KOMPETENCII VO ZAVARUVAWETO PERSONAL I KOMPANII

1. KOMPETENCII VO ZAVARUVAWETO PERSONAL I KOMPANII Dr Sveto Cvetkovski, von. prof. na TMF (Me|unaroden in`ener po zavaruvawe) (^len na TK-35 Zavaruvawe ISRM) (Pretsedatel na zdru`enie na metalurzi na Makedonija) Skopje 12.10.2011 Ministerstvo za Ekonomija

2. Zavaruvaweto e naj~esto primenuvaniot proces za spojuvawe na metalni materijali (delovi, podsklopovi ili sklopovi....) Tehnologijata na zavaruvawe e sodr`ana i primeneta vo najgolemiot broj metalni konstrukcii denes. Mnogu od niv baraat tehni~ki specifikacii i kontrola na kvalitetot. Rizikot povrzan so gre{kite vo zavaruvaweto na konstrukciite mo`e da bide mnogu opasen {to go poka`uvaat i primerite od minatoto Havariite vo zavaruvaweto voobi~aeno imaat katastrofalni posledici: materijalni zagubi, zagaduvawe na ~ovekovata, okolina i ~ove~ki `rtvi

3. Havarii od nepravilno vodewe na zavaruva~kiot proces

4. Zavaruva~kite kompanii nastojuvaat da dobijat sertifikat za • Kvalitet vo zavaruvaweto EN 3834 • Za{tita na ~ovekovata okolina EN 14000 • Zdravje i bezbednost Koi uslovi se potrebni za sertificirawe na personalot i zavaruva~kite kompanii ??? ISO 9001Vo princip standardot ISO 9000 vo potpolnost gi zadovovoluva barawata na sistemot za kvalitet na bilo koja kompanija taka da prakti~no nema potreba od koristewe na drugi standardi. No, sepak ISO 9000 ne gi opi{uva specijalnite procesi kaj koi ne mo`e da se garantira kvalitetot na produktot so ispituvawe po zavr{uvaweto na proizvodniot proces. Taka na primer, kaj procesot na zavaruvawe so NDT ispituvawe ne mo`e da se garantira dali soodvetni materijali se koristeni, deka korektna podgotovka na rabovite e izvedena, deka korektna procedura na zavaruvawe e koristena, faktori koi zna~itelno vlijaat na kvalitetot na zavareniot spoj.

5. ISO 14731 i ISO 3834 (prethodno EN 719 and EN 729) Standardot EN 729/EN ISO 3834 e razvien da gi identifikuva site faktori koi mo`at da vlijaat na kvalitetot na zavareniot proizvod, i koi treba da bidat soodvetno kontrolirani vo site fazi pred i za vreme na zvaruvaweto. Iako standardot ISO 9000 bara da kontrolata na procedurata na proizvodniot proces mora da bide izrabotena i primeneta, Standardot EN 729 odi ponataka barajki da individuate (personalot) direktno involviran vo zavaruva~kiot process bide kvalificiran, izve`ban, so iskustvo i pod kontrola, supervajzing od kompetentna institucija za rakovodewe vo zavaruvaweto. So primena na ISO 3834 klientot, dizajnerot, proizvoditelot, korisnikot na zavaruva~kite proizvodi go do`ivuvaat zavaruvaweto na eden mnogu posistemati~en na~in

6. Lu|eto se klu~ za EN729/EN ISO 3834 poznat kako: Barawe za kvalitet vo zavaruvaweto Ovoj standard gi propi{uva detalite kako da se kontroliraat zavaruvaweto, no i drugite razli~ni operacii povrzani so nego za da se postigne baraniot kvalitet. Klu~nata karakteristika na ovoj standard e da se obezbedi baraweto da lu|eto so odgovornosti vo procesot na zavaruvaweto se kompetentni da gi sprovedat baranite odgovornosti. Ova se postignuva so inkorporirawe na drug standardEN719/ISO14731Koordinacija vo zavaruvaweto -Zada~i i odgovornosti Vrz osnova na standardot EN ISO 3834 napravena e sertifikaciona {ema za kompanii koja i denes se primenuva [emata e napravena za da im ovozmo`i na proizvoditelite da go poka`at svoeto sovpa|awe so EN ISO 3834 Ovaa {ema isto taka go zadovoluva EWF kriteriumot za EN ISO 3834 certifikacija. EWF ISO 3834 certifikacionata {ema se fokusira glavno na zavaruva~kite aktivnosti vo kompanijata i tie aktivnosti ne mo`at da bidat sprovedeni so postoe~kiot ISO 9000 vo kompanijata ili samostojno.

7. SERTIFIKACIONATA{ema za zavaruva~kite kompanii razviena od stranaEWF Aktivnostite zapo~uvaat vo 1995, a vo 1997 {emata e zavr{ena Odobrena e vo 2000 [emata e transformirana od strana naIIW i od 2008 stapuva na sila IMPLEMENTACIJA NA [EMATA ZA SERTIFIKACIJA NA KOMPANIITE I PERSONALOT ZA ZAVARUVAWE Edna organizacija se akreditira vo sekoja zainteresirana zemja od strana na IIW ili EWF posle ocenuvaweto od strana na ovie institucii preku IAB International Acreditation Body (Me|unarodno telo za akreditacija) IABgo akreditiraANBvo zemjata ANB Acreditation National Body (Nacionalno telo za Akreditacija ANBodobruva nacionalni tela za trening na personalot ili nacionalni tela sertifikacija na zavaruva~ki kompanii (vosvetot ima okolu 600 tela za sertifikacija trening na personal i sertifikacija na kompanii)

8. EWF pretstavuva telo koe gi soedinuva glavnite zavaruva~ki instituti i dru{tva {irum Evropa. Vo soglasnost so EN 3834 ja sproveduva dobro poznatata kvalifikaciona {ema za Evropski in`ener po zavaruvawe Evropski tehnolog po zavaruvawe Evropski specijalist po zavaruvawe i evropski zavaruva~ Ovie barawa stanaa ben~mark za potrebnoto znaewe na zavaruva~kiot personal {irum svetot. Zna~i, za da se postigne kvalitet na zavareniot proizvod potrebno e da se vospostavi kontinuirana kontrola i da se sledat soodvetni proceduri za vreme na proizvodniot proces. IIW International Welding Institute (Me|unaroden Institut za zavaruvawe) Misija Da deluva {irum svetot zaradirazmena na znaewe od oblastite na tehnologiite na spojuvawe, a so cel da go napravi kvalitetot na `iveewe podobar Osnovan e 1948 godina od strana na me|narodnite dru{tva za zavaruvawe/sojuzi, 13 na broj koi smetaa deka treba da se napravi na{to krucijalno za za pobrz nau~en i tehni~ki progres

9. Table 4: International Authorisation Board (IAB) - Authorised National Bodies

10. Me|unarodniot standard EN ISO 3834 Standardot se sostoi od 5 dela − EN ISO 3834-1: Guidelines for selection and use; − EN ISO 3834-2: Comprehensive quality requirements; − EN ISO 3834-3: Standard quality requirements; − EN ISO 3834-4: Elementary quality requirements; − EN ISO 3834-5: Normative references to fulfil the requirements of EN ISO 3834-2, EN ISO 3834-3 and EN ISO 3834-4.

11. Kako se steknuva certifikacija na zavaruva~kata kompanija Prvo treba da se donese odluka koe nivo na barawa za kvalitet vo zavaruvaweto odgovaraat na kompanija. EN ISO3834 sodr`i tri nivoa na barawa i izborot }e zavisi od stepenot na slo`enosta na zavaruva~kite operacii koi se izveduvaat. Imajki na um deka i ednostavnite zavaruva~ki operacii baraat soodvetna kontrola {to e opi{ano vo ~etvrtiot del od standardot. Delovite 2 i 3 gi definiraat barawata za mnogu poslo`eni zavaruva~ki operacii. Otkako }e se definira nivoto na slo`enosta se prevzemaat slednite ~ekori: Kompanijata gi kompletira i vra}a aplikacionite dokumenti nazad do certifikacionoto telo Sledi pregled na pristignatata dokumentacija i se izdava kvotacija - ocenka Po prifa}awe na ocenkata otpo~nuva procesot na ocenuvawe. Toj se sproveduva od strana na individui specijalno izbrani i naimenuvani od strana na certifikacionoto telo vo zavisnost od nivnoto iskustvo i ekspertiza vo zavaruvaweto i sproveduvawe na ocenuvaweto.

12. Na uspe{nite kompanii im se izdadavaat certifikati za proizvodot i {emi na EFW Sertifikati i EWF {emata poka`uva kako certifikacijata e sporovedena Serifikacionoto telo }e ja registira kompanijata i detalite za nejzinata sposobnost (tip na produktot golemina i sl) }e se najdat na web stranata na EWF Sertifikatot e predmet na nadgleduvawe i periodi~no reocenuvawe Sertifikatot poka`uva za koj tip na produkt stanuva zbor, proizvoden standard grupa na osnoven materijal zavaruvawe i srodni procesi, autoriziran koordinator za zavaruvawe

13. Pridobivki od sertifikacijata Korist za sertificirani proizvoditeli - kompanii Jasna, visoko profilirana, nezavisna verifikacija na kompanijata od vode~kite svetski avtoriteti vo zavaruvaweto, Potvrda za sposobnosta vo zavaruvaweto i proizvodstvoto i kompetencija na personalot, Podobrena doverba na klientot koja vodi kon namaluvawe na nadvore{niot audit, Vlez na kompaniite vo publicirani nacionalni i evropski registri Kvalitet vo rakovodeweto i proizvodstvoto ocenet od strana specijalizani acesori, Zgolemen nacionalen i internacionalen biznis potencijal, Sertificirani potencijali za zadovoluvawe na individualnite potrebi na kompanijata. Usoglasenosta so najva`nite evropski standardi

