Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia)

2. Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) • Nazwa szkoły: • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Sulechowie • ID grupy: • 97/55_mf_g1 • Kompetencja: • Matematyczno - fizyczna • Temat projektowy: • Loty kosmiczne • Semestr/rok szkolny: • Semestr 5 / rok 2011/2012

3. Wszechświat • To wszystko, co fizycznie istnieje: cała przestrzeń, czas, wszystkie formy materii i energii oraz prawa fizyki i stałe fizyczne określające ich zachowanie. Słowo wszechświat może być też używane w innych kontekstach jako synonim słów kosmos (w rozumieniu filozofii), świat czy natura. W naukach ścisłych słowa wszechświat i kosmos są równoważne.

4. Wielkość i kształt wszechświata • Współczesna wiedza kosmologiczna nie pozwala jednoznacznie określić wielkości Wszechświata, nie jest także znany kształt Wszechświata. • Według współczesnych teorii Wszechświat może być płaski lub zakrzywiony. Większość naukowców przyjmuje, że Wszechświat jest płaski ale na ten temat istnieje wiele różnorakich teorii. • Nieznane są także wymiary Wszechświata. Możliwe, że jego rozmiary są nieskończone. Badacze podają dolne ograniczenie wynikające z ekstrapolacji oddalania się od Drogi Mlecznej najdalszych obserwowanych obiektów. Wynika z niego, że widzialny wszechświat ma średnicę około 93 miliardów lat świetlnych

5. Struktura wszechświata • W skalach powyżej 300 milionów lat świetlnych obserwowalna materia jest rozłożona równomiernie w przestrzeni. • W mniejszych skalach materia skupiona jest w hierarchiczną strukturę: atomy formują gwiazdy, gwiazdy skupiają się w galaktyki, galaktyki skupiają się w gromady i supergromady, a supergromady układają się w włókna rozdzielone pustkami. Obserwowalna materia jest również rozłożona izotropowo, co oznacza, że w każdym kierunku jest jej mniej więcej taka sama ilość. Wszechświat wypełnia dodatkowo bardzo równomierne mikrofalowe promieniowanie odpowiadające równowadze termicznej ciała doskonale czarnego o temperaturze 2,7249–2,7252 K.

6. „Skład” wszechświata • Obecna średnia gęstość Wszechświata wynosi około 9,9 × 10−30 gramów na centymetr sześcienny. Energia we Wszechświecie istnieje w większości w postaci ciemnej energii (73%) i ciemnej materii (23%). Jedynie 4,56% to materia barionowa, którą jesteśmy w stanie bezpośrednio obserwować. Gęstość atomów we Wszechświecie wynosi średnio jeden atom wodoru na cztery metry sześcienne. Właściwości ciemnej materii i ciemnej energii są w dużym stopniu nieznane. Wiadomo że ciemna materia oddziałuje grawitacyjnie tak jak zwykła materia, spowalniając ekspansję Wszechświata, natomiast ciemna energia przyspiesza tę ekspansję.

7. Powstanie wszechświata • Wielki Wybuch (ang. Big Bang) – model ewolucji Wszechświata uznawany za najbardziej prawdopodobny. Według tego modelu ok. 13,75 (±0,11) mld lat temu dokonał się Wielki Wybuch – z bardzo gęstej i gorącej osobliwości początkowej wyłonił się Wszechświat (przestrzeń, czas, materia, energia i oddziaływania). • Teoria ta opiera się na obserwacjach wskazujących na rozszerzanie się przestrzeni zgodnie z metryką Friedmana-Lemaître'a-Robertsona-Walkera. Przemawia za tym przesunięcie ku czerwieni widma promieniowania elektromagnetycznego pochodzącego z odległych galaktyk, zgodne z prawem Hubble'a w powiązaniu z zasadą kosmologiczną. Obserwacje te wskazują, że Wszechświat rozszerza się od stanu, w którym cała materia oraz energia Wszechświata miała bardzo dużą gęstość i temperaturę. Fizycy nie są zgodni co do tego, co było przedtem, ale ogólna teoria względności przewiduje, że był to stan grawitacyjnej osobliwości.

