Ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéн эрх зүйн орчны шинэчлэлт

1. Ýäõºðºíãèéíýðõèéíóëñûíá¿ðòãýëèéнэрхзүйнорчнышинэчлэлтÝäõºðºíãèéíýðõèéíóëñûíá¿ðòãýëèéнэрхзүйнорчнышинэчлэлт ЭдхөрөнгийнэрхийнбүртгэлийнгазрынорлогчдаргаЖ.Амарсайхан

2. Бид ямар хөрөнгөтэй вэ • Монголын эдийн засгийн чуулган 2010 • Хууль ёсны өмч үүрэг хүлээдэг. Хууль ёсны бус бүртгэлжээгүй өмч хэзээд эрсдэлд ороход бэлэн байдаг • Албан ёсны бүртгэлд бүртгэгдээгүй үл хөдлөх эд хөрөнгө эдийн засгийн эргэлтэд орж иргэний гүйлгээний хэрэгсэл болж үр өгөөжөө өгөх бололцоогүй • Эд хөрөнгийн эдийн засгийн потенциал буюу эдийн засгийн үр өгөөжийг өмчийн бүртгэлээр дамжуулан хүртэх боломжтой • Бүртгэлийн нэгдсэн систем нь ямар үл хөдлөх эд хөрөнгийг худалдан авч болох вэ, түүгээр ямар нэмүү өртөг гаргаж авч болох вэ, хамгийн үр өгөөжтэй хэрхэн ашиглаж болох вэ гэдгийг тодорхойлно

4. Улсын хэмжээнд 2010 оны жилийн эцсийн байдлаар ЭХЭУБ-д хамрагдсан газар өмчлөх эрх 51,7% 48,2% Газар өмчлүүлэх шийдвэр Бүртгэлжээгүй газрын өмчлөх эрх Эрхийн улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн

5. Эд хөрөнгийн бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгож, боловсронгуй болгох шаардлага • Монгол улсын Засгийн газраас 2008 онд “Монгол улсад бүртгэл, мэдээллийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгох үндэсний хөтөлбөр” батлагдсан • Монгол улсын нутаг дэвсэр дээр байгаа үл хөдлөх эд хөрөнгийг нэгдсэн байдлаар бүртгэх, хөрөнгийн зах зээлийн нөөц, бололцоог судлан гаргахад шаардлагатай мэдээллийг эрхийн улсын бүртгэлийн мэдээллийн баазыг ашиглан гаргаж ирэх асуудал чухал болж байна. • Монгол Улс Үндсэн хуулиараа эдийн засгийн эрх чөлөө, хувийн өмч, эд хөрөнгийн халдашгүй эрхийг тунхагласан боловч бодит амьдралд өмчийн албан ёсны бүртгэлийн тогтолцоо бүрэн гүйцэд төгөлдөршөөгүйгээс хөрөнгийн тоо хэмжээ, зах зээлийн үнэлэмж тодорхойгүй, хөрөнгийн арилжаа баталгаагүй байна. • Иргэдийн эзэмшилд бүртгэлжээгүй их хэмжээний хөрөнгө далд эдийн засгийн үндэс болсоор байна

6. Бусад улс орнууд • Австри Улс 2001 оноос “Digitales Osterreich”, • Бүгд Найрамдах Солонгос Улс 1997 оноос “E-Government”,       “U-Korea”, • Холбооны Бүгд Найрамдах Герман Улс ХБНГУ 2003 оноос “Deutschland-Online”  хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж иржээ. • Европын холбооноос бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бүрдүүлэх INSPIRE нэртэй хөтөлбөрийг 2013 он хүртэл 3 үе шаттай хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна. Хөтөлбөр төслүүдийн зорилго: • Засгийн газрын үйл ажиллагааг оновчтой болгох, • төрийн байгууллагуудын хоорондын уялдаа холбоог  нягтруулах, • иргэдэд төрийн зүгээс үзүүлэх үйлчилгээг сайжруулах • бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бүрдүүлэхдээ  мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн ололтыг ашиглах

