Welkom op de cursus Basisveiligheid VCA Versie 4.6

1. Welkom op de cursusBasisveiligheid VCAVersie 4.6

2. Telefoon uit a.u.b..

3. Tijdens het examen is het tonen van een geldig legitimatiebewijs verplicht.

4. Introductie Basisveiligheid VCA Opleiding over veiligheid gezondheid welzijn voor werknemers

5. Introductie Hoofdstukindeling • Arbeidsomstandigheden en milieu • Arbo in de praktijk • Gevaarlijke stoffen • Etikettering en Signalering • Elektriciteit • Brand- en explosiegevaar • Werken in besloten ruimten • Werkplekeisen algemeen • Hijs- en hefwerktuigen • Werken op hoogte • Handgereedschap • Gereedschapsmachines • Persoonlijke beschermingsmiddelen

6. Arbeidsomstandigheden en milieu Hoofdstuk 1 Arbeidsomstandigheden en milieu 1.1 De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) 1.2 Rechten en plichten 1.3 Toezicht en de Inspectie SZW 1.4 Arbo-ondersteuning 1.5 Milieu en Europese richtlijnen 1.6 Vragen

7. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 6 - 7 Belangrijkste elementen van de Arbowet: • veiligheid en gezondheid; • voortdurende verbetering; • werkgever en werknemer verantwoordelijk; • samenwerking en overleg; • deskundige ondersteuning.

8. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 6 - 7 Arbowet • Arbowet  doelvoorschriften • Arbobesluit  toelichting Hulpmiddel bij overheidstoezicht en – handhaving • Arbocatalogus  door werkgever en werknemers opgesteld • Branche brochure  informatie van Inspectie SZW voor bedrijven

9. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 6 Arbeidstijdenwet Regels voor werk en rusttijden. Maximale werktijd per dag en week. Hoeveel uren werken en hoeveel uren rust. Rekening houden met werknemer zijn zorgtaken in gezin.

10. redelijkerwijs Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 8 Plichten van de werkgever: • Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E); • Opstellen van plan van aanpak; • Voeren van beleid; • Onderzoeken, melden en registreren van ongevallen; • Geven van voorlichting; • Zorgen voor veilige middelen en werkmethoden.

11. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 8 - 9 Verantwoordelijkheden werknemers: • geen gevaar veroorzaken • beveiligingen en persoonlijke beschermingsmiddelen toepassen • voorlichting en instructie volgen • gereedschap (en machines) op de juiste manier gebruiken • melden van gevaar • meewerken aan ongevallen-onderzoek

12. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 9 Rechten van de werknemers: recht op werkonderbreking als: • ernstig gevaar dreigt voor mensen; • direct dreigend; • Inspectie SZW kan niet tijdig ter plaatse zijn; • direct melden aan leidinggevende. Ook melden aan de Inspectie SZW

13. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 10 De Inspectie SZW Inspecteurs van SZW controleren op naleving van de Arbowet Inspecteurs van SZW zijn bevoegd om onderzoek te doen bij bedrijven Inspecteurs van SZW mogen werknemers vragen naar een geldige legitimatie

14. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 10 - 11 De inspecteur SZW: • geeft een waarschuwing • stelt een “eis tot naleving” • legt het werk stil • geeft een boete (lik-op-stukbeleid) • stelt een proces verbaal op

15. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 12 Deskundige ondersteuning Om de werkgevers en werknemers te helpen bij de uitvoering van een goed Arbo-beleid zijn er de volgende mogelijkheden: • Interne deskundige (bijvoorbeeldpreventiemedewerkeren/of Arbodeskundige/veiligheidskundige; • Het bedrijf is aangesloten bij een interne of externegecertificeerde Arbo-dienst(vangnetregeling); • Het bedrijf heeft een contract afgesloten met een bedrijfsarts(maatwerkregeling).

16. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 12 Deskundige ondersteuning De preventiemedewerker: • Stelt o.a. de RI&E op en het plan van aanpak (V&G jaarplan); • De RI&E moet wel getoetst worden door een gecertificeerde Arbodeskundige en deze adviseert over het plan van aanpak.

17. Risico-inventarisatieen Evaluatie (RI&E) Blz 12 • Verplicht voor alle bedrijven met (ingeleend) personeel • Inventarisatie van gevaren bij het werk en de kans op negatieve effecten • Evaluatie: plan van aanpak • gevaren en risico’s voor mensen voorkomen of • zo klein mogelijk houden RI&E en plan van aanpak: regelmatig bijstellen

18. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 12 - 13 Deskundige ondersteuning Medewerking van de interne of externe Arbodienst of van een bedrijfsarts is verplicht bij: • het begeleiden van zieke werknemers; • het uitvoeren van het (vrijwillige)Periodieke MedischOnderzoek (PMO); • uitvoeren van aanstellingskeuringen, als deze noodzakelijk zijn voor defunctie. In ieder geval moeten bedrijven zelf ook Arbo-deskundigheid beschikken

19. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 14 WET MILIEUBEHEER Doelen: • Bescherming/verbetering van milieu • Doelmatige verwijdering van afvalstoffen Dus: • Productieprocessen aanpassen; • Uitstoot beperken; • Afval verminderen en scheiden.

20. Arbeidsomstandigheden en milieu Blz 14 MILIEUWETGEVING • Wet Milieubeheer, doel: bescherming en verbetering van milieu • Wet Milieubeheer Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren:Vergunning met voorschriften en Uitvoeringsbesluiten met regels • Wet Milieugevaarlijke Stoffen(nu EG-verordening REACH), doel: mens en milieu te beschermen tegen gevaarlijke stoffenBevat regels over Meldingsplicht, Werkzaamheden, Etikettering en Verpakking • REACH=Registratie Evaluatie Autorisatie Chemische stoffen

21. CE-markering Blz 14 CE = Conformité Européene CE = Europese richtlijn voor gebruikveiligheid van producten • Verplicht voor o.a. arbeidsmiddelen, werkkleding, persoonlijke beschermingsmiddelen etc. • Verplicht in alle EU-landen

22. Arbo in de Praktijk Hoofdstuk 2 Arbo in de praktijk 2.1 Risico’s 2.2 Ongevalbeheersing 2.3 Preventie 2.4 Het melden van ongevallen 2.5 Taak Risico Analyse en Laatste Minuut Risico Analyse 2.6 Veilig gedrag 2.7 Procedures en instructies, signalering 2.8 Noodsituaties en Bedrijfsnoodplan 2.9 Vragen

23. Arbo in de Praktijk Blz 18 BRONNEN VAN RISICO’S • Het soort werk • Kennis en ervaring • De werkplek zelf • Het welzijn • De mentaliteit

24. Arbo in de Praktijk Blz 18 VEILIGHEID: IS HET BEWUST NEMEN VANAANVAARDBARE RISICO’S

25. Arbo in de Praktijk Blz 20 Een ongeval is ongewenst met schade en/of letsel tot gevolg Een bijna-ongeval is ongewenst maar heeft geen schade en/of letsel tot gevolg Wat een geluk!

26. Arbo in de Praktijk Blz 20 Ongevallen gebeuren niet zo maar Er gaat een reeks aan gebeurtenissen vooraf: Ongevallen voorkomen door: • voorkomen van onveiligehandelingen • voorkomen van onveiligesituaties Maatregelen: bv. taak- of werkomschrijving, toezicht instructie en voorlichting

27. Arbo in de Praktijk Blz 21 Veiligheid is een taak voor iedereen! 20% onveilige situaties! 80% onveilige handelingen!

28. Arbo in de Praktijk Blz 24 Als er toch een (bijna-)ongeval plaatsvindt .. Intern nummer Melden en Registreren

29. Arbo in de Praktijk Blz 26 TRA en LMRA Taak Risico Analyse • analyse van de gevaren • bij uitvoering van risicovolle taken • veiligheid en de gezondheid van werknemers. Doel: • risico’s te analyseren en te evalueren • afspreken van juiste beheersmaatregelen Toepassing bij: • uitvoering van risicovolle taken / werkzaamheden • uitvoering van werk in een risicovolle omgeving

