกับบริเวณข้างเคียง [ ] ปวดข้อเข่าเกือบทุกวันในช่วง 1 เดือนที่ผ่านมา ACR, 2010
การปฏิบัติตนและแนวทางการดูแลรักษาด้วยตนเอง:การปฏิบัติตนและแนวทางการดูแลรักษาด้วยตนเอง: • เลี่ยงแรงกดอัดต่อข้อต่อเช่น นั่งกับพื้น • -ควบคุมน้ำหนักเพื่อลดแรงกระแทก (ช่วงแถบสีฟ้า) • *น้ำหนักลด 1 ปอนด์ ลดแรงกดต่อข้อเข่าขณะเดินได้ถึง 4 ปอนด์(Messier et al , 2005) *ลดปัจจัยเสี่ยงและอาการได้กว่า 50% (Felson et al, 1992; Bartlett et al, 2004)
การปฏิบัติตนและแนวทางการดูแลรักษาด้วยตนเอง: (ต่อ) • ประเมินภาวะอักเสบ (inflammation) • ถ้ามีการอักเสบใช้หลักการ R.I.C.E. • เลี่ยง H.A.R.M. ในช่วงที่มีการอักเสบ ภาวะอักเสบ (> 2 ใน 4 อาการ):* ปวดระบม* บวม* แดง* ร้อน
การปฏิบัติตนและแนวทางการดูแลรักษาด้วยตนเอง: (ต่อ) ให้ใช้หลักการ R.I.C.E. ในช่วงที่มีการอักเสบ • R.I.C.E. (Rest, Ice< Compression, Elevation)(หยุด, เย็น, ยุบ, ยก): • R (หยุดพักส่วนร่างกายนั่นตามปกติชั่วคราว)- I (ใช้ความเย็นควบคุมการอักเสบ) ประคบ 5-15 นาที วันละ 3-4 ครั้ง- C (กดพันกระชับให้ยุบบวม)- E (ยกส่วนที่บวมนั่นให้สูง)
การปฏิบัติตนและแนวทางการดูแลรักษาด้วยตนเอง: (ต่อ) ห้ามทำสิ่งที่ H.A.R.M. ในช่วงที่มีการอักเสบ H.A.R.M.:* Heat (ห้ามประคบร้อน)* Alcohol (เลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์)* Relative running (ใช้งานอย่างหนัก) * Massage (งดการนวดเฟ้น)
การออกกำลังกายและการกายบริหารสำหรับผู้ที่มีข้อเข่าเสื่อมการออกกำลังกายและการกายบริหารสำหรับผู้ที่มีข้อเข่าเสื่อม • -ควรเน้นเสริมความแข็งแรงกระชับกล้ามเนื้อรอบข้อต่อ • ใช้หลักการทำน้อยแต่บ่อยครั้ง (จะทำให้ไม่ล้าจนเกินไปและไม่ระบม) • ควรเป็นการออกกำลังกายที่มีแรงกระแทกต่อข้อต่อให้น้อยที่สุด เดินเร็ว ปั่นจักรยาน วารีบำบัด เต้นแอโรบิค X ว่ายน้ำ กายบริหาร วิ่งสปริ้นท์ X ไทชี จี้กง ไทเก็ก
การกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อมการกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อม มัณฑนา, เฉลิมชาติ 2550 ท่างอเข่างอสะโพก:ทำเท่าที่ไม่เจ็บ ทำ 10 ครั้ง, 2-3 เซต, วันละ 3 เวลา แล้วสลับข้าง(ถ้าไหวก็ค้างไว้ในช่วงสุดท้าย 5-15 วินาที)
การกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อมการกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อม มัณฑนา, เฉลิมชาติ 2550 ท่าเหยียดเข่ายืดกล้ามเนื้อ:นอนหงายชันเข่า ประคองใต้ข้อพับ ออกแรงเหยียดเข่าขึ้นช้าๆ ทำเท่าที่ได้ (แค่รู้สึกตึงแต่ต้องไม่เจ็บ) ทำ 10 ครั้ง, 1-2 เซต, วันละ 3 เวลา แล้วสลับข้าง (ถ้าไหวก็ค้างไว้ในช่วงสุดท้าย 5-15 วินาที) ไม่ควรกั้นหายใจโดยให้นับออกเสียงเบาๆ
การกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อมการกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อม NAU, 2011 ท่าเขม่วพุงยกก้นขึ้น:นอนหงายชันเข่า แขนวางข้างลำตัว หายใจเข้าท้องป่อง หายใจออกท้องแฟ๊บแล้วเขม่วพุงและยกก้นขึ้นช้าๆ แค่พ้นพื้น ทำ 10 ครั้ง, 1-2 เซต, วันละ 3 เวลา (ถ้าไหวก็ค้างไว้ในช่วงสุดท้าย 5 วินาที หากเหนื่อยให้พักยกได้ตลอด) ควรหายใจตามปกติห้ามกั้นหายใจโดยให้นับออกเสียงเบาๆ
การกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อมการกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อม มัณฑนา, เฉลิมชาติ 2550 ท่ากดเข่าเหยียดตรง:นั่งชันเขา ส่วนข้างที่มีอาการตึงให้เหยียดตรง โน้มตัวและเอื้อมมือทั้งสองข้างวางไว้บนและล่างต่อกระดูกสะบ้า ออกแรงกดเข่าลงสู่พื้นช้าๆโดยทำเท่าที่ทำได้และค้างไว้ 15-30 วินาที (แค่รู้สึกตึงแต่ต้องไม่เจ็บ) ทำ 10 ครั้ง, 1-2 เซต, วันละ 3 เวลา
การกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อมการกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อม **ท่าเกร็งกล้ามเนื้อเหยียดเข่า:นั่งเอาหมอนรองเข่า หรือนั่งห้อยขา กระดกข้อเท้าขึ้นและออกแรงเกร็งสะบ้าเพื่อยกส้นเท้าขึ้นจากพื้นช้าๆ (กดเข่าลงห้ามยกเข่าลอย และไม่ควรสะบัดเหวี่ยงขา) ทำเท่าที่ไม่เจ็บ ทำ 10 ครั้ง, 2-3 เซต, วันละ 3 เวลา แล้วสลับข้าง (ถ้าไหวให้เกร็งค้างไว้ในช่วงสุดท้าย 5-10 วินาที) ไม่ควรกั้นหายใจโดยให้นับออกเสียงเบาๆ มัณฑนา, เฉลิมชาติ 2550
การกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อมการกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อม Kalgidim, 2011 ท่ายืด-ย่อ:จะใช้ท่าลุกขึ้น-ลงนั่งเก้าอี้มือยันพยุงหน้าขาไว้ หรือย่อเข่าหลังชิดกำแพงแขนประคองฝาผนังแล้วยืด-ย่อก็ได้ เริ่มจากวางเท้าประมาณช่วงกว้างของไหล่ เขม่วพุงเล็กน้อยและควรยืด-ย่อเข่าขึ้น-ลงช้าๆ ทำในช่วงมุมที่ไม่เจ็บ โดยข้อเท้าควรอยู่หลังต่อแนวข้อเข่าเล็กน้อย ทำ 10 ครั้ง, 1-2 เซต, วันละ 3 เวลา (หากเหนื่อยให้พักยกได้ตลอด) ควรหายใจตามปกติห้ามกั้นหายใจโดยให้นับออกเสียงเบาๆ
การกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อมการกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อม ท่าย่อเข่า:วางเท้าประมาณช่วงกว้างของไหล่ มือจับพยุงเก้าอี้ไว้เพื่อการทรงตัว เขม่วพุงเล็กน้อยและย่อเข่าลงช้าๆ โดยทำในช่วงมุมที่ไม่เจ็บ โดยข้อเท้าควรอยู่หลังต่อแนวข้อเข่าเล็กน้อย ทำ 10 ครั้ง, 1-2 เซต, วันละ 3 เวลา (ถ้าไหวให้เกร็งค้างย่อไว้ในช่วงสุดท้าย 5-10 วินาที)หากเหนื่อยให้พักยกได้ตลอด) ควรหายใจตามปกติห้ามกั้นหายใจโดยให้นับออกเสียงเบาๆ มัณฑนา, เฉลิมชาติ 2550
การกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อมการกายบริหารสำหรับภาวะข้อเข่าเสื่อม รัศมีธรรม, 2554 ท่ายืนย่อแกว่งแขน:วางเท้าประมาณช่วงกว้างของไหล่ ยอเข่าเล็กน้อยประมาณ 5-10 เขม่วพุงเล็กน้อยและทรงตัวไว้ แกว่งแขนขึ้น-ลงพร้อมๆ กัน โดยให้ลำตัวอยู่นิ่ง ทำ 10 ครั้ง, 1-2 เซต, วันละ 3 เวลา ควรหายใจตามปกติห้ามกั้นหายใจโดยให้นับออกเสียงเบาๆ (สำหรับผู้ที่มีอาการปวดไหล่ควรแกว่งแขนในช่วงที่ไม่มีอาการปวด)
