بنام خدا

1. بنام خدا

2. خطا ومسئولیت پزشکی دکتر سید عباس سادات حسینی متخصص پزشکی قانونی و حقوق دان

3. خطا ومسئولیت دو مفهوم جدا ولی مرتبط با هم هستند خطا ها ومسئولیت پزشکی درحوزه حقوق کیفری ایران طرح میگردد وبر اساس حقوق جزا ،خطا به سه دسته تقسیم میشود 1- خطای عمد(آدمکشی ،کلاهبرداری ،دزدی و...) 2-خطای شبه عمد(خطای پزشکی ،رانندگی و...) 3-خطای محض (ارتکاب جرم توسط کودکان ،مجانین و...)

4. مسئولیت پزشکی منظور ازمسئولیت پزشکی ،به معنای خاص آن یعنی تکلیف جبران خسارت وارده به بیمار توسط پزشک یا سایر افراد مرتبط حین انجام اقدامات پزشکی است مسئولیت پزشکی و ارکان آن در حوزه مسئولیت مدنی تبیین میشود البته مسئولیت پزشکان و سایر حرف پزشکی متعدد است ازجمله مسئولیت انتظامی ،مسئولیت کیفری ،مسئولیت اخلاقی ،... -ارکان مسئولیت مدنی 1-انجام فعل زیانبار 2-ایراد خسارت به بیمار 3-رابطه سببیت بین فعل زیانبار وخسارت وارده 4-ودر پزشکی ،احراز تقصیر پزشک

5. نظریه های مبنای مسئولیت راجع به ایجاب ومبنای مسئولیت نظریه های متعددی است 1-مسئولیت مبتنی بر تقصیر ،این نظریه، قدیمی بخصوص در غرب مطرح ،وطرفدار بسیاری دارد ومعتقد است کسی مسئول است که تقصیری مرتکب شده باشد وبر این اساس به توصیف انواع حالات ورفتار های انسان در ایجاد خسارت به عنوان تقصیر میپردازند خطا یا تقصیر،فعل یا ترک فعل خارج از عرف شناخته شده است که در واقعیت مادی موضوع(در اینجا بدن انسان)رخ میدهد تشخیص خطا با متخصصین مرتبط با موضوع است (در اینجا پزشکان متخصص در موضوع مورد ادعا)

6. 2-نظریه مبتنی بر خطر ،در این نظریه ،کسی مسئول است که فعل زیانبار را (در راستای فعل اصلی خود که منتفع میشده )انجام داده است (تقصیر عامل زیان مفروض است) 3-نظریه تضمین حق،باید خسارت جانی وجسمی افراد، بدون توجه به تقصیر یا خطر ،جبران شود

7. در حقوق غرب رکن اصلی ایجاد مسئولیت ،وجود تقصیر است که خود به انواع متعدد تقسیم میشودازآنجایی که در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392 ،مسئولیت پزشکی را مبتنی بر تقصیر قرار داده ،به انواع تقصیرپزشکی از دیدگاه حقوق عرفی(common law) که ید طولایی در این زمینه دارند میپردازیم

8. طبقه بندی وقایع پزشکی به طور کلی وقایع پزشکی MEDICAL INCIDENCE به پنج گروه کلی تقسيم می شوند که براساس مکانيزمايجاد حادثه و قصد و نيت فاعل است. و نوع حادثه برمسئوليت پزشک و ميزان آن موثر خواهد بود.

