โรคระบบทางเดินหายใจ

โรคระบบทางเดินหายใจ น.ต.หญิง อรภัทรา คงประยูร กองเวชศาสตร์ฉุกเฉิน รพ.สมเด็จพระปิ่นเกล้า

องค์ประกอบของระบบหายใจองค์ประกอบของระบบหายใจ 1. จมูก (nose)เป็นอวัยวะที่เป็นทางผ่านของลมหายใจ ภายในรูจมูกบุไปด้วยเยื่อบุจมูก ซึ่งมีต่อมน้ำมันและขนจมูกขึ้นอยู่รอบ ๆ ผนังของรูจมูก ขนจมูกจะทำหน้าที่กรองฝุ่นละอองในอากาศไม่ให้เข้าสู่หลอดลมและปอด ถัดจากรูจมูกเข้าไปจะเป็นโพรงจมูก ที่มีเยื่อบุชุ่มค่อนข้างหนาบุอยู่ทั่วผนังของโพรงจมูก เยื่อบุชุ่มนี้ประกอบด้วยหลอดเลือดที่จะปรับอุณหภูมิของลมหายใจ โดยการแผ่รังสีความร้อน ต่อมเมือกที่ทำหน้าที่ขับน้ำเมือกออกมาทำให้ลมหายใจมีความชุ่มชื้น และช่วยจับฝุ่นละอองและเชื้อโรคที่ผ่านขนจมูกเข้ามา และมีขนกวัดเล็ก ๆ ทำหน้าที่ปัดแผ่นน้ำเมือกที่สกปรกให้ไหลลงไปทางลำคอลงสู่กระเพาะอาหาร

2. คอหอย (pharynx)มีลักษณะคล้ายกรวย อาจเรียกว่า กรวยคอ เป็นบริเวณที่หลอดอาหารและหลอดลมแยกออกจากกัน โดยหลอดอาหารจะอยู่ด้านหลังของหลอดลม 3. กล่องเสียง (larynx) มีรูปร่างคล้ายกรวย อยู่ถัดเข้ามา จากโคลนลิ้นตรงเข้าสู่หลอดลมส่วนต้น ตรงทางเข้าสู่กล่องเสียงจะมีลิ้นปิดหลอดลม ที่ทำหน้าที่ปิดหลอดลมขณะที่เรากลืน อาหาร เพื่อป้องกันไม่ให้อาหารผ่านลงสู่หลอดลม ภายในกล่อง เสียงจะมีสายเสียงที่ทำให้เกิดเสียงต่าง ๆ ได้

4. หลอดลม (trachea) ประกอบด้วย หลอดลมใหญ่ เป็นทางเดินหายใจที่อยู่ถัดเข้ามาจากกล่องเสียง เป็นกล้ามเนื้อเรียบที่มีกระดูกอ่อนรูปตัวยูฝังอยู่เป็นชั้น ๆ ทำให้คงรูปอยู่ได้ไม่หดแฟบ ผนังด้านในของหลอดลมจะมีเยื่อเมือกที่คอยกักฝุ่นละออง โดยมีขนอ่อนขนาดเล็กคอยโบกพัดฝุ่นละอองให้ขึ้นไปด้านบนให้ออกไปจากหลอดลม หลอดลมเล็ก เป็นหลอดลมที่แยกออกมาจากหลอดลมใหญ่ไปสู่ปอดทั้ง 2 ข้าง จากนั้นจะแบ่งแยกออกไปเป็นหลอดลมย่อยที่จะสิ้นสุดที่ถุงลมภายในปอด

5. ปอด (lungs) เป็นอวัยวะที่อยู่ในทรวงอกทั้งสองด้านโดยอยู่ถัดจากกระดูกซี่โครงเข้ามาด้านใน ปอดมีลักษณะคล้ายฟองน้ำและมีความยืดหยุ่นมาก ภายในปอดจะมี ถุงลมเล็ก ๆ (alveolus)จำนวนมาก และมีเส้นเลือดฝอยผ่านเข้าไปในถุงลมเหล่านี้เพื่อทำการแลกเปลี่ยนแก๊ส

กลไกการหายใจ การหายใจถูกควบคุมโดยศูนย์การหายใจในสมองซึ่งเป็นไปโดยปกติ ขณะหายใจเข้าแผ่นกล้ามเนื้อระหว่างกระดูกซี่โครงจะหดตัวดึงกระดูกซี่โครงให้เลื่อนสูงขึ้นไปทางด้านบนและขยายออกทางด้านข้าง กะบังลมจะเลื่อนต่ำลงทำให้ปริมาตรของช่องอกมีมากขึ้น ความดันอากาศลดต่ำลงอากาศจึงถูกดูดสู่ปอด ขณะหายใจออกแผ่นกล้ามเนื้อระหว่างกระดูกซี่โครงจะคลายตัวขยายออกทำให้กระดูกซี่โครงเลื่อนต่ำลงมาสู่ขนาดปกติ กะบังลมจะเลื่อนสูงขึ้น ทำให้ปริมาตรของช่องอกลดน้อยลงความดันอากาศภายในช่องอกสูง อากาศภายในจึงถูกขับออกจากปอดสู่ภายนอก