7. Ýðõç¿éíîð÷íûøèíý÷ëýëèéíòàëààð Óëñûíá¿ðòãýëèéíåðºíõèéõóóëèéí 8 äóãààðç¿éëèéí 8.1.1: “Óëñûíá¿ðòãýëèéíõóóëüòîãòîîìæèéãáèåë¿¿ëýõàæëûãçîõèîíáàéãóóëæ, á¿ðòãýëèéí ¿éëàæèëëàãààãáîëîâñðîíãóéáîëãîõàðãàõýìæýýãàâàõ. • Óëñûíá¿ðòãýëèéíåðºíõèéõóóëü • Ìîíãîëóëñàäá¿ðòãýë, мэдээллийнíýãäñýíòîãòîëöîîãáèéáîëãîõ, õóóëüýðõç¿éíîðчèíã áîëîâñðîíãóéáîëãîõõ¿ðýýíäáîëîâñðóóëàãäñàíÓëñûíá¿ðòãýëèéíåðºíõèéõóóëèéíòºñºëäõºðºíãèéíýðõèéíá¿ðòãýëèéíòîãòîëöîîãáîëîâñðîíãóéáîëãîõ, õîëáîãäîõõóóëèóäàäíýìýëò, ººðчëºëò îðóóëàõчèãëýëýýð ñàíàëáîëîâñðóóëæàæèëëàà. Улсынбүртгэлийнерөнхийхууль 2009 оны 6 дугаарсарын 25-ны өдөрбатлагдсанбөгөөдМонголУлсыннутагдэвсгэрдээрбайгааэдхөрөнгийгөмчийнхэлбэр, өмчлөгчийнхаръяалалхаргалзахгүйбүртгэхээртусгагдсанболно.

8. Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль батлагдсанаар: • Бүртгэлийг нэгдмэлтогтолцоо, аргаз¿йгээр хэрэгжүүлэх; • Бүртгэлийн үйл ажиллагааг тºвлºрсºн удирдлагаар хангах; • Монгол улсын нутаг дэвсэр дээр байгаа үл хөдлөх эд хөрөнгийг нэгдсэн байдлаар бүртгэх, • Хөрөнгийн зах зээлийн нөөц, бололцоог судлан гаргахад шаардлагатай мэдээллийг эрхийн улсын бүртгэлийн мэдээллийн баазыг ашиглан гаргаж ирэх бололцоотой болох • Өмчийн албан ёсны бүртгэлийн тогтолцоо бүрэн гүйцэд төгөлдөржүүлэх нөхцөл бүрдэнэ • Хөрөнгийн тоо хэмжээ, зах зээлийн үнэлэмж тодорхой болно, • Хөрөнгийн арилжаа баталгаатай болно

9. ¯ë õºäëºõýäõºðºíãèéíáàðüöààíûòóõàéõóóëü • ¯ë õºäëºõýäõºðºíãèéíáàðüöààíûòóõàéõóóëèéíтөслийнõýëýëö¿¿ëýãòòóñãàçðûíóäèðäëàãóóäîðîëöîæ, ÓÈÕ-ûíãèø¿¿ä, Ñàíõ¿¿ãèéíçîõèöóóëàõõîðîî, Ø¿¿õèéíøèéäâýðã¿éöýòãýõáàéãóóëëàãà, áàíê, ¿ë õºäëºõýäõºðºíãèéíçóóчëàëûí áàéãóóëëàãóóäòàéñàíàëñîëèëöîæõóóëèéíòºñºëäөгөхсаналыгболовсруулантусгуулсан. Ялангуяабарьцаалбарынзагвар, Барьцаанызүйлийгхудалдахтухаймэдэгдэл, Барьцаанызүйлийгхудалдахтухаймэдэгдэлхүргүүлэхжурамтайхолбогдсонтодорхойсаналуудыгболовсруулжбатлуулсан. Үлхөдлөхэдхөрөнгийнбарьцаанытухайхууль 2009 оны 7 дугаарсарын 9-ний өдөрбатлагдажмөрдөгдөжбайна.

10. Үл хөдлөх эд хөрөнгийн барьцааны тухай хууль батлагдсанаар гарах үр дүн: • Үл хөдлөх эд хөрөнгө барьцаалах эрх зүйн орчин тодорхой болсон /Иргэний хуульд хэт ерөнхий зохицуулалт зонхилж байгаа/ • Банк, санхүүгийн байгууллагын эрсдэл буурна • Зээлийн нийлүүлэлт нэмэгдэж, зээлийн хүү буурна • Иргэд урт хугацаатай орон сууцны зээлд хамрагдах бололцоотой болно • Банк, санхүүгийн байгууллагууд хөрөнгийн зах зээлээс зээлийн нэмэлт эх үүсвэр олох боломжтой болж ипотекийн хоёрдогч зах зээл хөгжих нөхцөл бүрдэнэ /МИК/ • Барьцааны харилцаанд оролцогчид: барьцаалагч, барьцаалуулагч, бүртгэлийн байгууллага, хөрөнгийн үнэлгээчин зэрэг субъектуудын эрх, үүрэг тодорхой болж хариуцлага өндөржинө