9. MEDICAL ACCDIDENT-1 MEDICAL ERROR-2 NEGLIGENCE-3 RECKLESSNESS-4 VIOLATION-5

10. MEDICAL ACCDIDENT-1 • اولين گروه از وقایع پزشکی اتقاقات پزشکی است. دراين گروه حوادثی قرار می گيرند که به طور ناخواسته در كنارفعاليتاصلي ظاهر مي شوند فاعل (پزشک) نه قصد انجام آن کار را برای فرد (بيمار) دارد و نه قصد صدمه به وی را دارد. مثل وقتی که راننده خودرويی عقب عقب و با احتياط از پارکينگ خارج می شود و به کودکی برخورد می کند که در نقطه کور پشت ماشين قرار گرفته است. راننده نه قصد صدمه به کودک را داشته نه قصد برخورد با وی را، رعايتاحتياط کافی را هم به خرج داده است و مهارت کافی در رانندگی را هم داشته است. در اين گروه ACCIDENTناشي از يكفرايند ناخواسته مستقل از فراينداصلي است (مثال شايعايجادهپيرترميبدخيم بعد از مصرف برخيداروهاي معمول بيهوشي است) • ويژگی های اصلی ACCIDENT عبارت است از: • 1-غيرعمدی بودن • 2-غيرقابل پيش بینی بودن • 3-غيرقابل اجتناب بودن • اين گروه نه تخلف هستند و نه خطا و قصور بحساب نميآيند.

11. MEDICAL ERROR-2 دومين گروه از حوادث پزشکی خطاها است. خطاهای پزشکی شامل موارد می شود که برنامه ريزیغيرعمدی نادرست يا تداخلات غير عمدی دريک برنامه ريزی درست مانع از رسيدن به هدف مورد نظر می شود. تفاوتيكه با دسته قبلي دارند اين است كهنتيجه حاصله ناشي از تحريف ناخواسته در همان فراينداصلي است در اين دسته نيز عوارض 1- غيرعمدي 2- غيرقابلپيشبيني 3- غيرقابل اجتناب هستند. خطاهای پزشکی در دوگروه عمده خطاهای مبتنی بر مهارت SKILL BASE ERROR و اشتباهات MISTAKE طبقه بندی می شوند

12. SKILL BASE ERROR خطا های مبتنی بر مهارت شامل گروهي از خطاهای پزشکی است که نرسيدن به هدف تعيين شده ناشی از فراموش کردن انجام يک فعل مشخص يا انجام فعلی اشتباهی به جای فعل مورد نظر بوده است. هنگامی که فراموش کردن انجام يک فعل در فرآيندی هدفمند مانع از رسيدن به هدف می شود به آن LAPSE می گوينددرحالي که انجام فعلی اشتباه به جای فعل مورد نظر دريکفرآيند هدفمند را که مانع از رسيدن به هدف شود راSLIPگويند. مثال شايعLAPSE فراموش کردن مصرف دارو در زمان تعيين شده است و مثال شايعSLIP مصرف داروی اشتباه با جای داروی مورد نظر در زمان تعيين شده است. • يکیاز زير گروه های مهم خطاهای مبتنی برمهارتTECHNICAlERROR است که شامل خطاهای است که ناشی از تفاوت های زمانی- مکانی و فردی است. به طور مثال يک اقدام به انجام بيهوشی نخاعی به علت تفاوت در درجه مهارت متخصص بيهوشی، تقاوت در خصوصياتآناتوميکبيماران و مشکلات زمانی- مکانی و محدوديت های تکنولوژيک به نتيجه نرسد كه دز ضوزت عدم وجود عارضه قصور و تخلف نيز نخواهد بود.

13. MISTAKE اشتاباهات(MISTAKE) خود به دو گروه عمده خطاهای مبتنی بر قاعده RULE BASE ERROR و خطاهای مبتنی بر آگاهی KNOWLEDGE BASE ERRORتقسيم می شود. RULE BASE ERROR-1 . بعضی مواقع از قواعدی استفاده می شود که متناسب با شرايط هستند اما اساساً به صورت اشتباه ياد گرفته شده اند و در هرصورتنتيجه نامطلوب خواهد بود. عدم تشخيصمننژيت در يکبيمار با توجه به آن که 90% مراجعان يک پزشک در آن روز مبتلا به آنفولانزا بوده اند در واقع می تواند استفاده از يک قاعده درست در جای نادرست باشد. قاعده ای که در اکثر بيماران آن روز موثر بوده است. يکیازخصوصيات اصلی خطاهای مبتنی بر قاعده انجام فعاليت به صورت رفلکسی و خودبه خودی است که نيازی به فعاليت ذهنی فرسايشی ندارد.