8. Słońce • To gwiazda centralna Układu Słonecznego, wokół której krąży Ziemia, inne planety tego układu oraz mniejsze ciała niebieskie. Słońce to najjaśniejszy obiekt na niebie i główne źródło energii docierającej do Ziemi. • Przypuszcza się, że Słońce powstało około 4,6 miliarda lat temu. Po trwającym kilkadziesiąt milionów lat okresie kurczenia się obłoku międzygwiazdowego, Słońce znalazło się na ciągu głównym. Przez 4,6 miliarda lat Słońce zwiększyło swój promień od 8 do 12%, oraz jasność o ok. 27%. Zawartość wodoru w jądrze młodego Słońca wynosiła ok. 73%, obecnie już tylko 40%. Obecnie Słońce jest żółtym karłem. Gdy zapasy wodoru wyczerpią się, co nastąpi za mniej więcej kolejne 5 mld lat, Słońce zmieni się w czerwonego olbrzyma i najprawdopodobniej pochłonie trzy najbliższe sobie planety, po kolejnym miliardzie lat odrzuci zewnętrzne warstwy i będzie zapadało pod własnym ciężarem przeistaczając się w białego karła. Według hipotez, przez wiele miliardów lat będzie stygło, aż stanie się czarnym karłem.

9. Planety typu ziemskiego • Analizując wygląd Układu Słonecznego, planety można podzielić na dwie zasadnicze grupy: planety typu ziemskiego i gazowe olbrzymy podobne do Jowisza. Kryteria podziału stanowią parametry orbity i cechy fizyczne planet. • Planety z grupy Ziemi, do których zalicza się Merkurego, Wenus, Ziemię i Marsa, okrążają Słońce po niedużych, wewnętrznych orbitach (do 2 AU). Są skalistymi ciałami niebieskimi, zbudowanymi przede wszystkim z krzemianów i metali. Ich gęstości wahają się w granicach 3.933 – 5.520 kg/m3 a promienie – 2.240 – 6.378 km. Spośród tych planet swe księżyce posiadają tylko Ziemia (Księżyc) i Mars (Phobos i Deimos).

10. Gazowe olbrzymy • Planety należące do grupy Jowisza, czyli Jowisz, Saturn, Uran i Neptun, krążą dalej od Słońca, po orbitach o średnim oddaleniu 5 – 30 AU. Składają się głównie z wodoru i helu, mają znacznie większe rozmiary: promienie od 24.767 do 71.492 km, stąd nazywane są gazowymi olbrzymami. Gęstości tych planet kształtują się w przedziale 687 – 1.638 kg/m3. Każda z gazowych planet posiada swój zestaw księżyców, "przygarniętych" dzięki sporej grawitacji olbrzyma. Księżyce wraz z planetą macierzystą tworzą coś na kształt układu planetarnego w miniaturze.

11. Księżyc • Naturalny satelita, ciało niebieskie pochodzenia naturalnego, obiegające planetę, planetę karłowatą lub planetoidę. Słowo „Księżyc” pisane wielką literą oznacza naturalnego satelitę Ziemi. • Ściśle rzecz biorąc planeta i jej księżyce krążą wokół wspólnego środka masy. Tradycyjnie tylko największy obiekt z takiego układu jest nazywany planetą, lecz w przypadku planety i księżyca o zbliżonych rozmiarach mówi się czasem o planetach podwójnych (układ Ziemia-Księżyc) lub podwójnych planetoidach. Analogicznie układ Pluton − Charon może być określany jako podwójna planeta karłowata. • W Układzie Słonecznym można mówić o odkrytych dotychczas 170 naturalnych satelitach planet. (Najprawdopodobniej wiele innych krąży wokół planet w układach pozasłonecznych). Duże gazowe olbrzymy posiadają rozbudowane systemy satelitów, Merkury i Wenus nie mają księżyców, Mars ma dwa niewielkie księżyce, Ziemia ma jeden duży księżyc. • Księżyce planet pozasłonecznych nazywane są egzoksiężycami.