กระบวนการหายใจ เมื่อเราหายใจเข้า อากาศจากภายนอกร่างกายจะผ่านรูจมูกทั้งสองข้างเข้าไปตามช่องจมูกขนและเยื่อในช่องจมูกจะช่วยกรองฝุ่นละอองที่ปนมากับอากาศไว้ อากาศจะถูกปรับอุณหภูมิและความชื้นให้เหมาะสมกับร่างกาย แล้วจึงผ่านจากคอหอยเข้าสู่หลอดลม เยื่อเมือกและขนอ่อนที่หลอดลมกักเก็บและพัดโบกฝุ่นละอองขนาดเล็กที่ปนมากับอากาศไม่ให้ผ่านเข้าสู่ปอด อากาศจะเข้าสู่ปอด และเข้าสู่ถุงลมเล็ก ๆ จำนวนมากที่มีหลอดเลือดฝอยอยู่ล้อมรอบ จากนั้นแก๊สออกซิเจนในอากาศจะแพร่ผ่านผนังถุงลมเข้าสู่ถุงลม เมื่อเราหายใจออก แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ก็จะถูกขับออกนอกร่างกาย

แก๊สออกซิเจนที่แพร่ผ่านผนังถุงลมเข้าสู่หลอดเลือดฝอยจากการหายใจเข้า จะเข้าไปรวมตัวกับเฮโมโกลบินในเซลล์เม็ดเลือดแดง ทำให้เลือดมีสีแดง แล้วไหลไปตามหลอดเลือดกลับเข้าสู่หัวใจ หัวใจจะสูบฉีดเลือดไปตามหลอดเลือดแดงไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แก๊สออกซิเจนจะไปทำปฏิกิริยาเผาผลาญสารอาหารนี้จะให้แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ออกสู่เซลล์ด้วย ดังนั้นขณะที่แก๊สออกซิเจนแพร่ผ่านจากเซลล์เม็ดเลือดแดงเข้าสู่เซลล์ในส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์จากเซลล์เหล่านี้จึงแพร่เข้าสู่เซลล์เม็ดเลือดแดงด้วย เพื่อจะเข้าสู่หลอดเลือดดำกลับเข้าสู่หัวใจ และเข้าไปสู่ปอดเพื่อทำการแลกเปลี่ยนแก๊สต่อไป

อาการเหนื่อย-หายใจลำบากDyspneaอาการเหนื่อย-หายใจลำบากDyspnea

ความหมาย • เป็นความรู้สึกที่ไม่สบายเกี่ยวกับการหายใจ ต้องเพิ่มแรงที่ใช้ในการหายใจ • ผู้ป่วยต้องปรับตัวโดยการหายใจเร็วขึ้นหรือแรงขึ้น • ส่วนใหญ่สัมพันธ์กับการออกแรง ยกเว้น – Pulmonary embolism : ลิ่มเลือดอุดตันที่หลอดเลือดปอด – Spontaneous pneumothorax : – Anxiety : ภาวะวิตกกังวล

ความหมาย – อาการ Orthopnea : ภาวะเหนื่อยเมื่อผู้ป่วยนอนราบ ซึ่งเกิดจากเลือด ในทรวงอกเพิ่มขึ้น ร่วมกับการดันขึ้นของกะบังลมในท่านอนหงาย ซึ่ง จะรบกวนการแลกเปลี่ยนแก๊สที่หลอดเลือกฝอยของหลอดลม พบใน ภาวะหัวใจซีกซ้ายวาย ผู้ป่วยหอบหืด COPD : chronic obstructive pulmonary disease ปอดอุดกั้นเรื้อรัง – อาการ Paroxysmal nocturnal dyspnea : ภาวะเหนื่อยที่เกิดขึ้น อย่างเฉียบพลันเวลากลางคืน จนผู้ป่วยต้องตื่นขึ้นมาหอบหรือไอ พบในผู้ป่วยหัวใจวายซีกซ้าย

พยาธิสรีรวิทยา

การวินิจฉัยแยกโรค

การประเมินผู้ป่วยที่มีอาการเหนื่อยการประเมินผู้ป่วยที่มีอาการเหนื่อย

โรคระบบทางเดินหายใจ

โรคระบบทางเดินหายใจ

Presentation Transcript