14. KNOWLEDGE BASE ERROR- يکی از زير گروه های خطاهای مبتنی برآگاهی، خطای مبتنی بر قضاوت است.(JUDGMENT BASE ERROR) که شامل تشخيص و درمان نامناسب بيماری ها وتشخيص اشتباه می شود. در هنگام بررسی موارد ناشی از تشخيص و درمان نادرست بايد توجه داشت که اولاً بررسی بايد با توجه به اطلاعات زمان تشخيصيا درمان باشد نه اطلاعات زمان حاضر و دوماًتشخيص و درمان صورت گرفته بايد متناسب با شرايطبيمار هم باشد. توجه شود که صرف علمی بودن درمان يا اقدام صورت گرفته با توجه به شرايطتشخيص داده شده ضروري است و بنابراين با توجه به اينشرايطاصولاًممكن است قصوريتشخيص داده نشود.

15. NEGLIGENCE-3 • در NEGLIGENEيک قاعدهRULEيايک استاندارد قابل قبول نقص می شود اما هدف معمولا کمک است، تصور فرد بر اين است که نقض استاندارد يا قاعده در اينشرايط خاص به نفع بيمار خواهد بود يا لااقل فايده آن بيشتر از ضررش خواهد بود. • پس در اين موارد عوارض غيرعمدي است و عمدتاً‌ با قصد كمكايجادمي شوند. عوارض قابل پيشبيني هستند وليپزشكفكرميكندكه نفع درمان بيشتر از ضرر آن است. اين عوارض قابل اجتناب هستند و اگر Rule انجام شود بوجودنميآيند. مثلاً در هنگام وقفه قلب اگر پزشكاين قاعده را كهبايد قبل از تزريق هر آمپول حتماً روي آن را بخواند رعايتكندنبايدخطاييايجاد شود وليپزشك صرفاً به اينكه آمپول را از كشوي مربوط به آن آمپول برداشته است كفايتميكند.

16. GROSS NEGLIGENCE • INEXPERIENCE NEGLIGENCE • SKILL-LESS NEGLIGENCE • OUT OF ORDER NEGLIGENCE

17. RECKLESSNESS-4 در بی مبالاتیياRECKLESSNSSنقض يک قاعده يا استاندارد علمی و يا قانون صورت گرفته است ولی اين نقض برخلاف NEGLIGENCE اولاً با آگاهی از غير قابل قبول بودن آن صورت گرفته است و ثانياً از آن جهت که ريسک آن متوجه کسی ديگر بوده است انجام گرفته است. ولی برخلاف VIOLATION قصد صدمه عمدی در کارنبوده است. در مورد قصد و نيتبايد گفت قصد صدمه زدن وجود ندارد ولينوعيبيتفاوتيديدهمي شود. عوارض قابل پيشبيني و قابل پيشگيري هستند. پزشكمي داند به خوبي مهارت ندارد و از تجربه كافي برخوردار نيستولي باز مي خواهد عملي را انجام دهد.

18. VIOLATION-5 VIOLATION شامل گروهی از وقایع پزشکی است که پزشک علی رغم آگاهی از آن که فرآيند مورد نظر می تواند منجر به صدمه شود آن را ادامه می دهد. در واقع در VIOLATION فعل يا ترک فعلی است که نوعاً باعث صدمه می شود و يا به قصد صدمه زدن انجام می شود. در حالت اخيرتعييننيتيا قصد تقريباً امکان پذيرنيست. مثلاً پزشكعلي رغم صدمه زدن مكرر به بيماران در يك عمل جراحيپيچيده مانند لاپاراسكوپي باز اصرار به انجام آن دارد.

19. والسلام