“ Îëáîðëîõ ñàëáàðûí êîìïàíèóäûí èë òîä áàéäëûí ðåéòèíã” òºñºë

1. “Îëáîðëîõ ñàëáàðûí êîìïàíèóäûí èë òîä áàéäëûí ðåéòèíã” òºñºë “Èë òîä áàéäàë” ñàí ÒÁÁ 2007 îíû 1-11 ä¿ãýýð ñàð

2. ßàãààä èë òîä áàéõ ¸ñòîé âý? Монгол Улсын Үндсэн хуулинд зааснаар төрийн өмч, ард түмний мэдэлд байхаар хуульчлагдсан ашигт малтмалын ордуудыг захиран зарцуулан эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, хайгуул хийж, дэлхийн хөрөнгийн зах зээл дээр мөнгө “босгож”, олборлон борлуулан ашиг олж, байгалийн унаган дүр төрхийг өөрчилж буй дотоод, гадаадын компаниудын үйл ажиллагаа уг баялгийн жинхэнэ эзэд-монголын ард түмэнд юуны өмнө ил тод, нэвт тунгалаг байх ёстой.

3. Êîìïàíèóäûí ðåéòèíã òîãòîîõîä õàðãàëçñàí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä • Бүтээгдэхүүн, борлуулалт, албан татвар, төлбөрийн хэмжээг хуулийн дагуу тайлагнасан эсэх (Ашигт малтмалын тухай хуулийн 48-р зүйлийн 10-р заалтын дагуу) • Олборлох үйл ажиллагааны үндсэн үзүүлэлтүүд, хөрөнгө оруулалт, ашиг, орлогын талаархи мэдээлэл • Засгийн газар болон холбогдох байгууллагуудтай байгуулсан гэрээ хэлэлцээр, авсан зөвшөөрөл, лицензийн тухай мэдээлэл Үндсэн үзүүлэлтүүд

4. Äýä ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä • Тухайн компанийн олборлолт явуулдаг (явуулах гэж буй) орд газрын нөөц, түүний ашиглалтын байдлын тухай мэдээлэл (геологийн) • Ашигт малтмалыг олборлох, боловсруулах арга, технологийн түвшин, техник, тоног төхөөрөмжийн тухай мэдээлэл • Орд газрын байгаль орчны эвдрэл ба нөхөн сэргээлт, түүнд зарцуулсан хөрөнгийн тухай мэдээлэл Туслах үзүүлэлтүүд • Үйл ажиллагаагаа танилцуулах, сурталчлах болон байгууллага, хүмүүсийг ивээн тэтгэсэн, тусламж үзүүлсэн, хандив өргөсөн арга хэмжээний жагсаалт, үүнд зарцуулсан мөнгөний тухай мэдээлэл • Жилийн тайлан гаргадаг, вэб сайттай эсэх, тэдгээр нь хангалттай мэдээлэлтэй эсэх

5. Õàìãèéí íýýëòòýé ÈË ÒÎÄ ÁÀÉÄËÛÍ ÐÅÉÒÈÍÃ ÒÎÃÒÎÎÑÎÍ ØÀËÃÓÓÐÓÓÄ • Тухайн компанийн үйл ажиллагаа олон нийтэд маш сайн танигдсан, эдийн засаг, санхүү, хөрөнгө оруулалт, ашиг орлого, эзэмшигчид, удирдлага, үйл ажиллагааных нь талаарх мэдээллүүд иргэдэд аль нэг байдлаар төвөггүй олддог, үйл ажиллагаагаа бололцоотой бүхий л хэлбэрээр олон нийтэд хүргэхээс цааргалдаггүй компаниудыг хамгийн нээлттэй гэж үнэлýâ.

6. Íýýëòòýé ÈË ÒÎÄ ÁÀÉÄËÛÍ ÐÅÉÒÈÍÃ ÒÎÃÒÎÎÑÎÍ ØÀËÃÓÓÐÓÓÄ • Ашигт малтмалын тухай Монгол Улсын хуулийн 48-ын 10 дугаар заалтын дагуу бүтээгдэхүүн борлуулалт, төлсөн албан татвар, хураамжийн хэмжээгээ холбогдох байгууллага, олон нийтэд тайлагнасан, тухайн компанийн үндсэн мэдээлэл ерөнхийдөө хангалттай, гэхдээ эзэмшил, лиценз зөвшөөрөл, Засгийн газар, холбогдох байгууллагуудтай байгуулсан гэрээ хэлэлцээр, ашиг орлогын тухай зарим мэдээллээ ил тод болгоогүй компаниудыг ердийн нээлттэй гэж үзлээ. Гадаадын компаниудын тухайд, өөрийн үйл ажиллагаа, тусгай зөвшөөрөл, эзэмшдэг орд газар, санхүүгийн үндсэн үзүүлэлт, хувьцааны талаар хөрөнгө оруулагчиддаа хангалттай мэдээлэл өгдөг, энэ утгаараа бүрэн нээлттэй мэт боловч монголын иргэд, олон нийтэд зориулсан мэдээлэл танилцуулга хийдэггүй тохиолдолд (жишээлбэл, вэб сайт нь монгол хуудасгүй) энэ ангилалд оруулав.