11. Үл хөдлөх эд хөрөнгийн барьцааны тухай хуулинд тусгагдсан онцлог зохицуулалт • Барьцааны гэрээний агуулга: Иргэний хуулийн нийтлэг журам, энэ хуулийг баримтлан бичгээр байгуулах бөгөөд түүнд Иргэний хуулийн 156.2-т зааснаас гадна дараахь зүйлийг тусгана: • 11.1.1.барьцаагаар хангагдах шаардлага, түүний хэмжээ, хэрэв үнэ буюу төлбөрийн хэмжээг урьдчилан тогтоогоогүй бол түүнийг тодорхойлох журам; • 11.1.2. барьцаагаар хангагдах үүргийг гүйцэтгэх хугацаа, үүрэг нь өөр гэрээнд үндэслэсэн бол уг гэрээний талууд, гэрээг байгуулсан он, сар, өдөр, түүнтэй холбоотой бусад нөхцөл; • 11.1.3.барьцааны зүйлийн байршил, тухайн зүйл нь барьцаалуулагчийн өмч мөн болохыг нотлох баримт, эд хөрөнгийн өмчлөх эрхийг бүртгэсэн байгууллагын нэр, өмчлөх эрхийн гэрчилгээний дугаар; • 11.1.4.барьцааны зүйлийг өөр этгээдэд барьцаалуулсан эсэх тухай лавлагаа; • 11.1.5.барьцаагаар хангагдах үүргийг хэсэгчлэн гүйцэтгэх бол төлбөр гүйцэтгэх хугацаа, давтамж, хэмжээ, эсхүл тэдгээрийг тодорхойлох журам; • 11.1.6.барьцааны шаардлагыг хангах журам; • 11.1.7.барьцаалагчийн эрх нь барьцаалбараар гэрчлэгдэх эсэх тухай заалт; • 11.1.8.барьцааны зүйл нь үл хөдлөх эд хөрөнгөтэй холбоотой эрх бол тухайн эрхийг олж авсан гэрээний үндсэн нөхцөл, хугацаа; • 11.1.9.барьцааны зүйлтэй холбоотой гуравдагч этгээдийн эд хөрөнгийн эрх; • 11.1.10.бусад.

12. Барьцааны гэрээ хүчин төгөлдөр бус байх • 12.2: Энэ хуулийн 11 дүгээр зүйл болон улсын бүртгэлийн тухай хууль тогтоомжид заасан журмыг зөрчсөн гэрээг улсын бүртгэлд бүртгэхийг хориглоно. • 12.3.Улсын бүртгэлд бүртгүүлэх журмыг зөрчиж бүртгүүлсэн гэрээ хүчин төгөлдөр бус байна.

13. Бүртгэлийн байгууллагын хариуцлага нэмэгдсэн Ипотекийн бүртгэлтэй холбоотой нэхэмжлэл гаргах /31 дүгээр зүйл/: Дараах тохиолдолд улсынбүртгэлийн байгууллагын үйл ажиллагааны талаар сонирхогч этгээд захиргааны хэргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхтэй: 31².1.1.барьцааг эрхийн улсын бүртгэлд бүртгэхээс хууль бусаар татгалзсан буюу зайлсхийсэн; 31².1.2.барьцаалбарыг анхны барьцаалагчид олгохоос хууль бусаар татгалзсан; 31².1.3. ипотекийн бүртгэлд засвар, нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаас хууль бусаар татгалзсан; 31².1.4.тогтоосон журмыг зөрчиж барьцааны эрх дуусгавар болсон тухай бүртгэл хийсэн; 31².1.5.барьцааны зүйл байхгүй байхад барьцааны гэрээг бүртгэсэн; 31².1.6.улсын бүртгэлийн байгууллагын хуульд нийцээгүй бусад үйлдлийн талаар.

14. ҮХЭХ-ийн барьцааны гэрээний бүртгэлтэй холбоотойгоор бүртгэлийн байгууллагын хүлээх хариуцлага /Эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн 31³ дугаар зүйл/ • 313 дугаар зүйл. Улсын бүртгэлийн байгууллагын • хүлээх хариуцлага 313.1.Ипотекийг бүртгэсэн болон бүртгэх үүрэгтэй байгууллага дор дурдсан хууль бус үйлдэл буюу эс үйлдэхүйгээр учруулсан хохирлыг арилгах үүрэгтэй: •  313.1.1.ипотекийг улсын бүртгэлд бүртгэхээс үндэслэлгүйгээр татгалзсан; •  313.1.2.улсын бүртгэлд нэмэлт, өөрчлөлт оруулахаас үндэслэлгүйгээр татгалзсан; •  313.1.3.улсын бүртгэлд бүртгэх хуулиар тогтоосон хугацааг үндэслэлгүйгээр хойшлуулсан буюу хэтрүүлэн саатуулсан; •  313.1.4.улсын бүртгэлийн тэмдэглэлд хуульд зааснаар тусгавал зохих шаардлагыг хангаагүй, эсхүл өөр бусад алдаа гаргасан; •  313.1.5.анхны буюу шинээр үйлдсэн барьцаалбар олгоогүй; • 313.1.6.бүртгэлийг хууль бусаар хаасан; • 313.1.7.хуурамч бүртгэл хийсэн болон хуульд заасан бусад үндэслэл байвал.

15. Эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хууль /2003-06-19/-д орсон нэмэлт, өөрчлөлтүүд: • СУУРЬ ЗААЛТ: • 1992 оны Үндсэн хууль. 5 дугаар зүйлийн 2-т: Төр нь нийтийн ба хувийн өмчийн аливаа хэлбэрийг хүлээн зөвшөөрч, өмчлөгчийн эрхийг хуулиар хамгаална. • 6 дугаар зүйлийн 3-т: Бэлчээр, нийтийн эдэлбэрийн ба улсын тусгай хэрэгцээнийхээс бусад газрыг зөвхөн Монгол улсын иргэнд өмчлүүлэж болно. • 16 дугаар зүйлийн 3-т: хөдлөх, үл хөдлөх хөрөнгө шударгаар олж авах, эзэмших, өмчлөх, өв залгамжлуулах эрхтэй. Хувийн өмчийг хууль бусаар хураах, дайчлан авахыг хориглоно. • Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хууль /2002-06-27/

16. Óëñûí á¿ðòãýëèéí åðºíõèé õóóëü áàòëàãäñàíòàé õîëáîãäóóëàí түүний үзэл баримтлал, заалттай нийцүүлэх зорилгоор Ýä õºðºí㺠ºìчëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ýä õºðºíãèéí áóñàä ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí òóõàé õóóëüä íýìýëò, ººðчëºëò îðóóëàõ õóóëèéí òºñëèéã боловсруулан нийт 22 зүйл заалтыг хүчингүй болголоо. /6 дугаар зүйл. 2 дугаар бүлэг, 37 , 38 дугаар зүйл/ 2009-06-25/ • Үл хөдлөх эд хөрөнгийн барьцааны тухай хууль батлагдсантай холбогдуулан 2 дугаар зүйл, 20.1.5 дахь заалтад нэмэлт, өөрчлөлт, 28 дугаар зүйлд 28, 28² зүйл, 31 дүгээр зүйлд 31, 31², 31³ зүйлүүд нэмэгдсэн /2009-07-09/

17. Нотариатын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдсанаар ЭХӨЭТХЭХБЭУБТХ-ийн 13.10 дахь заалт шинээр нэмж орсон: • 13.10 Гэрээ, хэлцэлд оролцогч талууд нотариатаар гэрчлэгдээгүй аливаа гэрээ, хэлцэл, баримт бичгийн үнэн зөвийн баталгааг хангаж, түүнээс үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг бүрэн хариуцна /2011-02-10-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/ • Мөн түүнчлэн 21.2, 24.1, 26.3, 34.3, 35.1, 36.1 дэх заалтуудад нэмэлт, өөрчлөлт орсон /эх хувь, эсхүл нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар/

18. Íîòàðèàòûí òóõàé õóóëü • Нотариатын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгад эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн эх нотлох баримт, бусад бичиг баримтыг үйлчлүүлэгч, талуудын аль нэг нь хүсвэл нотариатаар баталгаажуулдаг, харин хуульд заасан өмчлөх эрх шилжүүлэх гэрээ хэлцлийг заавал нотариатаар баталгаажуулдаг байх зарчмыг хуульчлахаар санал өгч УИХ-аас 2011 оны 2 дугаар сарын 10-ны өдөр батлагдсан.

19. Нотариатын хууль батлагдсанаар: • Заавал нотариатжуулах бичиг баримт: Иргэний хуульд зааснаар өмчлөх эрх шилжүүлэх гэрээ хэлцлүүд: • Худалдах худалдан авах гэрээ, • Бэлэглэлийн гэрээ, • Арилжааны гэрээ, • Хамтран өмчлөгч хасагдах, нэмэгдэх хэлцэл, • Өв залгамжлал • Бусад хуульд заасан бичиг баримтууд Бусад бичиг баримт нь талуудын аль нэг нь хүсвэл нотариатаар баталгаажуулдаг зарчим

20. Ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéã õºòëºõ æóðàìын танилцуулга • УБЕГ-ын даргын 2011 оны 1 дүгээр сарын 17-ны 38 дугаар тушаалаар батлагдсан

