Przepis prawa karnego Norma sankcjonowana i norma sankcjonująca Typ czynu zabronionego

1. Przepis prawa karnegoNorma sankcjonowana i norma sankcjonująca Typ czynu zabronionego

2. Przepis prawa karnego • Prawo karne materialne: • „zbiór przepisów, który obejmuje katalog czynów karalnych i przewidywanych przez ustawodawcę kar, grożących za popełnienie takich czynów, a także zasady odpowiedzialności karnej” (K.Buchała, A.Zoll) • Zbiór norm odnoszących się do stosowania kary

3. Charakterystyczna syntaktyka przepisu prawa karnego • Kto, (……), podlega karze (…).

4. Przepis prawa karnego • Art. 148 § 1 Kodeksu karnego • Kto zabija człowieka podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności

5. Kto zabija człowieka podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności • Przepis prawa karnego s.s.: • Jednostka tekstu prawnego, w formie zdania oznajmującego, w trybie niedokonanym opisująca określone zachowanie i przewidzianą za to zachowanie sankcję o charakterze represyjnym • Przepis prawa karnego s.l.: • Jednostka tekstu prawnego stanowiąca podstawę rekonstrukcji treści normy prawnokarnej

6. Struktura normatywna przepisu prawa karnego • Normy sprzężone • Norma sankcjonowana • Norma sankcjonująca • Przepis prawa karnego stanowi podstawę dekodowania dwóch odmiennych norm – normy sankcjonującej i normy sankcjonowanej

7. Norma sankcjonowana • Zakaz lub nakaz określonego zachowania (norma merytoryczna) • Elementy normy sankcjonowanej: • zakres normowania • zakres zastosowania

8. Norma sankcjonowana • Art. 148 k.k. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

9. Czy każdy przepis prawa karnego daje podstawę do dekodowania normy sankcjonowanej?

10. Norma sankcjonująca • Właściwa norma prawa karnego, o strukturze normy kompetencyjnej • Norma dwuelementowa: • zakres zastosowania (hipoteza) • zakres normowania (dyspozycja)

11. Norma sankcjonująca • Adresat: sąd (wyjątkowo prokurator lub inny organ wymiaru sprawiedliwości) • Hipoteza: • opis zachowania karalnego (typ czynu zabronionego), • inne przesłanki odpowiedzialności karnej (np. z części ogólnej k.k.) • Dyspozycja: kompetencja do orzeczenia sankcji karnej (obowiązek orzeczenia sankcji karnej)

12. Normatywna interpretacja przepisu prawa karnego • Nie wszystkie elementy zawarte w przepisie prawa karnego mają znaczenie w perspektywie obu struktur normatywnych tj. normy sankcjonowanej i sankcjonującej • dla treści normy sankcjonowanej nie ma znaczenia: znamię zaistnienia skutku, okoliczności dotyczące winy i strony podmiotowej • dla treści normy sankcjonującej znaczenie ma naruszenie normy sankcjonowanej – bezprawność zachowania

13. Naruszenie normy sankcjonowanej • u podstaw normy sankcjonowanej znajduje się określone rozstrzygnięcie w zakresie aksjologii sytemu prawnego (dobro prawne, interes prawny) – wartościująca funkcja normy sankcjonowanej • norma wyraża także powinność określonego zachowania (rozkazodawcza funkcja normy sankcjonowanej)

14. Naruszenie normy sankcjonowanej • Istotna z punktu widzenia normy sankcjonującej ocena (bezprawia czynu) czynu musi zawierać te dwa aspekty: • zachowanie musi naruszać polecenie • zachowanie musi być negatywnie oceniane w perspektywie chronionego normą sankcjonowaną dobra prawnego

15. Naruszenie normy sankcjonowanej • Dobra prawne o charakterze względnym i charakterze bezwzględnym • Reguły postępowania z danym dobrem prawnym • „Jeżeli dane zachowanie jest zgodne z regułami postępowania z danym dobrem, to nawet jeżeli zagraża dobru lub je niszczy, nie może być ujemnie oceniane” (A.Zoll)

16. „Sprzeczne z normą sankcjonowaną będzie więc tylko takie zachowanie, które naraża na niebezpieczeństwo dobro prawne lub je narusza i jednocześnie narusza wykształconą przez wiedzę lub doświadczenie regułę postępowania z tym dobrem prawnym” A.Zoll

17. Typ czynu zabronionego • Hipoteza normy sankcjonującej • Art. 149 k.k. Matka, która zabijadzieckow okresie porodu pod wpływem jego przebiegu