7. Õàãàñ íýýëòòýé ÈË ÒÎÄ ÁÀÉÄËÛÍ ÐÅÉÒÈÍÃ ÒÎÃÒÎÎÑÎÍ ØÀËÃÓÓÐÓÓÄ • Тухайн компанийн талаар янз бүрийн мэдээлэл сонин хэвлэлээр цацагдаж олон нийтэд үе үе хүрдэг боловч ерөнхий мэдээлэл голлодог, эзэмшил, лиценз зөвшөөрөл, гэрээ хэлэлцээр, ашиг орлого зэрэг хамгийн чухал мэдээллүүд нь ил тод бус, зарим тохиолдолд Ашигт малтмалын тухай Монгол Улсын хуулийн дагуу тайлангаа гаргасан боловч тэр мэдээлэл нь олон нийтийн хүртээл болж чадаагүй, түүнчлэн вэб сайт, жилийн тайлан зэрэг олон нийттэй харилцах арга механизмыг олигтой ашигладаггүй компаниудыг хагас нээлттэй гэж тооцлоо.

8. Õààëòòàé ÈË ÒÎÄ ÁÀÉÄËÛÍ ÐÅÉÒÈÍÃ ÒÎÃÒÎÎÑÎÍ ØÀËÃÓÓÐÓÓÄ • Тухайн компанийн талаар нэр, үйл ажиллагааны чиглэл, эзэмшдэг ордын нэр зэргээс цааш илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл олдоогүй, үйл ажиллагаа явуулдаг эсэх нь тодорхой бус, татварын албанд бүртгэгдсэн утас, хаягаар лавлахад тэндээ байдаггүй, татвар төлдөггүй компаниудын жагсаалтад бүртгэгдсэн, албан бичиг явуулахад ямар ч хариу ирүүлдэггүй (эсвэл уг албан бичиг “хаягаараа алга” гэсэн тайлбартайгаар буцаж ирдэг) компаниудыг хаалттай гэж үзэâ.

9. Хамгийн нээлттэй компаниуд • Айвенхоу Майнз Монголиа ХХК • Эрдэнэт үйлдвэр

10. Адуунчулуун ХК Азиа Гоулд Монголиа ХХК Багануур ХК Би Эйч Пи Биллитон Монголия ХХК Бороо гоулд ХХК Бэрх-Уул ХК Гацуурт ХХК Дунар Од ХХК Монголболгаргео ХХК Монголросцветмет ХХК Монголын алт (МАК) ХХК Петро чайна дачин тамсаг (Монгол) ХХК Нээлттэй компаниуд • Рио Тинто Монголиа ХХК • Рэд Хилл Энержи Монголиа ХХК • Тавантолгой ХК • Төв Азийн уран ХХК • Хан ресорсeз ХХК • Хар тарвагатай ХК • Цайрт минерал ХХК • Чинхуа-МАК-Нарийн Сухайт ХХК • Шижир-Алт ХХК • Шинь Шинь ХХК • Эрдмин ХХК • Эмээлт майнз ХХК • Шивээ-Овоо ХК Нèéò 25 êîìïàíè

11. Хагас нээлттэй компаниуд • Монполимет ХХК (cалбар) • Төмөртэй хүдэр ХХК • Тэвшийн говь ХК • Шарын гол ХК • Шим технолоджи ХХК • Эм энд Даймонд ХХК • Энержи ресурс ХХК • Эрэл ХХК • Адамас майнинг ХХК • Алтан дорнод Монгол ХХК • Баянтээг ХК • Гурван сайхан ХХК • Жаст ХХК (cалбар) • Майнинфо ХХК • Могойн гол ХК • Монгол газар ХХК • Монголчехословакметалл ХХК Нèéò 17 êîìïàíè

12. Хаалттай компаниуд • Ордос далай ХХК • Резевоир Моли Монголиа ХХК • Рункан ХХК • Селигадор монголия ХХК • Силвер тайгерс ХХК (салбар) • Сүүнсжем ХХК • Урагео ХХК • Хан чансаа ХХК • Хризопраза групп ХХК • Чайна трейд ХХК • Чинюань ХХК • Баялаг налайх ХXК • Бичигт хайрхан трейд ХХК • Гардихан ХХК • Дун-Эрдэнэ ХХК • Жимэнг ХХК • Жи Энд Юу голд ХХК • Золотой Виктория ХХК • Зүүн-Ази Интернэшнл ХХК • Капитал майнинг ХХК • Крейсус майнинг ХХК • Луфу ХХК • Мандал-Алт ХХК • Меторд ХХК Нèéò 24 êîìïàíè