30. Arbo in de Praktijk Blz 26 TRA en LMRA Laatste minuut risico analyse Een LMRA of Start Werk Analyse: • Uitvoeren voor je echt aan het werk gaat • Korte risico controle en “zelf check” • Eerst denken dan pas doen

31. Arbo in de Praktijk Blz 27 Veiligheidsgedrag Veilig gedrag is: Je zodanig gedragen dat je jezelf en anderen niet in gevaar brengt Dat bereik je door: • je aan de veiligheidsvoorschriften houden; • aanwijzingen en instructies opvolgen; • onveilige handelingen stoppen; • onveilige situaties opheffen; • onveilig gedrag: persoon aanspreken of melden aan leidinggevende; • orde en netheid betrachten.

32. Arbo in de Praktijk Blz 27 Veiligheidsgedrag Gevaar van alcohol en drugsgebruik: • verminderde waakzaamheid; • verminderd of problematisch functioneren; • verminderd inschattingsvermogen van situaties; • drempelverlagend voor grensoverschrijdend gedrag; • overschatting van de eigen mogelijkheden; • verhoogde werkdruk op collega’s en verstoring van de werkorganisatie.

33. Arbo in de Praktijk Blz 28 Procedures en instructies Algemene veiligheidsregels hebben betrekking op: • aan en afmelden; • verkeersregels op het terrein; • hoe te handelen bij calamiteiten; • scheiden van afval; • melden van ongevallen, brand en incidenten. Deze zijn bedoeld voor: • de gehele organisatie; • eigen personeel; • uitzendkrachten; • andere personen op de locatie; • personeel van aannemers en onderaannemers.

34. Arbo in de Praktijk Blz 28 Procedures en instructies Specifieke veiligheidsregels hebben betrekking op: • betreden van besloten ruimten; • werken op hoogte; • warm/heet werk; • werken in explosiegevaarlijke omgeving; • gebruik van de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen; • graafwerkzaamheden; • gebruik van specifieke gereedschappen, apparatuur en werktuigen. Zij hebben betrekking op:

35. Arbo in de Praktijk Blz 29 Bedrijfshulpverleningsplan Doel: • voorbereid zijn op noodsituaties; • noodsituaties bestrijden; • slachtoffers voorkomen en beperken; • slachtoffers helpen. Het BHV plan moet bij iedereen bekend zijn, dus ook bij bezoekers.

36. Arbo in de Praktijk Blz 29 Bedrijfshulpverleningsplan In de instructies staat onder meer het volgende: • onmiddellijk werk onderbreken, externe communicatie stoppen; • instructies van de opdrachtgever opvolgen; • zich naar de evacuatieplaats begeven, conform evacuatieplan of instructies BHV-er; • evacueren dwars op de windrichting; • bij aankomst op de evacuatieplaats aanwezigheid melden. Gebruik geen liften!

37. Arbo in de Praktijk Blz 29 Wat te doen in geval van nood: • eerst melden / alarmeren • handelen en maatregelen nemen • situatie veiligstellen en erger voorkomen • beëindiging incident / noodsituatie door hoofd bedrijfsnoodorganisatie

38. Gevaarlijke stoffen Hoofdstuk 3 Gevaarlijke stoffen 3.1 Risico’s door opname van gevaarlijke stoffen 3.2 Gevaarlijke stoffen en vergiftiging 3.3 Soorten gevaarlijke stoffen 3.4 Industriële gascilinders en opslag in vaten en tanks 3.5 Biologische stoffen 3.6 Grenswaarden 3.7 Maatregelen tegen gevaarlijke stoffen 3.8 Vragen

39. Gevaarlijke stoffen Blz 32 Opname van gevaarlijke stoffen via: • Spijsverteringsorganen (mond) • Ademhalingsorganen (longen) • Huid

40. Gevaarlijke stoffen Blz 32 Voorkomen van opname in het lichaam: • Draag beschermende kleding en schoeisel; • Zorg voor goede ventilatie en/of adembescherming; • Eet, drink en rook niet op de werkplek; • Trek vuile werkkleding uit bij pauzes en einde werkdag; • Was altijd eerst je handen en gezicht als je gaat eten, drinken en roken; • Verzorg wondjes zoals het hoort.

