Download
1 / 54
540 likes | 774 Views
Geboorte, leven en dood van sterren. Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen pgroot@astro.ru.nl. Overzicht. Honours cursus ‘Geboorte, leven en dood van sterren’. 10 cursus avonden: 9 x hoorcollege + 1 x excursie De Aarde en de Mens: onze plek in het Heelal
E N D
Geboorte, leven en dood van sterren Paul Groot Afdeling Sterrenkunde, IMAPP Radboud Universiteit Nijmegen pgroot@astro.ru.nl
Overzicht Honours cursus ‘Geboorte, leven en dood van sterren’. 10 cursus avonden: 9 x hoorcollege + 1 x excursie • De Aarde en de Mens: onze plek in het Heelal • De Zon, onze ster; kijken naar sterren • Waterstof: de schone motor • De geboorte van sterren • Het leven van sterren: diversiteit aan de hemel • De nadagen van sterren en hun dood • De overblijfselen van sterren • Eén, twee, veel sterren. • De sterren in het Melkwegstelsel • Excursie naar SARA en Artis (Amsterdam)
Literatuur Honours cursus ‘Geboorte, leven en dood van sterren’. Boek bij het college: ‘An introduction to the Sun and Stars’ Simon F. Green and Mark H. Jones Online materiaal: http://www.cambridge.org/catalogue/catalogue.asp?isbn=0521546222&ss=res
1:De Aarde in het Heelal De Aarde in het Heelal: • De Aarde: hoe en wat • Het Zonnestelsel: hoe en wat • De afstanden tussen de planeten en de Zon • Seizoenen, de beweging van planeten, de kalender • Tijdsrekening • De leeftijd van de Aarde en het Zonnestelsel • De Zonsomgeving
De Aarde Basis gegevens: • Straal: 6380 km* • Massa: 5.98 x 1024 kg • Aantal mensen: 6.5 miljard • Land oppervlak: 30 % • Water oppervlak: 70 % • Atmosfeer: druk 1 atmosfeer • Samenstelling: N2, O2, CO2 • Volume water: ~1.4 miljard kubieke kilometer…. * Zie Appendix A1 in het boek.
De Aarde & De Maan Vormen een dubbelplaneet. Maan: ¼ van de Aarde Afstand: 385000 km
Het Zonnestelsel De Zon met negen (nee, ACHT!) planeten: Pluto Neptunus Jupiter Aarde Mars Saturnus Uranus Mercurius Venus
Exotische werelden • Niet allemaal saai en bekraterd. • Verkenning van ons Zonnestelsel is cruciaal geweest voor een beter beeld van ons Zonnestelsel, maar ook van andere zonnestelsels en hoe sterren en planeten vormen.
De Gasreuzen Jupiter Saturnus Neptunus Uranus
De Galileische manen van Jupiter Europa Io Ganymedes Callisto
Europa Subterrane oceaan
Het Zonnestelsel • Banen zijn (bijna) cirkelvorming • Alle planeten draaien in dezelfde richting rond de Zon • Bijna alle planeten draaien in dezelfde richting rond hun as (en rond de Zon) • De rots-achtige planeten zitten aan de binnenkant en de gasreuzen buiten
Het Grut • Tussen Mars en Jupiter de asteroiden gordel: voornamelijk steengruis
Het Grut II • Buiten de baan van Neptunus: de Kuiper gordel van ‘vuile sneeuwballen’.
De Dwergplaneten • Maar er zijn ook grotere ‘Plutinos’ Xena [2100 miles]
De Seizoenen • Wat veroorzaakt de seizoenen? • De schuine stand van de Aardas • De eccentriciteit van de Aardbaan.
De Sterrenbeelden bv. Orion: De Krijger
De Ecliptica (Dierenriem) Is de verzameling sterrenbeelden die in het pad staan dat de Zon aan de hemel beschrijft in de loop van het jaar (de ecliptica = baanvlak van de Aarde).
Van tijd en afstand • De afstand van de Aarde naar de Zon noemen we 1 Astronomische Eenheid (1 AU)
Van tijd en afstand • De tijd voor de Aarde om 1 keer rond Zon te gaan (t.o.v. de sterren) is een jaar. • De tijd voor de Aarde om 1 keer rond zijn as te gaan is 1 dag. Maar let op! • Zonnedag: tijd tussen twee meridiaan-doorgangen van de Zon • Sterrendag: tijd tussen twee meridiaan-doorgangen van de sterren! • Dat scheelt 4 minuten per dag!
Het meten van afstanden • Meten van relatieve afstanden makkelijk, maar absolute afstanden moeilijk. • Beste manier: een eclips van Venus!!! • Het moment van start van eclips is cruciaal. Zon Venus A B Aarde
Het meten van afstanden • Overgang van Venus op 8 juni 2004, gezien met de 20cm telescoop van de RU
De parallax meting 2p 1AU Zon Aarde d De afstand van de ster: tan p = d / 1 AU ≈ p Dit is de definitie van de afstandsmaat ‘parsec’ : een ster staat op 1 parsec afstand als hij een parallax vertoont van 1 boogseconde.
De Ruimte Is leeg!
De Afstand Aarde - Zon • De afstand van de Aarde naar de Zon is 100 Zon-stralen (bv 1mm tot 10 cm) • De afstand van de Zon tot Pluto is 4000 Zon-stralen (bv 1 mm tot 4 meter) • De afstand van de Zon tot de eerste ster is 6 miljoen zonstralen (bv 1 mm tot 6000 kilometer) • En daar tussen: zit niets….