13. ОЛБОРЛОХ САЛБАРЫГ ХАМААРДАГ ЯАМ, АГЕНТЛАГУУД • Сангийн яам • Үндэсний татварын ерөнхий газар • Үйлдвэр, худалдааны яам • Ашигт малтмал, газрын тосны хэрэг эрхлэх газар • Áайгаль орчны яам ОЛБОРЛОХ САЛБАРЫН ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГУУД • Монголын уул уурхайн үндэсний ассоциаци • Монголын геологийн холбоо • Монголын үйлдвэрлэлийн геологичдын холбоо • Монгол нүүрс ассоциаци

14. 2007 îíû ýõíèé õàãàñò õàìãèéí èõ òàòâàð òºëºã÷èä (ìÿíãàí òºãðºã-ººð) 1. Эрдэнэт ХХК 245752057,60 2. Бороо гоулд ХХК 18433257,23 3. Цайрт минерал ХХК 5961043,55 4. Тавантолгой ХК 3653119,61 5. Эрдмин ХХК 2970506,58 6. Алтандорнод Монгол ХХК 2891229,46 7. Шижир-Алт ХХК 1856982,66 8. Монголросцветмет нэгдэл ХХК 1827378,16 9. Багануур ХК 1341026,39 10. Айвенхоу Майнз Монголия Инк 671627,99 11. Шивээ-Овоо ХК 670263,21 12. Монголын Алт (МАК) ХХК 480778,67 13. Шарын гол ХК 390180,96 14. Бороо гоулд салбар 348116,77 15. Чинхуа Мак Нарийн Сухайт ХХК 331620,36 …………… …. …. …. ….. …. …. …. …. …. …. …. …. … …. …. … 87. Мөнх-Ирмүүн ХХК 1076,10

15. 2007 îíû ýõíèé õàãàñò 1 ñàÿ õ¿ðòýë òºãðºãèéí òàòâàð òºëºã÷èä 1. Монжап ХХК салбар 2. Авдрантхайрхан ТӨҮГ 3. Улаанначин ХХК 4. Азийн-Эрдэнэ ХХК салбар 5. Гурвансайхан ХХК 6. Росса ХХК 7. Зоогийн-Эх ХХК 8. Бат-Алт Төв ХХК ñалбар 9. Кенже ХХК 10. Уулсзаамар ХХК 11. Сонгольд ñалбар 12. Жаст ñалбар 13. Монсөнөд ХХК 14. Энхмандал-Увс ЗБН … … … … … … … … … … … 76. Шинь-Бай ХХК Эдгээр 76 аж ахуйн нэгж нийлээд 15.9 сая төгрөгийн татвар төлжээ. Төлсөн хэмжээ нь 900.000-2.000 төгрөг байна.

16. ÒÀÒÂÀРҪ˪ªÃ¯Éׯ¯Ä 1. Авдарбаян ХХК 2. Авзаганалайх ХХК 3. Аза-Интернэшнл салбар 4. Аниш ХХК 5. Аист ХХК 6. Алтан Гол Эксплорýшн ХХК 7. Алтандашир ХХК 8. Алтанмөнх ХХК 9. Алтан-Уул майнинг ХХК 10. Алтанхас ХХК салбар 11. Алтанхөндий салбар 12. Алтын ХК 13. Аниш салбар ….. …. …. …. …. …. 191. Эрдэсхолдинг салбар 192. Эрхэлнуур хоршоо 193. Эс И Ти ХХК

17. ÒªËÑªÍ ÍÜ ÒªËÑͪª ÒÀÉËÀÃÍÀ • Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëèéí 48-ð ç¿éëèéí 10-ð çààëò • 2007.10.25 • 62 êîìïàíè

18. ÀÂÑÀÍ ÍÜ ÀÂÑÍÀÀ ÒÀÉËÀÃÍÀÂ • Ñангийн яам • Óул уурхай, газрын тосны салбарт үйл ажиллагаа эрхэлдэг 137 аж ахуйн нэгж • 2007.10. 31

19. Улсын хэмжээнд 2007 оны 11 дүгээр сарын 2-ны байдлаар хайгуулын болон ашиглалтын 5273 лиценз олгогджээ

20. Ãàçðûí òîñíû êîìïàíèóä • Петро Чайна Дачин Тамсаг (Монгол) ХХК (БНХАУ) - 1993 • Доншен Газрын Тос (Монгол) ХХК (БНХАУ) - 1997 • Петроматад ХХК (Монгол) - 2005 • Чайна Голден Сий Петролеум Эксплорейшн Компани (БНХАУ) - 2006 • Шаман Ресурсез Компани (Канад)- 2007

21. Äýëõèéí õºðºíãèéí áèðæ¿¿ä äýýðõ “ìîíãîë” êîìïàíèóä • Land Drill • Magnum d’Or Resources Inc • Major Drilling Group • Mega Uranium • QGX Ltd • Red Hill Energy • Solomon Resources • South Gobi Energy Resources • Western Prospector Group Ltd • Bayfield Ventures • Centerra Gold • Denison Mines • East Asia Mineral Corporation • Entree Gold Inc • Erdene Gold Inc • Fortress Minerals Corporation • Ivanhoe Mines Ltd • Khan Resources • Mongolia Energy Corporation

22. Èë òîä áàéäàë ñàí • Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà