NVRR Bespreking van ‘Een spiegel van het lokale rekenkamerlandschap’

1. NVRRBespreking van ‘Een spiegel van het lokale rekenkamerlandschap’ Heinrich Winter

2. Onderwerpen Onderzoeksopzet Institutionele vormgeving Rolopvatting rk(c)s Onderzoeksproces Gebruik Oordeel eigen functioneren Uitdagingen

3. Perspectief Bijzonder hoogleraar Rijksuniversiteit Groningen Directeur Pro Facto Academisch betoog Maar toch ook gebaseerd op eigen ervaringen

4. Opzet onderzoek Literatuurstudie (o.a. zelfevaluaties) Opbouw onderzoeksmodel Diepte-interviews Vragenlijstonderzoek Rondetafelgesprekken en discussies NVRR-kringen 4

5. Kanttekeningen bij de opzet Kanttekeningen bij het onderzoeksmodel - Effecten niet in kaart gebracht - Feitelijk handelen beïnvloed door andere factoren dan alleen institutionele vormgeving en rolopvatting; model zelf niet onderzocht Kanttekening bij gehanteerde methoden - Erg intern gericht - Afnemers niet of nauwelijks bevraagd Representativiteit op zichzelf prima, maar… 5

6. Institutionele vormgeving Alle provincies en 7 % gemeenten rekenkamer; 93% gemeenten rkc Duidelijke typologie qua samenstelling: bijna 50% raadsleden in rkc; slechts 4% alleen raadsleden; bijna de helft gemeenten/provincies gezamenlijke rkc; dan samenstelling overwegend extern Verloop (met name raads)leden redelijk groot Budget gemiddeld (mediaan) 58.000 euro; hang sterk samen met grootte; vergoedingen 8.000 euro; helft rkc’s vergoeding per vergadering 6

7. Kanttekeningen bij institutionele vormgeving Stapeling van functies niet genoemd Geen kritische beschouwing capaciteiten leden - Kennis onderzoeksmethodologie - Juridische kennis Zeker relevant tegen achtergrond van rkc’s die onderzoek zelf doen vsrkc’s die uitbesteden.. Meerwaarde raadsleden nauwelijks geproblematiseerd Budget en vergoedingensystematiek 7

8. Rolopvatting Herkenning en acceptatie bevindingen door raad, college en ambtelijke organisatie van groot belang Maar: onafhankelijkheid wordt van belang gevonden Doelen: - Ondersteuning controlefunctie raad/staten - Verbetering maatschappelijke effecten - Verbetering bedrijfsvoering 8

9. Kanttekeningen bij rolopvatting Flink veel rkc’s spreken over budgettaire afhankelijkheid; opmerkelijk vergeleken met andere adviseurs (bezwaar, planschade etc)! Zelfbewustzijn nieuwe beroepsgroep moet dus nog groeien Doelen liggen in elkaars verlengde: essentie is toch de controlefunctie van vertegenwoordigende lichamen Ambities sporen niet (helemaal) met de praktijk: - verbeteren bedrijfsvoering/bevorderen rechtmatigheid primair - ondersteunen controlefunctie raad en verbeteren maatschappelijke effecten komen (veel) minder voor 9

10. Onderzoeksproces Onderzoeksproces inmiddels uitgekristalliseerd: - onderwerpenselectie - normenkader - ambtelijke feitencheck - bestuurlijke reactie Onderwerpselectie: belang input raad en burgers Onderwerpselectie: meer dan 1/3e rkc-onderzoeken behoort tot top-5 thema’s Bevindingen over onderzoeksproces erg globaal 10

11. Vaak Kanttekeningen onderzoeksproces Belang input burgers met de mond beleden; weinig innovatieve werkwijze! Geldt ook voor betrekken raad/staten, zeker gelet op de ontevredenheid hierover Reactie (ambtelijke) orgie, na selectie ontbreekt.. Rkc’s letten wel erg op elkaar; waarom deze top 5? Weinig inzicht in verloop onderzoek: kwantitatief/kwalitatief; medewerking organisatie, feitencheck, tijdsduur, rol bureaus etc. 11

12. Gebruik Bestuurlijke reactie in bijna 90% gevallen Tijdsduur gemiddeld 4 weken Rapporten altijd naar raad/staten; veelal (70%) in aanwezigheid rkc (bv door geven presentatie) Reactie raad: constructief (52%), soms tam (11%) of fel (18%) Geheel/grotendeels overnemen aanbevelingen door bestuur/raad/staten in 3/4 gevallen 12

13. Kanttekeningen bij gebruik Niet gerapporteerd over nut/noodzaak bestuurlijke reactie! Wel over tijdsduur (te lang) Het wordt spannender als die discussie in de raad/staten terecht komt Overnemen aanbevelingen bestuur/raad/staten in 3/4 gevallen lijkt te rooskleurig; hoe zit het met de opvolging? Vervolgonderzoeken! Ervaringen met behandeling in de raad/staten lijken voorzien van ‘gouden gloed’: praktijk vooral ‘tam’? 13

14. Oordeel eigen functioneren Gemiddeld 2 rapporten per jaar Bijdrage rkc aan controlerende taak raad/staten, kaderstelling, rekenschap: (ruim) voldoende Hoge cijfers voor doorwerking aanbevelingen (overnemen, 7,6; uitvoeren, 7,2) en effectiviteit rkc (6,9) Opmerkelijk: 60% wijst op preventieve werking aanwezigheid! 14

15. Kanttekeningen bij oordeel eigen functioneren Veel tevredenheid: - hoge cijfers voor onderwerpkeuze, vraagstelling (gemiddeld 7,8); geformuleerde conclusies en aanbevelingen (gemiddeld 7,7); iets lager voor effectiviteit (5,8 tot 7,0); idem voor doorwerking (7,6 voor overnemen aanbevelingen, 6,9 voor effectiviteit rkc) - wijst op gebrekkig kritisch vermogen? Aanwijzing: 60% dicht zichzelf preventieve werking toe.. - enige uitzondering: doorlooptijd Zelfbeoordeling, maar wat vinden afnemers…? 15

16. Uitdagingen Context: rkc’s eigenlijk enige instrument voor raad/staten sinds dualisering dat goed uit de verf komt Uit onderzoek blijkt: eerste stap in proces van professionalisering is gezet: - vwb institutionele vormgeving, rolopvatting en onderzoeksproces - gebruik is aanwezig Rekenkamer(commissie)s moeten blijven, evenals de wettelijke verplichting Maar het kan wel (nog) beter.. 16

17. Uitdagingen Behoud en versterking autoriteit; noodzakelijke verdere professionalisering Versterking onderzoekstechnische kennis en vaardigheden Verbeteren recrutering leden Vergroten draagvlak raad/staten bij probleemselectie, normenkader en door presentatie/discussie over bevindingen Verhogen doorloopsnelheid onderzoeken 17

18. Bedankt voor uw aandacht