بسم الله الرحمن الرحیم

1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. آشنایی با اندازه گیری بهره وری موضوع درس : مدیریت بهره وری نیروی انسانی نام استاد : دکتر ودادی نام دانشجو : مجید علیمردانیان

3. Not measure not manage . آنچه را که نتوان اندازه گیری کرد نتوان مدیریت کرد .

4. ضرورت اندازه گیری بهره وری • اندازه گیری ، جزء لاینفک و نقطه آغاز فرآیند علمی مدیریت بهره وری است . • فراهم آورنده اطلاعاتی است که امکان ارزیابی و قضاوت را پیرامون چگونگی حرکت به سوی هدف را از نقطه شروع ایجاد میکند .

5. اندازه گیری بهره وری ، سازمان را در ایجاد ارتباط صحیح بین بهره وری با سایر هدفهای استراتژیک یاری دهنده است . • وجود یک سیستم مطمئن اندازه گیری بهره وری موجب توانایی سازمان در تحقق طرحهای استراتژیک خود خواهد شد.

6. کارکردهای اندازه گیری برخی از کارکردهای مفید آن : 1- آگاه سازی : کسب اطلاع از اینکه سازمان در چه وضعیتی بوده و در چه مرحله ای از دستیابی به اهداف خود قراردارد . 2- ارزیابی مشکلات : اندازه گیری ، امکان شناسایی فرصتها و مقابله با تهدیدات را میسر می سازد .

7. 3- ایجاد مکانیزمی برای ارایه بازخور : نتیجه اندازه گیری باعث می شود که کارکنان از کار لذت ببرند ، از موفقیتها درس بیاموزند و برای مقابله با بهره وری نامطلوب انگیزه مند شوند . 4- ایجاد اطلاعات برای انواع تصمیم گیری های مدیریتی : بخش زیادی از اطلاعات مدیریتی را فراهم می آورد که شامل نوع شاخص ها و مدلهایی است که در سیستم بکارگرفته شده اند . 5- کاربردهای دیگر : نتیجتاً اینکه به بهبود روند بهره برداری از امکانات و بهبود روند رشد تولید کالا و خدمات در سطوح مختلف کمک می نماید.

8. روشهای اندازه گیری • غالباً دو روش وجود دارد : 1- بهره وری فیزیکی : • همان اندازه گیری کمی است با کمیتهایی مانند اندازه – طول – تعداد واحدها و یاقطعات – وزن – زمان یا تعداد افراد . 2- بهره وری ارزش : • اندازه گیری است که با ارزشهایی بصورت مقادیری از پول بیان می گردد .

9. مشخصات مطلوب سیستم اندازه گیری بهره وری • برخی ازمشخصات منطقی : 1- این سیستم باید بین کلیه ورودیهای مهم و محصولات خروجی سازمان رابطه مناسبی برقرار نماید . 2- باید شامل کلیه عوامل و منابع قابل کنترل که در حیطه مسئولیت مدیر مربوطه قراردارند بشود . 4- اثرات تورم باید از ورودی ها و خروجی ها حذف گردد .

10. 4- باید انواع محصولات را مد نظر قرار دهد تا منجر به نتایج گمراه کننده دررابطه با بهره وری نشود . 5- باید روشهای مناسبی برای ارزیابی بهره وری هر یک از منابع و کل سیستم ارائه نماید . 6- با توجه به ماهیت واهداف موسسه ، در سیستم بهره وری باید شاخصهای جزیی وکلی مناسب طراحی گردد .

11. دوره ارزیابی بهره وری الف – دوره های کوتاه مدت ( هفتگی و ماهانه ): • در مواردی که : • تعداد شاخص کم • دسترسی به اطلاعات و آمار سریع و آسان • ماهیت عملیات موسسه مستلزم تغییرات سریع در فرآیند است . • و تغییرات بهره وری سریع ب – دوره های میان مدت ( فصلی یا شش ماهه ) : • تعداد شاخص ها نسبتاً کم . • دسترسی به اطلاعات نسبتاً سهل و آسان . • سرعت تغییرات در عملیات متوسط .

12. ج – دوره های بلند مدت ( سالانه ) : • دسترسی به اطلاعات و آمار سخت است . • تغییرات فرآیند تولید کند است .

13. سطوح اندازه گیری بهره وری • اندازه گیری بهره وری را می توان در سطوح مختلف انجام داد که عبارتند از : الف – سطح بین الملل : • مقایسه های بهره وری براساس دیدگاه های سیستماتیک اندازه گیری در سطح بین الملل ، ابزارهای با ارزشی جهت درک و ارزیابی پیچیدگی بهره وری در بازارهای داخلی و بین المللی کشورهای رقیت است . • روستاس یکی از اولین کسانی است که در سال 1948 برای مقایسه بین المللی بهره وری اقدام کرد.