21. 1. Шинэчлэнболовсруулахдааэхүүсвэрболгонсуурилсанэрхзүйнактууд: • МонголУлсынЗасгийнгазрын 2004 оны 2 дугаарсарын 25-ныөдрийн 48 дугаартогтоолоорбатлагдсан “Эдхөрөнгийнэрхийнулсынбүртгэгчийнажиллахжурам”, • Эрхийнулсынбүртгэгчийн 2004 оны 50 тооттушаалаарбатлагдсан “Эдхөрөнгөөмчлөхэрх, түүнтэйхолбоотойэдхөрөнгийнбусадэрхийнулсынбүртгэлийгхөтлөхжурам”

22. Шинэчилсэн найруулгаар баталсан • Журамыг нийт 13 бүлэг, 127 зүйл, заалттайгаар боловсруулсан • Улсын ерөнхий бүртгэгчийн 2004 оны 50 тоот тушаалаар батлагдсан “Эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийг хөтлөх журам”-ын нийт заалтын 90 орчим хувьд нь нэмэлт, өөрчлөлт орсон байна.

23. Шинэчилсэннайруулгыгболовсруулахдаабаримталсанчиглэлүүд:Шинэчилсэннайруулгыгболовсруулахдаабаримталсанчиглэлүүд: • 1. Өмнөньмөрдөжбайсанзохицуулалтыгөөрчлөннайруулсан, • 2.Шинээрбатлагдсангарсанхууль, тогтоомжиднийцүүлэх, улсынбүртгэлийнпрактиктгарчбайгаахүндрэлтэйасуудлыгарилгах, үйлчлүүлэгчдэдхөнгөвчилсөнбайдлаарүйлчлэхзорилгооршинээрнэмэлтхийжоруулсан, • 3.Хүчингүйболсонхуулийнзаалтадүндэслэжбайсан, шинээрбатлагдсанхууль, тогтоомжтойзөрчилдөжбайсанзаалтуудыгхассан

24. Нэг. Журамд өмнөньмөрдөжбайсанзохицуулалтыгдараахчиглэлээрөөрчлөннайруулсан. Үүнд: 1. улсынбүртгэгч “эрхзүйндүгнэлтөгснөөршийдвэргаргажбүртгэхэсэхасуудлыгшийдвэрлэнэ” гэжбайсаныгбүрдүүлсэннотлохбаримтньхуульднийцэжбайгааболбүртгэлийгхийжбайхааржурамдтусгалаа. Улсынбүртгэгчнь “Улсынбүртгэлийнерөнхийхууль”, “Эдхөрөнгөөмчлөхэрх, түүнтэйхолбоотойэдхөрөнгийнбусадэрхийнулсынбүртгэлийнтухайхууль” болонхолбогдохбусадхууль, энэжурамдтусгайланзаасан, эсвэлбиедаанбүртгэжшийдвэрлэхэдбэрхшээлтэй, маргаантай, нарийнтөвөгтэйасуудалгэжүзвэлхолбогдохтасаг, хэлтэс, газрындаргадтанилцууланчиглэлавчагентлагийнтухайнасуудлыгхариуцсанорлогчдарга, Улсынерөнхийбүртгэгчидтанилцууланшийдвэрлүүлж, дүгнэлтгаргуулжбайхааржурамлав. ÓÅÁ¿ðòãýãч Ä¿ãíýëòèéí õóóäàñ Õýëòýñ ãàçðûí äàðãà íàð Àãåíòëàãèéí îðëîãч äàðãà Óëñûí á¿ðòãýãч

25. 3. Үл хөдлөх болон хөдлөх эд хөрөнгийн өмчлөх эрх, эзэмших, ашиглах эрх, гэрээний эрхийг улсын бүртгэлд бүртгэхдээ мэдүүлэгт хавсарган бүрдүүлэх бичиг баримтыг нэг мөр цэгцлэн шаардлагагүй бичиг баримтыг иргэд, хуулийн этгээдээс шаардахгүй байх, хуульд нотариатаар заавал гэрчлүүлэхээр зааснаас бусад гэрээ хэлцэл, бичиг баримтыг нотариатжуулсан байхыг шаардахгүй байхаар журамлав. ÕÓÓЧÈÍ ØÈÍÝ ÍÎÒÀÐÈÀÒЧ ÍÎÒÀÐÈÀÒЧ

26. 4.Шаардлагагүй бичиг баримтыг шаардаж хүндрэл учруулж байсныг зогсоож байгууллагын дотоод сүлжээг ашиглан иргэний бүртгэлтэй холбоотой бичиг баримтыг шалгаж авах асуудлыг оруулж өглөө.