12. planetoida • To ciało niebieskie o małych rozmiarach - od kilku metrów do czasem ponad 1000 km, obiegające gwiazdę centralną (w Układzie Słonecznym - Słońce), posiadające stałą powierzchnię skalną lub lodową, bardzo często – przede wszystkim w przypadku planetoid o mniejszych rozmiarach i mało masywnych – o nieregularnym kształcie, często noszącym znamiona kolizji z innymi podobnymi obiektami.

13. kometa • To małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które na krótko pojawia się w pobliżu gwiazdy centralnej. Ciepło tej gwiazdy powoduje, że wokół komety powstaje koma, czyli gazowa otoczka. W przestrzeń kosmiczną jądro komety wyrzuca materię, tworzącą dwa warkocze kometarne – gazowy i pyłowy, skierowane pod różnymi kątami do kierunku ruchu komety. Gazowy warkocz komety jest zawsze zwrócony w kierunku przeciwnym do gwiazdy, co spowodowane jest oddziaływaniem wiatru słonecznego, który "wieje" zawsze od gwiazdy. Pyłowy warkocz składa się z drobin zbyt masywnych, by wiatr słoneczny mógł znacząco zmienić kierunek ich ruchu.

14. meteoroidy • To okruchy skalne (mniejsze od planetoid), poruszające się po orbitach wokół Słońca. Meteoroidy mają zwykle masę od 10−9 kg do 103 kg (choć najczęściej nie przekracza ona 10−6 kg). Ich rozmiary wynoszą od 0,1 mm do 10 m[1]. Większe obiekty spośród małych ciał Układu Słonecznego zaliczane są do planetoid, a mniejsze cząstki - to pył kosmiczny. • Wpadające w atmosferę Ziemi meteoroidy wywołują zjawiska meteorów. Te z meteoroidów, które dotrą do powierzchni Ziemi (nie ulegną odparowaniu w atmosferze), określamy nazwą meteorytów. • Meteoroidy stanowią potencjalne zagrożenie dla satelitów oraz stacji kosmicznej ISS. Jeśli są dość duże, mogą również uderzyć w Ziemię i spowodować zniszczenia na jej powierzchni. Ocenia się, że do ziemskiej atmosfery codziennie trafia od 100 do 1000 ton meteoroidów, głównie w postaci bardzo małych ziarenek o rozmiarach rzędu milimetra i mniejszych, a najczęściej pyłu.

15. Materia międzyplanetarna • To wszelka materia znajdująca się w przestrzeni międzyplanetarnej. Przestrzeń tę wypełniają gazy, pył międzyplanetarny, wiatr słoneczny, promieniowanie oraz pola magnetyczne Słońca i planet. • Zasadniczo do materii międzyplanetarnej można zaliczyć małe obiekty Układu Słonecznego, czyli planetoidy, komety, meteoroidy.

16. Układ słoneczny

17. Zjawiska astronomiczne • To ogół zdarzeń zachodzących w przestrzeni kosmicznej. Do najczęściej obserwowanych i najbardziej popularnych zjawisk astronomicznych należą: • zaćmienie Słońca, • zaćmienie Księżyca, • tranzyt, • koniunkcja.

18. Zaćmienie słońca • Powstaje, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne. • Istnieją zaćmienia: • zaćmienie częściowe – występuje, gdy obserwator nie znajduje się wystarczająco blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc, by znaleźć się całkowicie w cieniu Księżyca, lecz na tyle blisko, że znajduje się w półcieniu. • zaćmienie całkowite – występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu Księżyca. W takim przypadku widoczna staje się korona słoneczna. Jest to możliwe dzięki temu, że obserwowane rozmiary kątowe Księżyca są tylko nieznacznie większe od rozmiarów kątowych Słońca i w przypadku zaćmienia całkowitego, Księżyc przysłania całkowicie powierzchnię Słońca, ale nie przysłania korony słonecznej. Na kilka chwil przed całkowitym przesłonięciem Słońca przez Księżyc powstaje przepiękne zjawisko nazywane poetycko „pierścień z diamentem”.

19. zaćmienie obrączkowe – zwane również zaćmieniem pierścieniowym występuje wtedy, gdy, podobnie jak w przypadku zaćmienia całkowitego, obserwator znajduje się bardzo blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc. W odróżnieniu jednak od zaćmienia całkowitego, w przypadku zaćmienia pierścieniowego rozmiary kątowe Księżyca są mniejsze niż rozmiary kątowe Słońca. Dzieje się tak wtedy, gdy zaćmienie ma miejsce w czasie, gdy Księżyc znajduje się w pobliżu apogeum swojej orbity, czyli w pozycji najbardziej oddalonej od Ziemi. • zaćmienie hybrydowe – zachodzi wówczas, gdy w pewnych miejscach Ziemi to samo zaćmienie jest całkowite, a w innych obrączkowe. Tylko około 5% wszystkich zaćmień jest hybrydowych. • W przypadku zaćmienia centralnego (całkowite, obrączkowe lub hybrydowe) obserwator nie znajdujący się w centrum, czyli nie w cieniu, ale w półcieniu obserwuje jedynie zaćmienie częściowe.

20. Zaćmienie Księżyca • Zachodzi, gdy Ziemia znajduje się między Słońcem a Księżycem będącym w pełni i Księżyc (naturalny satelita Ziemi) "wejdzie" w stożek cienia Ziemi. • Dla wyjaśnienia pojęcia zaćmienia całkowitego i częściowego Księżyca konieczne jest zrozumienie pojęć: "stożek cienia całkowitego" i "stożek półcienia". • Stożek cienia całkowitego to miejsce geometryczne tych punktów znajdujących się po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce, z których Słońce jest całkowicie niewidoczne. • Stożek półcienia to miejsce geometryczne tych punktów, z których tylko część Słońca jest widoczna, a część zasłonięta przez Ziemię. • Układ ciał niebieskich w czasie zaćmienia Księżyca. Legenda: A - Słońce; B - Ziemia; C - Księżyc; D - Stożek półcienia; E - Stożek cienia całkowitego • Jeżeli Księżyc krążąc dookoła Ziemi przejdzie cały przez stożek cienia całkowitego Ziemi, to promienie słoneczne przez pewien czas w ogóle nie dochodzą bezpośrednio do jego powierzchni. Cała powierzchnia Księżyca jest wtedy ciemna i jest to całkowite zaćmienie Księżyca. Jeżeli tylko część Księżyca przesunie się przez stożek cienia całkowitego Ziemi, następuje zaćmienie częściowe. • Jeżeli Księżyc przesunie się tylko przez stożek półcienia Ziemi, nazywamy to zaćmieniem półcieniowym.

21. tranzyt Tranzyt ma w astronomii dwa znaczenia: • przejście jednego ciała niebieskiego przez tarczę drugiego ciała niebieskiego, obserwowane wówczas, gdy oba ciała i obserwator znajdą się na jednej linii. • przejście ciała niebieskiego przez południk w połowie drogi między swoim wschodem a zachodem. W tym znaczeniu tranzyt Słońca dokonuje się w południe. Pierwsze ze znaczeń jest używane częściej.

22. koniunkcja • Koniunkcja (złączenie) to ustawienie ciał niebieskich i obserwatora w jednej linii.

23. KOSMOS – przestrzeń z wypełniającą ją energią i materią (gwiazdami wraz z planetami i innymi jeszcze drobniejszymi ciałami niebieskimi, ich skupiskami – galaktykami, gromadami galaktyk, materią międzygalaktyczną i in. obiektami); ściślej – przestrzeń wraz ze znajdującą się w niej materią, która w jakikolwiek sposób może oddziaływać na nas (lub my na nią) w przeszłości, obecnie, lub w przyszłości. Obserwacyjnymi badaniami Wszechświata zajmuje się astronomia pozagalaktyczna, natomiast jego teoriami powstawania i ewolucji — kosmologia.  

24. Modele Kosmologiczne

25. Model Wielkiego Wybuchu • Model powstania i ewolucji Wszechświata, uznany za najbardziej prawdopodobny. • zgodnie z definicją, cały Wszechświat, a więc czas i materia narodził się właśnie w chwili Wielkiego Wybuchu. • Ery, jakie nastąpiły podczas ewolucji Wszechświata: • era Plancka, • era plazmy kwarkowo-gluonowej, • era leptonowa, • era promieniowania, • era gwiazdowa (w której żyjemy obecnie).