14. ب- سطح ملی : • توجه زیادی توسط اقتصاددانان به اندازه گیری بهره وری در سطح ملی مبذول شده است . • در این سطح دو تحلیل صورت می گیرد : 1- تحلیلی برونی : در این نوع تحلیل وضعیت جامعه در مقایسه با کشورهای دیگر مورد بررسی قرار میگیرد و از این طریق برنامه های توسعه تنظیم می شوند . 2- تحلیل درونی : در این نوع تحلیل بهره وری ، فعالیتهای اندازه گیری بر تحلیل شاخصهای بهره وری کار ، سرمایه و یا هر دو متمرکز هستند .

15. * در این سطح مفاهیمی اساسی بمانند اقتصاد خرد – کلان – تولید- تولید ناخالص ملی – تولید ناخالص داخلی – درآمد ملی – محصول ناخالص ملی – محصول خالص داخلی – درآمد شخصی ناخالص– درآمد شخصی خالص – پس انداز شخصی مطرح می باشند .

16. ج – سطح بخشی : • با محاسبه تولید ناخالص داخلی هر یکاز بخش های عمده کشور و تقسیم آنها بر تعداد افراد شاغل در این بخشها ، بهره وری آنها بدست می آید . • یکی ازتکنیکهای اندازه گیری در سطوح بخشی ، تکنیک داده ، ستاده است . • تکنیک داده – ستاده در بخش صنعت : • شاخص های اقتصادی : اندازه گیری بهره وری در سطح صنعت می تواند برای بیان چگونگی عملکرد اقتصاد کشور مفید باشد . صنایع پیشرونده و عقب مانده را مشخص می نماید و بدین ترتیب امکان برنامه ریزی بهتر را فراهم می کند .

17. تجزیه و تحلیل نیروی کار : تغییرات در استفاده از نیروی کار ، برنامه های نیروی کار در آینده ، هزینه ها و آثار پیشرفت تکنولوژی بر اشتغال در صنایع مختلف را امکان پذیر می سازید . • تجزیه و تحلیل عملکرد موسسه : امکان مقایسه عملکرد موسسات درون هر صنعت را عملکرد همان صنعت ایجاد می کند . • پیش بینی همخوانی صنعت و تجارت : امکان پیش بینی طرحهای رشد صنایع و وضعیت آینده آنها را ایجاد می کند .

18. د – سطح شرکت یا سازمان : • چنانچه کشورها بخواهند سطح بهره وری ملی خود را توسعه دهند باید ابتدا سعی خود را به سطح سازمان معطوف نمایند . • هر سازمانی برای شروع برنامه بهره وری رسمی باید از اندازه گیری بهره وری شروع کند . • منافع اندازه گیری بهره وری در سازمان : 1- موسسه می تواند کارایی استفاده از منابع برای تولید کالاها و خدمات را محاسبه نماید . 2- طرح ریزی منابع بر حسب اندازه گیری بهره وری در کوتاه مدت و بلند مدت تسهیل می شود .

19. 3-اهداف اقتصادی و غیر اقتصادی به روشنی اولویت بندی می شوند. 4- اندازه گیری بهره وری ، اندازه گیری فعالیت رقابت در آینده را معین می کند . 5- بحث های بین گروه های ذینفع منطقی تر می شود . 6- طرح ریزی اهداف بهره وری برای آینده واقعی تر انجام خواهد گرفت .

20. روشهای اندازه گیری 1- رویکرد شاخص : یکی از راه های اندازه گیری بهره وری استفاده از شاخص ها است و شاخص ها انواع مختلفی دارند که کاربرد هر یک به نحوه و شخص استفاده کننده وابسته می باشد بمانند : • مدل کندریک – کرایمر • مدل هینس • مدل APC • مدل ماندل • مدل تیلور – دیویس • شاخص میلز • شاخص های فصلی

21. 2- توابع تولید : منظور از تابع تولید همان تعیین رابطه بین داده های یک واحد تولیدی و ستاده آن است . توابعی ماننده توابع کابل داگلاس و GES و غیره . 3- روش داده – ستاده : جدول داده – ستاده به عنوان یکی از بنیان های تحلیل اقتصادی در برنامه ریزی های اقتصادی مقبولیت دارد و بیشتر در سطح ملی و صنعت مورد استفاده قرارمیگیرد .

22. 4- روش مطلوبیت : این روش توسط استوارت بوجود آمد که براساس تعریف او از بهره وری که عبارتست از ، نسبت عملکرد مطلوب اهداف سازمانی به تمامی پارامترهای داده ، این روش شکل گرفت . برای مثال اگر ایجاد سود ،هدف یک سازمان باشد ، سطح سود بدست آمده مربوط به تمامی تلاشهای موسسه بیانگر سطح بهره وری آن است . 5- روش سرو – سیستم : هرشاور و راش این مدل را برای بهره وری کارگران ارایه نمودند. برای این منظور آنها بهره وری را مربوط به داده در خلال یک فرآیند تبدیل ، تعریف کردند . چون این مدل دارای سیستم پویای بازخور می باشد به آن سرو – سیستم می گویند.

23. 6- رویکرد ماتریسی : • در این روش از ماتریس ها به عنوان ابزار ارزیابی استفاده می شود و توسط دیویت ارایه گردید . • در این رویکرد ، ارزیابی مدیریت بر مبنای سه مورد زیر صورت می گیرد : الف – عملکرد مدیریت موسسه . ب – ارتباط بین عملکرد موسسه و منابعی که برای دسترسی بهاین عملکرد استفاده شده است . ج – وضعیت موسسه در محیط رقابتی است .

24. 7- رویکرد نسبت های مالی : مدیران اغلب از روش نسبت های مالی برای سنجش بهره وری موسسات استفاده می کنند . در این رابطه مدل های GOLD و Aggarwal قابل ذکر است . 8- رویکرد بودجه بندی سرمایه : این تکنیک توسط مائو برای اندازه گیری بهره وری سرمایه گذاری های عمومی ارایه شد و بیشتر برای سرمایه گذاری های عام المنفعه کاربرد دارد .

25. 9- رویکرد هزینه واحد : • این روش یکی از راه های غیر مستقیم اندازه گیری بهره وری است که با استفاده از تعیین و تحلیل هزینه واحد ، میزان بهره وری را می سنجد . • واحد می تواند شامل قسمت ، کارخانه ، بخش یا محصول باشد . • معمولاً هزینه های واحد ، ترکیبی از کار مستقیم ، موارد و سربار ثابت و متغییر است . • مدل آدام در این رابطه طراحی گردیده و شاخص بنام QPR را تعریف کرده است .

26. تنوع دیدگاه های اندازه گیری بهره وری • واضح است که گروه های مختلف مانند حسابداران ، اقتصاددانان ، مدیران اداری ، مهندسین و ... هریک راه های بخصوصی برای تعریف ، تفسیر و اندازه گیری بهره وری دارند که خلاصه این دیدگاه ها به شرح ذیل بیان می شود : دیدگاه حسابداران : حسابداران اساساً از یک روش هزینه یابی و بودجه بندی برای اندازه گیری استفاده می کنند .

27. دیدگاه اقتصاد دانان : - اقتصاد دانان اندازه گیری جزیی مثل بهره وری کار ، از اولین اندازه گیری هایی است که استفاده می کنند سپس اندازه گیری های بهره وری عوامل کل و بهره وری کل . دیدگاه رفتاریون : - طرفداران مدیریت رفتاری بطور اعم و مدیران اداری بطور اخص ، بهره وری کار را در سازمانها مد نظر قرار می دهند . دیدگاه مهندسین : - مهندسین عموماً در جستجوی اندازه گیری دارائیهای فیزیکی ودیگر منابع مثل تولید در ساعت ، نفر ساعت درواحد ، موارد مورد نیاز در واحد ، سود مندی ماشین و فضا هستند .

28. دیدگاه مدیران : - مدیران عموماً از نسبت های حسابداری برای دسترسی به اهداف مدیریت عمومی استفاده می کنند بطوریکه معمولاً منظورشان از اندازه گیری بهره وری این است که آنها را قادر نماید به سادگی سطح سود آوری فعلی شرکت را مشخص نماید .

29. نسبت های بهره وری • بهره وری کارکنان : E.P = • متوسط هزینه سرانه کارکنان : A.L.C = • سهم نیروی کار : L.S= × 100 V.A N.E L.C N.E L.C V.A

30. V.A F.A • بهره وری سرمایه : C.P = • تراکم سرمایه : C.I = • حاشیه ارزش افزوده : V.A.M = • گردش دارایی : A.T = T.F.A N.E V.A N.S N.S T.F.A

31. سهم سرمایه : C.S = × 100 O.P V.A

32. نتیجه گیری • اندازه گیری بهره وری یک هدف نیست ، بلکه برای افزایش بهره وری باید به تجزیه و تحلیل آن توجه زیادی داشت و این امر می تواند جهت تصمیم گیری در تمام سطوح اقتصادی به عنوان وسیله موثری به کاربرده شود. • موفقیت در اندازه گیری و تحلیل بهره وری تا حد زیادی به درک روشن تمام گروه های ذینفع بمانند مدیران – کارگران – کارفرمایان – اتحادیه های کارگری و نهادهای دولتی ، از اهمیت آن بستگی دارد .

33. بدون یک سیستم اندازه گیری مناسب نمی توان روابط صنعتی را بهبود بخشید و یا انطباق صحیحی میان بهره وری ، مزدها و سیاستهای تسهیم منافع ایجاد کرد . • برای رسیدن به موازنه بین بهره وری ، سود و قیمتها باید یک سیستم اندازه گیری مناسب ، جزء مکملی از سیستم اطلاعاتی مدیریت باشد .

34. پایـــان