27. Хоёр. Шинээрбатлагдангарсанхуультогтоомжиднийцүүлэх, улсынбүртгэлийнпрактиктгарчбуйхүндрэлийгарилгах, үйлчлүүлэгчдэдхөнгөвчилсөнбайдлаарүйлчлэхийнтулддараахчиглэлээршинэзохицуулалтыгнэмжорууллаа: 1.Эд хөрөнгийнэрхийнбүртгэлийнүйлажиллагааныявцадгарчбуйхүндрэлийгарилгахзорилгоордуусаагүйбарилгаболоннийтийнзориулалттайзахиалгаарбариулсаноронсууцныбүртгэлийгуламнарийвчланжурмамлалаа. Тухайлбал, Иргэн “Захиалгаароронсууцбариулахгэрээ” байгуулж, хөрөнгөоруулсанболовчгүйцэтгэгчэтгээдньсанхүүжилтавахзорилгоортухайндуусаагүйоронсууцныбарилгадүлхөдлөхэдхөрөнгийнгэрчилгээавчулсынбүртгэлдбүртгүүлэнбанк, банкбуссанхүүгийнбайгууллагадбарьцааланзээлавчбайна. Гэвчүүрэгногдуулсангэрээгээрхүлээсэнүүргээбиелүүлжчадахгүйболох, хуульхяналтынбайгууллагаастухайндуусаагүйбарилгынзахиранзарцуулахэрхийнхөдөлгөөнийгтүдгэлзүүлсэнтохоиолдолдхөрөнгөоруулжзахиалгаөгсөниргэдийнөмчлөхэрххуульбусаархязгаарлагдахнөхцөлүүсчбайна. 2.Иймд шинээрбаригдажбайгаабарилгабайгууламжийнтодорхойхэсгийгнийтийноронсууцныболонбусадзориулалтаарөмчлөхөөрзахиалангэрээхийж, хөрөнгөоруулсаниргэн, хуулийнэтгээдньурьдчилсантэмдэглэлхийлгэжболохбөгөөдгүйцэтгэгчэтгээдтухайноронсууцныдуусаагүйбарилгадүлхөдлөхэдхөрөнгийнгэрчилгээавахтохиолдолдурьдчилсантэмдэглэлхийснээсбусадхэсэгтгэрчилгээгаргажбайхааржурамдтусгалаа. Äóóñààã¿é áàðèëãà ÎÑÇÃýðýýã ¿íäýñëýí òýìäýãëýë õèéõ Õºðºí㺠îðóóëàã÷èä Ингэснээр хөрөнгө оруулсан иргэн, хуулийн этгээдийн өмчлөх эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолыг хамгаалах тогтолцоо бий болно.

28. 3. Монгол Улсын Элчин сайдын яам, консулгүй улс оронд байгаа өмчлөгч этгээдийн хувьд тухайн улс орны нотариатийн гэрчилсэн итгэмжлэл нь 2008 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдрийн “Гадаад албан ёсны баримт бичгийг баталгаажуулах шаардлагыг халах тухай конвенц”-д Монгол Улс нэгдэн орсныг соёрхон батлах тухай хууль”-ийн дагуу олгогдсон “Апостиль” гэрчилгээ, холбогдох бичиг баримт нь албан ёсны орчуулгаар баталгаажсан байхаар шинээр заалт орууллаа. • 4. “Үл хөдлөх хөрөнгийн барьцааны тухай хууль”, ÓÁÅÃ-ûí äàðãûí 2010 îíû 290 дүгээр òóøàалаар батлагдсан “Áàðüöààëáàðûí çàãâàð, ìýäýãäëèéí ìàÿãò, ìýäýãäýë õ¿ðã¿¿ëýõ æóðàì” шинээр батлагдсантай холбогдуулан барьцаалбар үйлдэх, баталгаажуулах, түүнийг шилжүүлэх дарааллыг тусгав тусгалаа. Ìîíãîë óëñààñ ñóóãàà Êîíñóëààñ îëãîñîí èòãýìæëýë Апостиль гэрчилгээ Çýýëèéí áîëîí áàðüöààíû ãýðýý Áàðüöààëáàð

29. 5. хэд хэдэн үл хөдлөх эд хөрөнгө барьцаалсан гэрээ болон ипотек, шаардах эрх шилжүүлэх гэрээг улсын бүртгэлд бүртгэх онцлогийг тусгалаа. Зах зээлийн харилцаа гүнзгийрэхийн хирээр иргэн, хуулийн этгээд олон үл хөдлөх эд хөрөнгө барьцаалсан их хэмжээний зээл авах, үл хөдлөх эд хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаасны хоёрдогч зах зээл үүсч эхэлж байгаатай холбоотойгоор банкуудын үл хөдлөх эд хөрөнгө барьцаалсан зээлүүдийг багцлан шаардах эрх шилжүүлэх гэрээгээр банк, банк бус санхүүгийн байгууллагуудад шилжүүлэх шаардлага зүй ёсоор гарч байна. Хуучин зохицуулалтаар хувийн хэргийн тоогоор гэрээний албан ёсны орчуулга, нотариатжуулсан эх хувиудыг шаардаж байгаа нь нэг талаас үйлчлүүлэгчдэд цаг, хүн хүчний болон зардал, мөнгөний хүндрэл үүсэхээс гадна Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлийн архивт хиймлээр шаардлагагүй цаас хуримтлагдах, улсын бүртгэгчдийн ачааллыг бий болгож байгаа юм. Õóâèéíõýðýã Òýìäýãëýë Óëñûí á¿ðòãýã÷