41. Vergiftiging ACUUT CHRONISCH Gevaarlijke stoffen Blz 34

42. Gevaarlijke stoffen Blz 34 Risico’s van gevaarlijke stoffen: • Reukgrens ligt hoger dan de grenswaarde; • Sommige gevaarlijke stoffen ruiken aangenaam; • Sommige gevaarlijke stoffen schakelen de reukzenuw al bij lage concentraties uit waardoor je denkt dat je veilig bent (H2S); • Maskering van gevaarlijke stoffen door andere (niet) gevaarlijke stoffen; • Geur is persoonsafhankelijk.

43. Gevaarlijke stoffen Blz 36 Vormen waarin gevaarlijke stoffen kunnen voorkomen: • Gas • Damp • Vloeistof • Vaste stof • Nevel • Stof

44. Gevaarlijke stoffen Blz 36 Eigenschappen: • Explosief • Oxiderend • Zeer licht ontvlambaar, licht ontvlambaar, ontvlambaar • (Zeer) giftig. • Schadelijk of irriterend • Bijtend of corrosief • Kankerverwekkend • Milieugevaarlijk • Sensibiliserend

45. Gevaarlijke stoffen Blz 37 Soorten: • (Organische) oplosmiddelen • Cyclische verbindingen • Zuren en logen • Zware metalen • Koolmonoxide • Asbest • Cement • Huishoudmiddelen

46. Gevaarlijke stoffen Blz 37 Huishoudmiddelen Gebruik van gevaarlijke stoffen in het huishouden. Risico’s zijn dezelfde als in het bedrijf. Dus: • Dezelfde beschermende maatregelen nemen als in het bedrijf! • Houdt kinderen uit de buurt • Zorg dat kinderen er niet bij kunnen komen door gevaarlijke stoffen achter slot en grendel op te slaan. • Brandgevaarlijke stoffen koel opslaan.

47. Gevaarlijke stoffen Blz 38 Industriële gascilinders • Kleurcodering op schouder van cilinder. • Correct opslaan. • Batterijen gasflessen niet opstellen op arbeidsplaats. • Voldoende ventilatie van opslagruimte. • Nooit opslaan in of bij kelders, putten en sleuven. • Zuurstofflessen gescheiden houden van flessen met brandbare gassen. • Aangepaste blusmiddelen. • Water als koelmiddel bij opslagruimte.

48. Gevaarlijke stoffen Blz 38 Preventieve maatregelen • Controleer opslagvaten en tanks regelmatig op lekkage. • Controleer bedrijfsinstallaties zoals leidingen, filters, afsluiters en verdeelstukken op lekkages. • Zorg voor voldoende lekbakken. • Ruim gelekte producten zo snel mogelijk op.

49. Gevaarlijke stoffen Blz 39 Biologische stoffen Biologische stoffen komen bijvoorbeeld voor in de: • Afvalverwerkingsindustrie; • Gezondheidszorg; • Landbouw; • Voedingsindustrie; • Waterzuiveringsinstallaties.

50. Gevaarlijke stoffen Blz 39 Biologische stoffen Risico’s bij blootstelling: • Infecties; • Vergiftigingen; • Allergie; • Schimmels. Wanneer? • Bij contact met dieren; • Werken in riolen; • Werken in vervuilde grond • Werken in bepaalde afdelingen van ziekenhuizen en verpleegcentra.