1 / 45

台語文學內底 ê 醫療書寫

Tâi-gú/gí Bûn-hãk Läi-té ê I-liâu Su-siá. 台語文學內底 ê 醫療書寫. Teng Hongtin 丁鳳珍 2009.4.8 台中教育大學台灣語文學系助理教授 社團法人台灣羅馬字協會秘書長 tenghongtin@gmail.com. Chhòa Pôe-hóe 蔡培火 〈Lün Kiän-khong 論健康 〉 (1925).

darby
Download Presentation

台語文學內底 ê 醫療書寫

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Tâi-gú/gí Bûn-hãk Läi-té ê I-liâu Su-siá 台語文學內底ê醫療書寫 Teng Hongtin 丁鳳珍 2009.4.8 台中教育大學台灣語文學系助理教授 社團法人台灣羅馬字協會秘書長 tenghongtin@gmail.com

  2. Chhòa Pôe-hóe 蔡培火〈Lün Kiän-khong 論健康〉 (1925) • Lán ê lâng ˜-chai s„ üi-tiõh sím-m…h iân-kò., kok-lâng ê seng-khu to s„ bë-hiáu-tit chiàu-kò.--ê khah-chë, tì-kàu thé-chit hui-siông lám, cheng-sîn lóng bô kàu-giãh.

  3. Chhòa Pôe-hóe 蔡培火〈Lün Kiän-khong 論健康〉 (1925) • Ph¯-thong nä chiãh kàu g³-chãp chòe , chiü giám-jiân ü ch…t ê läu-lâng khóan. • Se-iûn lâng tùi g³-chãp hòe khí, tú-chiah s„ beh töa-töa chò täi-chì;

  4. Chhòa Pôe-hóe 蔡培火〈Lün Kiän-khong 論健康〉 (1925) • in hit-tiãp ê cheng-sîn chha-put-to s„ kap lán j„-san-chãp hòe ê lâng tâng ch…t-iün, kui seng-khu móa-móa to s„ chòng-liân ê khì-khài.

  5. Tën Khe-phòan 鄭溪泮《Chhut Sí-sòan出死線》 (1926) • Chin-seng í-keng liõh-á ë khí-lâi chiü giãh kóain-á, pìn-chò 3 ki kha, kiân kàu thâi-koah-keng. Khòan-kìn An I-seng teh m¤g chit-ê chhàu-kha pën-lâng, • “Lí ü sìn Ià-s¬ á-bô?” • Pën-lâng ìn kóng, “I-seng ah! Ü--¬h!”

  6. Tën Khe-phòan 鄭溪泮《Chhut Sí-sòan出死線》 (1926) • Koh m¤g i kóng, “Sèng-chheh thãk liáu ë kiân bë?” • Pën-lâng kóng, “Kha teh-beh ë kiân, Sèng-chheh iáu-böe ë kiân.” • I-seng kóng, “Phah-s¢g tiõh Seng-chheh thãk ë kiân, lí ê kha chiah ë kiân khah hó.”

  7. Tën Khe-phòan 鄭溪泮《Chhut Sí-sòan出死線》 (1926) • An I-seng s„ kõk-ke ê lâng, chiü õat-t¡g-sin sè-sian kä ch³-chhiú kóng, “Chit lâng ê kha tiõh h³ i koh töa khang, in-üi i ê Sèng-chheh iáu-böe hiáu, kàu i nä ë hiáu ê sî, chiah kín-kín kä i k² bãt.”

  8. Tën Khe-phòan 鄭溪泮《Chhut Sí-sòan出死線》 (1926) • Kó-jiân chiàu i ê öe. • Chin-seng thian-kìn, täi-seng liãh-chún s„ pháin-sim; kî-s…t s„ kçk hó-ì, ài hit-lâng ê lêng-hûn tit-tiõh i-t„, khah iàu-kín hit ki thiàn kha.

  9. 竹林書局《寶島新台灣歌》 (1946?) • Khí chhù kng thian keh àm pâng • 起厝光廳格暗房 • Chhù-läi tãk keng ü sái-tháng • 厝內逐宮有屎桶 • Lãk--gõeh jõah-thin chin-chiàn phang • 六月暑天非常香 • Í-chêng thâu-khak s„ chin tëng • 以前頭殼是真定

  10. 竹林書局《寶島新台灣歌》 (1946?) • Siä-höe hui-siông bô öe-seng • 社會非常無衛生 • Gín-á ph„n lâu böe-hiáu chhèng • 囝仔鼻流袂曉銃 • Ài khàu chhùi-chiãh bô-sî-thêng • 愛哭嘴食無時停 • Gín-á chhèng ph„n chhit chhiú-¡g • 囝仔銃鼻七手映