26. Model wielkiego wybuchu

27. Wszechświat zamknięty czy otwarty? • Istnieją dwie możliwości: • Nieograniczone rozszerzanie się • Coraz wolniejsze rozszerzanie się w następstwie czego dojdzie do kurczenia się • Dla stałej kosmologicznej różnej zeru pierwszy przypadek to tak zwany Wszechświat otwarty, drugi zaś Wszechświat zamknięty.

28. Wszechświat otwarty • Wszechświat otwarty możemy wyobrazić sobie jako nieskończoną przestrzeń ciągle rozszerzającą się. Jeżeli wszechświat będzie się zawsze rozszerzał to będzie zawsze istniał. Jednak po osiągnięciu pewnego wieku stanie się zapewne martwy, bo wszystkie gwiazdy wygasną a nowe nie będą w stanie się rodzić w rozszerzonej materii.

29. Wszechświat zamknięty • Wszechświat zamknięty można przyrównać do kuli, która nie ma granic, choć jej pole powierzchni jest skończone. Jeżeli wszechświat wypełni kulę przejdzie on do kolejnej fazy zwanej kurczeniem, następstwem czego będzie całkowita zagłada (tak samo jak w przypadku wszechświatu otwartego). W założeniu tym jednak proces ten może powtarzać się nieskończoną ilość razy. Możemy więc stwierdzić że obraz ten nie ma początku ani końca świata. A sami znajdujemy się teraz na przełomie początku i końca nowego wszechświata.

30. galaktyka • Galaktyka (z gr. γαλα – mleko) – duży, grawitacyjnie związany układ gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii. Typowa galaktyka zawiera od 107do 1012 gwiazd orbitujących wokół środka swojej masy. • Oprócz pojedynczych gwiazd, galaktyki zawierają dużą liczbę układów gwiazd oraz różnego rodzaju mgławice. Większość galaktyk ma rozmiary od kilku tysięcy do kilkuset tysięcy lat świetlnych. Odległości między galaktykami sięgają milionów lat świetlnych. Istnieje prawdopodobnie około 150 miliardów galaktyk w widzialnym Wszechświecie (choć niektóre badania mówią nawet o 500 miliardach galaktyk, zawierających łącznie około kwadryliona gwiazd).

31. Ewolucja galaktyk • Najpopularniejsza klasyfikacja została opracowana przez Edwina Hubble'a i dostarcza pożytecznych informacji na temat wzajemnych podobieństw między typami galaktyk.

32. Schemat ewolucji galaktyki Sb Sc Sa E0 E1 E2 E3 E4 E5 E6 E7 SBa SBb SBc S0

33. Typy galaktyk: • Galaktyki można podzielić na cztery główne typy: • spiralna • bez poprzeczki – typ S (od: spiral) • z poprzeczką – typ SB (od spiral barred) • soczewkowata – typ S0 • eliptyczna – typ E (od: elliptical) • nieregularna – typ Irr (od: Irregular)

34. Leżące po lewej stronie schematu galaktyki eliptyczne są kulistymi (E0) lub eliptycznymi (E1-E7) zgromadzeniami gwiazd, nie poruszających się w żaden zorganizowany sposób. • Na drugim krańcu wykresu leżą galaktyki spiralne (zwykłe: S lub z poprzeczką: SB), cechujące się mniej lub bardziej wyraźną strukturą spiralną. Gwiazdy rozłożone są tu mniej więcej równomiernie w płaskim dysku i okrążają centrum galaktyki, podobnie jak planety okrążają gwiazdę w układzie planetarnym. • Formą pod pewnymi względami przejściową są galaktyki soczewkowate (S0), posiadające dysk, jednak nie wykazujące obecności ramion spiralnych. • Osobną klasę tworzą nieuwzględnione na schemacie galaktyki nieregularne (Irr), nie wykazujące symetrii typowych dla opisanych wyżej klas. Oprócz tego mówi się także o galaktykach karłowatych: kryterium stanowi tu wyłącznie rozmiar, wyróżnia się więc galaktyki karłowate eliptyczne, spiralne itd.

