4. NITE YASAMIMIZDAKI ELEKTRIK

1. 4.�NITEYASAMIMIZDAKI ELEKTRIK Mert yaz tatilinde ailesiyle b�y�kanne ve b�y�kbabasinin k�y�ne gitmisti. B�y�kbabasi yeni yaptirdigi evin duvarlarini �rd�rm�st�, sira elektrik tesisatinin d�senmesine gelmisti. Mert elektrik�inin �alismasini dikkatle g�zlemlerken kullanilan kablolarin degisik renklerde oldugunu ancak hepsinin i�inde bakir tel bulundugunu fark etmisti. Sehre elektrik tasiyan tellerin al�minyumdan yapildigini biliyordu. Acaba elektrik enerjisi iletiminde neden al�minyum ve bakir teller tercih ediliyordu? Mert bunlari d�s�n�rken fen ve teknoloji dersine �grendikleri aklina geldi. �grendiklerine g�re bir devredeki ampul�n parlakligi kullanilan pil ve ampul sayisina g�re degisiyordu. Acaba ampul parlakligini degistiren baska farkli fakt�rlerde var miydi?

2. DIREN� NEDIR? Yaptigimiz etkinliklerde de g�r�ld�g� gibi, elektrik devrelerinde baglanti kablosu olarak farkli metaller kullanilabilir. Ancak, kullanilan metal tellerin iletkenlik �zelligi birbirinden farklidir. Devrelerde baglanti kablosu olarak kullanilan telin cinsinin yaninda uzunlugunun ve dik kesit alaninin da ampul�n parlakligini etkileye bir fakt�r oldugunu g�rd�k. G�nl�k hayatta televizyon arkasinda yada radyoda y�kselen incecik bir duman hemen herkesi telasa d�s�r�r. Bir de ortalikta rahtsiz edici bir yanik kokusu varsa panik daha da b�y�r. Hemen anahtarla a�ilir, baslar k�t� k�t� d�s�nceler. Y�kselen duman, �zerinden ge�en elektrik enerjisine diren� g�stermeyen bir devre elemaninin yanmasindan baska bir sey degildir. T�m devre elemanlari elektrik enerjisinin iletimine karsi diren� g�sterir. Bu y�zden bir elektrikli cihazda kullanilacak her devre elemaninin uygun dirence sahip olmasi �nelidir.

3. Elektrik enerjisini, bazi iletkenler kolay iletirken, bazilari da zor iletir. Asagidaki devrelerde kullanilan nikel-krom baglanti telinin, elektrik enerjisi iletimine karsi g�sterdigi, bakir telin elektrik enerjisi iletimine karsi g�sterdigi zorluk, bakir telin elektrik enerjisi iletimine karsi g�sterdigi zorluktan daha b�y�kt�r. Bu sebeple nikel-krom baglanti telinin kullanildigi devrelerdeki ampul�n parlakligi daha azdir. Maddelerin elektrik enerjisinin iletimine karsi g�sterdikleri bu zorluk diren� olarak adlandirilir. Direncin birimi OHM� dur (om)ve (?) ile g�sterilir. B�t�n elektrikli aletler belirli bir dirence sahiptir, ancak baglanti kablosu olarak kullanilan tellerin direnci �ok azdir. NIKEL-KROM TEL BAKIR TEL