30. Иймд журмын шинэчилсэн найруулгад хэд хэдэн үл хөдлөх эд хөрөнгө барьцаалсан гэрээ болон шаардах эрх шилжүүлэх гэрээг улсын бүртгэлд бүртгэхдээ гэрээ болон холбогдох бичиг баримтын 1 эх хувийг аль өндөр үнийн дүн бүхий хөрөнгийн хувийн хэрэгт хавсарган бусад эд хөрөнгийн хувийн хэрэгт “Хэд хэдэн үл хөдлөх эд хөрөнгө барьцаалсан гэрээ, ипотек болон шаардах эрх шилжүүлэх гэрээг улсын бүртгэлд бүртгэх хяналтын хуудас”-ны дагуу бүрэн бөглөж хавсаргаж байхаар журамд тусгалаа. Õýä õýäýí ¿ë õºäëºõ õºðºí㺠áàðüöààëñàí ãýðýý Õÿíàëòûí õóóäàñ Õóâèéí õýðýã Óëñûí á¿ðòãýчèä

31. 6.Дуусаагүй барилгын өмчлөх эрхийн гэрчилгээг гүйцэтгэлийн хувиар зөвхөн 1 удаа гаргахыг зөвшөөрч байсан бол шинэчилсэн найруулгаар дуусаагүй барилгын өмчлөх эрхийг улсын бүртгэлд гүйцэтгэлийн явцаар эд хөрөнгийн хэмжээ нэмэгдсэн үндэслэлээр эрхийн улсын бүртгэлд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тохиолдолд “ эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлд бүртгэх эсэх тухай дүгнэлтийн хуудас”–аар шийдэж бүртгэж болохоор боллоо. Ä¿ãíýëòèéí õóóäàñ 20%-èéí ã¿éöýòãýлòýé 90%-èéí ã¿éöýòãýлòýé

32. Гурав. Хүчингүй болсон хуулийн заалтад үндэслэж байсан, шинээр батлагдсан хууль, тогтоомжтой зөрчилдсөн заалтуудыг хассан: 1.Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль батлагдсан, мөн түүнчлэн “Эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуулийн зарим зүйл, хэсэг, заалтыг тайлбарлах тухай” УДШ-ийн 2008 оны 45 дугараар тогтоол /хуулийн тайлбар/-ын 4 дэх заалтад “эрхийн улсын бүртгэл үнэн зөв байх” гэдэг нь “хувийн хэрэгт тусгагдсан бүх мэдээлэлд хамааралтай бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн шилжилт хөдөлгөөнийг хувийн хэрэгт нь бичиж хувийн дугаар бүхий тэмдгээ дарж, гарын үсэг зурж баталгаажуулсан улсын бүртгэгчийн ажиллагаа үнэн зөвийн баталгаа болно” гэж заасны дагуу өмнөх журамд “улсын бүртгэгч эрх зүйн дүгнэлт өгнө” гэсэн заалтыг хаслаа. Óëñûí á¿ðòãýãч ýðõ ç¿éí ä¿ãíýëò ºãíº Íîòëîõ áàðèìòûí õýìæýýíä á¿ðòãýíý

33. Өөрчлөннайруулсаныачхолбогдол: • Шинээр батлагдсан хууль тогтоомжид нийцүүлсэн, • Улсын бүртгэлийн практикт гарч байсан хүндрэлүүдийг хуульд нийцүүлэн өөрчилсөн, • Улсын бүртгэлийнүйлажиллагаанышатдамжлагыг багасгасан, • Шаардаж авдагбайсанбичигбаримтынтоог цөөлж тодорхой болгосон, • Төрийнбүртгэлийнүйлчилгээгчирэгдэлгүй, шуурхайүзүүлэхнөхцөлбүрдэнэ, • Иргэн, хуулийн этгээд, хөрөнгө оруулагчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг бүртгэлээр дамжуулан хамгаалах бүрэн дүүрэн тогтолцоо бүрдэнэ, • Улсынбүртгэлийнүйлажиллагаагхөнгөвчлөншатдамжлагыгбагасгаснаарбүртгэлгүйэдхөрөнгийгбүртгэлжүүлэх, далдэдийнзасгийгбууруулахадтодорхойхувьнэмэр оруулна.