18. Rozwinięcie hipotezy normy sankcjonowanej: • Matka (która ukończyła 17 rok życia – art. 10 § 1), która(umyślnie - art. 9) zabija(przez działanie lub zaniechanie – w tym drugim przypadku w warunkach określonych w art. 2) dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu (o ile spełnione są warunki obiektywnego przypisania skutku)

19. Terminologia

20. Funkcje typu czynu zabronionego • Wyznaczenie granicy pomiędzy zachowaniami karalnymi a innymi zachowaniami bezprawnymi lub legalnymi • Wyznaczenie granicy pomiędzy poszczególnymi kategoriami zachowań karalnych z uwagi na konieczność różnicowania sankcji

21. Typ czynu zabronionego • Znamiona typu czynu zabronionego powinny wskazywać tylko na te cechy czynu, które mają znaczenie w perspektywie społecznej szkodliwości (naganności) danej klasy zachowań

22. Znamiona typu czynu zabronionego

23. Typy znamion znamion • Obligatoryjne Fakultatywne: Matka która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu Określenie podmiotu Czynność wykonawcza Dobro prawne Naruszenie reguły postępowania z dobrem prawnym Określenie strony podmiotowej (stosunku psychicznego sprawcy do czynu skutek czas miejsce sposób Podmiot czynności wykonawczej Przedmiot czynności wykonawczej Cel, motyw, inne

24. Klasyfikacje znamion • Strukturalny podział z uwagi na znaczenie dla: • bezprawności (naruszenia normy sankcjonowanej ) • karalności Matka, która zabijadziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu

25. Klasyfikacja znamion – sposób opisu • Znamiona potoczne (matka) • Znamiona odsyłające (choroba nieuleczalna) • Znamiona definiowane w określonej dziedzinie wiedzy • Znamiona definiowane przez ustawę (osoba najbliższa) • Znamiona normatywne (poseł)

26. Klasyfikacja znamion – sposób opisu • Znamiona pozytywne – znamiona negatywne • Znamiona opisowe – znamiona ocenne • Znamiona ostre – znamiona nieostre • Znamiona przedmiotowe – znamiona określające przeżycia psychiczne (znamiona podmiotowe)

27. Klasyfikacja typów czynów zabronionych - strukturalna

29. Art. 148

30. Klasyfikacja typów czynów zabronionych • 1. Z uwagi na stronę podmiotową • 2. Z uwagi na wagę przestępstwa • 3. Z uwagi na określenie sprawcy • 4. Z uwagi na stopień zagrożenia dla dobra prawnego • 5. Z uwagi na skutek • 6. Z uwagi na formę czynności wykonawczej • 7. Z uwagi na tryb ścigania

31. Z uwagi na stronę podmiotową • Kryterium: klauzula nieumyślności • w przepisie w zespole znamion • W odrębnym przepisie (samodzielna klauzula) • Art. 9 paragraf 3 k.k. umyślne nieumyślne umyślno - nieumyślne nieumyślno - nieumyślne = nieumyślne

32. . Z uwagi na wagę przestępstwa • Zbrodnie (art. 9 § 2 k.k.) • Występki (art. 9 § 3 k.k.) • Kryterium – wyoskość ustawowego zagrożenia (dolna granica i rodzaj kary)

33. 3. Z uwagi na określenie sprawcy • Powszechne • Indywidualne • Indywidualne właściwe • Indywidualne niewłaściwe • Kryterium: bliższe określenie sprawcy w typie czyny zabronionego (ew. w typie podstawowym i zmodyfikowanym)

34. . Z uwagi na stopień zagrożenia dla dobra prawnego • Naruszenia dobra prawnego • Narażania dobra prawnego • abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo • konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo • powszechne • Indywidualne • Typ czynu zabronionego może być równocześnie typem naruszenia dobra prawnego (np. zdrowia) i narażenia ( np. życia)

35. Z uwagi na skutek • Skutkowe (materialne) • Bezskutkowe (formalne) • Kryterium – skutek (dająca się oddzielić od zachowania sprawcy (czynności wykonawczej) zmiana w świecie zewnętrznym • Przestępstwa konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo – skutkowe • Możliwość przekształcenia czasownika wyrażającego czynność wykonawczą na czasownik „powodować określony stan rzeczy – co do zasady skutkowe

36. Z uwagi na formę czynności wykonawczej • Kryterium: sposób ujęcia czynności wykonawczej • Przestępstwa materialne co do zasady z działania albo z zaniechania Wyłącznie z działania Wyłącznie z zaniechania Z działania albo z zaniechania

37. Z uwagi na tryb ścigania • Przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego (publicznoskargowe) • Ścigane na wniosek (wnioskowe) • Ścigane z urzędu • Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego • Kryterium: • Domniemanie ścigania publicznoskargowego z urzędu, chyba że zaznaczono wyraźną klauzulę innego trybu ścigania