14. EN ISO 3834 certifikacijata mo`e da se sprovede samostojno ili so ISO 9001 Ovoj sertifikat e op{t sertifikat za zavaruvawe za sekoja kompanija nezavisno od tipot na zavaruva~ki proizvodi tip na osnoven materijal ili postapka na zavaruvawe stanuva zbor

15. Standardi za sertifikacija na zavaruva~ki kompanii za odredeni tipovi na proizvodi Sadovi pod pritisok EN 13445 @elezni~ki vozila EN 15025 (porano DIN 6700/1-6) Grade`ni ~eli~ni konstrukciiDIN 18800/7 (EN 1090 1/2) DIN 18800/7 - klasi B, C, D i E Klasata E e najrigorozna i se odnesuva na zavaruvawe na dinami~ki optereteni konstrukcii

17. PRA[ALNIK ZA CERTIFIKACIJA NA KOMPANIJA ZA ZAVARUVAWE • (EFW {ema) • 1 Dali kompanijata ima sistem za kvalitet ISO 9000 • 2. Kolkav e vkupniot broj na vraboteni vo firmata i kolku od niv se vklu~eni vo zavaruva~koto proizvodstvo. • 3. Koja e ob{ta proizvodna programa vo kompanijata. • Za koja programa bi se vr{elo atestiraweto • 5. Koi dimenzii na konstrukcii/materijali najmnogu se uprtrebuvaat vo zavaruva~koto proizvodstvo (dol`ina, {irina, debelina i te`ina) • 6. Proverka na dogovorite - dali se vr{i, koj gi vr{i, na {to se obrnuva vnimanie • 7. dali se vr{i proverka na tehni~kata dokumentacija • 8. Dali kompanijata koristi podizveduva~i i kako se izbiraat istite • 9. Kolku zavaruva~i/operateri ima kompanijata, za koi postapki se specijalizirani i dali gi imaat potrebnite atesti • 10. Koj go vr{i nadzorot pri zavaruvaweto NDT i drugi vidovi kontrola

18. 11. Koj ja vr{i kontrolata pred za vreme i po zavaruvaweto 12. So kakva zavaruva~ka i druga pomo{na oprema (rotira~ki stolovi, pe~ki za termi~ka obrabotka kranovi, valcma{ini) pri zavaruvaweto raspolaga kompanijata 13. Dali i kako se vr{i proverka na zavaruva~kata i mernata oprema vo zavaruva~koto proizvodstvo 14. Dali postoi proizvoden plan 15. Dali zavaruva~ite zavaruvaat po to~no opredeleni tehnologii - koj e zadol`en za toa 16. Dodatni materijali za zavaruvawe - dali postojat instrukcii za nabavka, upotreba/su{ewe i ~uvawe na istite 16. Dali se izveduva termi~ka obrabotka po zavaruvawe 17, Kontrola pred zavaruvawe - dali se vr{i kontrola na osnovniot materijal kade se uskladi{tuva i kako se ozna~uva

19. 18. Kako se vr{i kontrola po zavaruvaweto i {to se pravi so delovite koi ne go zadovoluvaat baraniot kvalitet 19. Kako se sledi materijalot od mestoto za uskladi{tuvawe do gotoviot proizvod

20. EN ISO 14731 The EWF/IIW Personnel Certification Scheme e postapka koja ovozmo`uva da rabotata na zavaruva~kata kompanija bide oceneta i prepoznaena. [emata definira profil na edukacija, znaewe i iskustvo i odgovornost za sproveduvawe na zavaruva~kite zada~i [emata im ovozmo`uva na kompaniite odnosno personalot da gi postignat barawata naEN ISO 14731

23. Tabela 3 Me|unaroden in`ener za zavaruvawe sodr`ina na kursot

24. a) Poznavawe na tehnologii na zavaruvawe b) Poznavawe na zavaruva~koto proizvodstvo v) Kvalifikuvan zazavaruva~kite tehnologii g) Blizok so sistemot za menxment so jvakitet

25. Tabela 1: (EN 719/EN 14731) Koordinacii i zada~i vo zavaruvaweto

26. Z A K L U ^ O K - EWF i IIW vospostavija {ema za sertifikacija na personalot i kompaniite koi se vklu~eni vo zavaruva~koto proizvodstvo. - Pokraj evropskite se pogolem e brojot na prekuokenskite zemji koi go prifatija ovoj sistem - Sistemot e pogoden kako za proizvoditelite taka i za nara~atelite na zavarenite proizvodi/konstrukcii. - Vo osnova na sistemot e ~ovekot koj preku svoeto teoretsko i prakti~no obrazovanie treba da spre~i pojava na havarii na zavarenite proizvodi vo uslovi na eksploatacija

27. Blagodaram