34. Менежментийн өөрчлөлтийн чиглэлээр хийгдсэн ажлууд

35. Ìåññåæ ¿éë÷èëãýý • ¯éë÷èëãýýíèé à÷ààëàë 5% áóóðàâ. • ¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ñýòãýë õàíàìæ äýýøëýâ. • ñàðä 400 ãàðóé èðãýä ìåññåæ ¿éë÷èëãýýãýýð ¿éë÷ë¿¿ëýâ.

36. Á¿ðòãýëèéí íýãäñýí ëàâëàõ 1890 Ýä õºðºíãèéí ýðõèéí óëñûí á¿ðòãýëèéí ëàâëàãàà ìýäýýëëèéã ºã÷ ýõëýâ

37. Á¿ðòãýëèéí нэгдсэн цахим ëàâëàõ • Registrationmongolia.com • Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлд бүртгүүлэхэд бүрдүүлэх бичиг баримтын жагсаалт, • үйлчилгээний хөлс, хураамж, • үйлчилгээний төрөл, хугацаа

38. Áàéãóóëëàãûí ñòàíäàðòûí äàãóó ¿éë÷èëãýýíèé õýñãèéí á¿ðòãýã÷äèéã æèãä õóâöñààð õàíãàâ.

39. Èðãýäìýäýýëëèéãöàõèìõýëáýðýýðàâàõáîëîâ.Èðãýäìýäýýëëèéãöàõèìõýëáýðýýðàâàõáîëîâ. Íèéò ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí 30 îð÷èìõóâèéãýçýëæòàíõèìûíà÷ààëëûãáóóðóóëàâ.

40. Íýýëòòýé õààëãàíû ºäðèéã ñýäýâ÷èëñýí áàéäëààð ñàð á¿ð çîõèîí áàéãóóëæ õýâøëýý.

41. ÕÓÂÈÉÍ ÕÝÐÃÈÉÍ ØÈÍÝ×ËÝË 180 õóóäàñòàé 43 õóóäàñòàé

42. ÓÁÅÃ-ûí äàðãûí òóøààëààð ýä õºðºíãèéí ýðõèéí á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä õýðýãëýãäýæ áóé … ìàÿãòûã øèíý÷ëýí áàòëàâ.

44. Óëñûíá¿ðòãýëèéíåðºíõèéõóóëèéí 8 äóãààðç¿éëèéí 8.1.2: “Á¿õøàòíûá¿ðòãýëèéíáàéãóóëëàãà, óëñûíá¿ðòãýã÷èéí ¿éëàæèëëàãààãìýðãýæèë, àðãàç¿éíóäèðäëàãààðõàíãàæàæèëëàõ”

45. ÓËÑÛÍ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÕÓÐÀÀÌÆÈÉÍ ØÈÍÝ×ËÝË

46. ÇÎÐÈËÃÎ • Áèçíåñèéí îð÷íûã ñàéæðóóëàõ • Èðãýäèéí ýä õºðºí㺺 á¿ðòã¿¿ëýõ ñîíèðõîëûã äýýøë¿¿ëýõ • ªì÷èéã ýäèéí çàñãèéí ýðãýëòýíä îðóóëàõ ¿éë ÿâöàä á¿ðòãýëýýð äàìæóóëàí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ • ßäóóðëûã áóóðóóëàõ • Äàëä ýäèéí çàñãèéã áóóðóóëàõ

47. ¯éë÷èëãýýíèé õºëñ õóðààìæèéí íýð òºðºë Õóðààìæèéííýðòºðëèéã 40%-ð öººëºâ.

48. ªì÷èéã ýäèéí çàñãèéí ýðãýëòýíä îðóóëàõ ¿éë ÿâöàä á¿ðòãýëýýð äàìæóóëàí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ ¯íý òºëáºðã¿é ¿éë÷èëãýý • ¯ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéã àíõ óäàà óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõ • Ãàçàð ºì÷ëºõ ýðõèéã á¿ðòãýõ (Ãýðýý äóóñãàâàð áîëîõ, òóñãàé òýìäýãëýë, óðüä÷èëñàí òýìäýãëýëèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, õóâèéí õýðýã õààõ)

49. Ýäõºðºíãèéíýðõèéíá¿ðòãýëèéíòºðë¿¿äèéã ñ¿¿ëèéí 2009-2010.07ñàðûíáàéäëààðõàðóóëáàë 81.9%

50. Áàðüöààíûãýðýýíèéá¿ðòãýë