35. Model powstawania galaktyk • Galaktyki eliptyczne powstają w regionach o dużym zagęszczeniu, gdzie nie ma szans na niezakłócony rozwój. W czasie ich powstawania w wyniku jednorazowego wytrącenia z równowagi gazu galaktycznego następuje powstanie znacznej ilości gwiazd, które od tego momentu chaotycznie orbitują wokół wspólnego środka ciężkości. • Galaktyki soczewkowate i spiralne powstają tam, gdzie zapadająca się grawitacyjnie chmura gazu może swobodnie formować stabilny dysk. Być może struktura spiralna wytwarza się samoistnie po pewnym czasie z "gładkiego" dysku galaktyki soczewkowatej, a być może do jej uformowania spełnione muszą zostać jakieś inne specyficzne wymagania. • Galaktyki nieregularne są etapem przejściowym: powstają w wyniku zaburzenia struktury galaktyki dyskowej przez oddziaływanie grawitacyjne innego obiektu astrofizycznego.

36. Przykłady galaktyk Galaktyka Sombrero M104 (Sa) Galaktyka Czarne Oko (Sb) Galaktyka M63 (Sbc)

37. Droga mleczna • To galaktyka spiralna z poprzeczką, w której znajduje się m.in. nasz Układ Słoneczny. Droga Mleczna inaczej nazywana jest Galaktyką (dla odróżnienia od innych galaktyk pisaną wielką literą "G"). Zawiera od 100 (wg starszych szacunków) do 400 miliardów (wg nowszych szacunków) gwiazd. Ma średnicę około 100 000 lat świetlnych i grubość ok. 12 000 lat świetlnych.

38. Struktura drogi mlecznej • Droga Mleczna widziana z boku przypomina dysk z soczewkowatym zgrubieniem w części środkowej. Centrum Drogi Mlecznej leży ok. 27 000 lat świetlnych od Słońca, a z Ziemi widoczne jest w gwiazdozbiorze Strzelca. Ze względu na położenie Układu Słonecznego wewnątrz dysku Galaktyki, badanie struktury Galaktyki jest znacznie utrudnione.

39. Ewolucja gwiazd Gwiazda bierze swój początek z mgławicy, czyli chmury pyłów i gazów, wśród których znajduje się przede wszystkim wodór. Na początku mgławica zaczyna zbijać się w bryłę. Z biegiem czasu obłok kurczy się pod wpływem grawitacji, natomiast cząsteczki zbliżają się do siebie i ulęgają kondensacji. Masa gwiazdy stale się powiększa. Na tym pierwszym etapie ewolucji energia grawitacyjna kondensujących się cząsteczek zamienia się w energię cieplną. W wyniku tego procesu rozgrzana materia zaczyna świecić – w tym momencie powstaje protogwiazda. Najwyższa temperatura oraz największe stężenie masy panuje w jądrze. Gdy temperatura osiągnie 10 mlnoCrozpoczyna się reakcja termojądrowa. Jądra atomów wodoru ulegają syntezie i formują jądra atomów helu. W trakcie tej reakcji wyzwalają się niewyobrażalne ilości energii, która promieniuje na powierzchnię. Energia ta wysyłana jest przez gwiazdę w postaci światła i ciepła. W rezultacie protogwiazda staje się gwiazdą.

40. Nasze Słońce jest dość typową gwiazdą. Wśród milionów gwiazd obserwowanych na niebie są i mniejsze i większe, o temperaturze niższej i wyższej. Można je ułożyć na prostym diagramie, w którym na jednej osi odmierzamy „typ gwiazdowy” związany głównie z temperaturą powierzchni gwiazd, oraz względną jasność absolutną. Pozwala to na przedstawienie nie tylko ich klasyfikacji, ale i historii . Diagram ten, zwany jest wykresem Hertzsprunga-Russella (H-R).