  11. 陳明仁 (1995)〈病房ê氣味--性命記事〉 • 我無kah意hit種氣味 •  醫生館ê味 •  病房khah有ê氣味 • H³人想著死--去 •  烏色ê氣味

  12. 陳明仁 (1995)〈病房ê氣味--性命記事〉 • 死ná像消毒水 • 會殺菌,消除 •  性命中加負擔ê物 •  成功、失敗kap是非

  13. 陳明仁 (1995)〈病房ê氣味--性命記事〉 • 親像清潔劑 • 會清洗性命ê污跡 •  還lán一個清氣相ê人生 • 墓牌頭頂刻--ê • Lóng是好名聲

  14. 陳明仁 (1995)〈病房ê氣味--性命記事〉 • 親像消毒水、清潔劑 • 病房khah有ê氣味 • ‹是死,是創造 •  創造新性命ê氣味

  15. 陳明仁 (1995)〈病房ê氣味--性命記事〉 • 看護婦ê白衫 • 醫生ê青衫 •  會h³人安心、驚惶kap尊敬 • 儀表、病歷表、大筒--ê • Lóng會挑戰性命 •  威脅死亡

  16. 陳明仁 (1995)〈病房ê氣味--性命記事〉 • 我kah意hit種氣味 • H³人想著性命 •  面對死亡ê氣味

  17. Babuza Chû 張復聚〈欠血〉(1997) • 血是sián-mih? 就是lán 肉破空ê 時流--出來hit款紅紅ê 流體。 • 血有幾種成分?醫學上kä 血分做水kap 粒兩部分來討論,水(血漿)ê 部分佔 55 %,內底有水分、鹽分(鈉、鉀、鈣...)、營養分(葡萄糖、氨基酸、脂肪、膽 固醇、Bitabin『維他命』)、Horubong『賀爾蒙』,kap 抗體、補體等等;粒(血球)ê 部分佔45 %,有紅血球(Red blood cell,RBC)、白血球(WBC)kap 小血球『血小板』 。

  18. Babuza Chû 張復聚〈欠血〉(1997) • RBC 負責kä sàng-sò·『氧氣』送去各組織、細胞,hö· in 進行新陳代謝thang 用,講khah 清楚--le,sàng-sò· 是RBC 內底ê 血紅素(Hemoglobin,Hb )所chah--來ê。 • WBC 是lán ê 軍隊,負責消滅外來ê 侵略者,像細菌kap 病毒。 • 小血球kap kian 血因素負責lán 皮肉破空ê 時做止血ê khang-khòe。

  19. Babuza Chû 張復聚〈欠血〉(1997) • 若照án-ni 講,欠血˜ 就是所有ê 成方lóng 無夠?無--lo·!Lán 人若欠用錢 ,lóng mä 是欠hit hö 大張--ê,ná 有人講欠銀角á--la。Käng 款理由,lán 講欠血(Anemia)就是RBC 無夠ê 意思,RBC ê 機能是由Hb 來執行--ê,就是án- ni,醫學上就用Hb ê khó-ám 度『濃度』來表示欠血ê 輕重,一般大人Hb ê khó 度是100cc ê 血內有Hb 12g 以上,照定義來講,若欠到10 %以上就算有欠血--a。

  20. Tën Si-chong 鄭詩宗(2001)〈 Hóe-nōa-thòaⁿ ê kò.-sū〉 (膿痂疹的故事) • 5-gõeh sî-á, sai-pak-h³ t…t-t…t-lõh, lõh kah kui-keng chhù lóng s„ chhàu-phú b„. A-Bêng hoat-sio nâ-âu thiàn í-keng 3 j…t, sòa--lõh--lâi 2 j…t äu, tò-pêng ph„n-khang âng-âng, chiün iah-iah,

  21. Tën Si-chong 鄭詩宗(2001)〈 Hóe-nōa-thòaⁿ ê kò.-sū〉 (膿痂疹的故事) • koh lâi khí chúi-phä, lâu-thng, kian-phí, h³ Bêng..a jiàu kah hoat-hông hàng-chéng. Bô jöa-kú phôe-hu-chín jú lâi jú töa jiah, iä thòan kàu chhùi-pin, äm-kún, kha-tâng.

  22. Tën Si-chong 鄭詩宗(2001)〈 Hóe-nōa-thòaⁿ ê kò.-sū〉 (膿痂疹的故事) • A-Bêng ê a-má khçh ch…t kòan hóe-sio iõh-ko h³ boah, in a-pâ mä khì chhù-pin hit keng iõh-pâng köan sián-iõh-á kä so, ch…t-tiám-á chha mä bô.