42. supernova • W astronomii termin określający kilka rodzajów kosmicznych eksplozji, które powodują powstanie na niebie niezwykle jasnego obiektu, który już po kilku tygodniach bądź miesiącach staje się niemal niewidoczny. Istnieją dwie możliwe drogi prowadzące do takiego wybuchu: w jądrze masywnej gwiazdy przestały zachodzić reakcje termojądrowe i pozbawiona ciśnienia promieniowania gwiazda zaczyna zapadać się pod własnym ciężarem, lub też biały karzeł tak długo pobierał masę z sąsiedniej gwiazdy, aż przekroczył masę Chandrasekhara, co spowodowało eksplozję termojądrową. W obydwu przypadkach, następująca eksplozja supernowej z ogromną siłą wyrzuca w przestrzeń większość lub całą materię gwiazdy. Utworzona w ten sposób mgławica jest bardzo nietrwała i ulega całkowitemu zniszczeniu już po okresie kilkudziesięciu tysięcy lat, znikając zupełnie bez śladu. Z tego powodu w naszej Galaktyce znamy obecnie zaledwie 265 pozostałości po supernowych, choć szacunkowa liczba tego rodzaju wybuchów w ciągu ostatnich kilku miliardów lat jest rzędu wielu milionów.

43. LOTY KOSMICZNE

44. Lot kosmiczny • To zastosowanie technologii kosmicznej, aby wynieść pojazd kosmiczny do i poprzez przestrzeń kosmiczną.

45. Loty kosmiczne wykorzystywane są w: • odkrywaniu kosmosu, • celach komercyjnych (np. turystyka kosmiczna, komunikacja satelitarna), • celach niekomercyjnych (np. obserwatoria kosmiczne, satelity wywiadowcze i inne typy satelitów).

46. Procedura lotu kosmicznego

47. Astrodynamika • Jest to dyscyplina naukowa zajmująca się badaniem ruchu pojazdu w przestrzeni kosmicznej, zarówno bez zastosowania napędu jak i z nim.

48. teoretycy lotów kosmicznych • Pierwszym człowiekiem, który zaproponował podróże kosmiczne był Konstantin Ciołkowski. Jego najsłynniejszym dziełem było „Eksploracja przestrzeni kosmicznej dzięki urządzeniom reakcyjnym”. Zostało ono opublikowane w 1903 roku ale nie było szeroko znane poza Rosją. • Po publikacji Roberta Goddarda „Metoda osiągania ekstremalnych wysokości”, loty kosmiczne stały się możliwe z inżynierskiego punktu widzenia. Zaproponował on zastosowanie dyszy de Lavala do rakiet na paliwo ciekłe, co dało moc, która wystarczała do podróży kosmicznych.

49. Pierwszy! • Pierwszą rakietą która dotarła do przestrzeni kosmicznej była niemiecka rakieta V2 w czasie lotu testowego 3 października 1942. • 4 października 1957 Związek Radziecki wystrzelił Sputnika 1, który stał się pierwszym sztucznym satelitą na orbicie Ziemi. • Pierwszym lotem załogowym była misja Wostok 1 12 kwietnia 1961 - na pokładzie pojazdu znajdował się kosmonauta Jurij Gagarin, który był pierwszym człowiekiem w kosmosie i dokonał jednego okrążenia wokół Ziemi. • Pierwszą, żywą istotą w Kosmosie był pies o imieniu Kudriawka rasy łajka. Zwierze w przestrzeń kosmiczną wyniosła druga radziecka satelita Sputnik II. Całe zdarzenia miejsce miało 3 Listopada 1957. Niestety pies nie mógł wrócić z powrotem na Ziemię. Po pięciu dniach pobytu w Kosmosie Kudriawka zginęła na orbicie. • ZSRR 16.06.1963 -Pierwsza kobieta w kosmosie - Walentyna Tierieszkowa w 78 godzin wykonuje 48 okrążeń • Pierwszym polakiem w kosmosie był Mirosław Hermaszewski

50. Przestrzeń kosmiczna • Najbardziej popularną definicją przestrzeni kosmicznej jest wszystko powyżej linii Karmana, czyli 100 km nad powierzchnią Ziemi (USA - 50 mil nad powierzchnią Ziemi). Linia Karmana to umowna granica między atmosferą Ziemi a przestrzenią kosmiczną.