  23. Tën Si-chong 鄭詩宗(2001)〈 Hóe-nōa-thòaⁿ ê kò.-sū〉 (膿痂疹的故事) • Bóe-chhiú liân Bêng..a ê sió-möe iä khì h³ òe--tiõh. A-Bú khòan ˜-s„ pän-sè, kóan-kín chhöa 2 ê hian-t„ khì Ko-i chhöe Phôe-hu-kho Tën I-su.

  24. Tën Si-chong 鄭詩宗(2001)〈 Hóe-nōa-thòaⁿ ê kò.-sū〉 (膿痂疹的故事) • Tën I-su kä khòan-khòan, m¤g-m¤g--leh, tiõh kóng, "Bêng..a sen hóe-nöa-thòan--lah." • A-Bú chin gî-ngái, m¤g, "Sím-m…h s„ Hóe-nöa-thòan? Góa ˜-bat thian--kòe."

  25. Tën Si-chong 鄭詩宗(2001)〈 Hóe-nōa-thòaⁿ ê kò.-sū〉 (膿痂疹的故事) • Tën I-su kóng, "J…t-pún-lâng kä hö-chò "lông chia ch¾n"(膿痂疹). Hôa-gí chioh J…t-pún Hàn-j„ kiò-chò "lông chia ch¾n"." • A-Bú kám-kak chin kî-kòai, "Lông Sia Chûn? Sen che kap liông-hê ü sián-m…h koan-hë?"

  26. Koa Kha-lë 柯巧俐(2000)〈Cháu-chhöe të-it-téng ê Tâi-ôan-lâng i-chiá〉 • T„ kòe-khì, lán ê i-seng chiân-pòe iä chham-ú Tâi-ôan siä-höe kok-chióng chìn-p³ ê piàn-töng kap kái-kek. Tùi i-liâu kap kàu-iõk khé-bông ê kak-sek, chìn ch…t p³ chiân-chòe chèng-t„, bûn-hòa, siä-höe kái-kek kap hãk-sýt gián-kiù tek ê léng-tö-chiá.

  27. Koa Kha-lë 柯巧俐(2000)〈Cháu-chhöe të-it-téng ê Tâi-ôan-lâng i-chiá〉 • Chhin-chhiün, chhöa-thâu Tâi-ôan bîn-chõk kek-bëng ün-töng ê Chiún Üi-súi (蔣渭水) , Tâi-ôan "Sin Bûn-hãk chi Hü" Löa Hô (賴和), Tâi-ôan ê "Sú-hôai-tiat" (Albert Schweitzer) Chiä Úi (謝緯), kap Tâi-ôan-lâng të-it ê phok-sü T³ Chhong-bêng (杜聰明) téng-lâng.

  28. Koa Kha-lë 柯巧俐(2000)〈Cháu-chhöe të-it-téng ê Tâi-ôan-lâng i-chiá〉 • In "Siöng-i i-kok" ê jiãt-chêng kap kian-chhî, kám-töng góan käng-khóan beh chò Tâi-ôan ê të-it-téng lâng, të-it-téng ê i-liâu kang-chok-chiá.

  29. Ông Cheng-bûn 王貞文 〈門前有大樹的病院〉 (2006) • 卡德琳認真看萬德醫師,講: • 「我ê靈魂是碎去ê鏡,koh án-chóan補,mä是有千百條幼幼ê pit痕。我ê日子完全失去意義。我已經是半死ê人。妳˜免t„我ê身上浪費khùi力。」

  30. Ông Cheng-bûn 王貞文 〈門前有大樹的病院〉 (2006) • 萬德醫師頭àn--落-來,目chiu kheh--起-來,倒手thuh t„ giãh頭,富美有一點á為伊擔心。萬德醫師koh再ch…t-pái坐直--起-來,越頭過去看窗á,日光將窗外ê樹影印t„白色ê窗台kap柴pang ê地板。

  31. Ông Cheng-bûn 王貞文 〈門前有大樹的病院〉 (2006) • 伊講:「病院門前chit欉樹,t„我來就任ê hit-tang tit-tiõh一款怪病,樹葉á lóng ta--去,真pháin看。當時,院方beh將伊剉掉,換種別款樹。但是植物病蟲害ê專家講:Chit欉樹雖然破病,總是chit種病並böe致kàu死亡,

  32. Ông Cheng-bûn 王貞文 〈門前有大樹的病院〉 (2006) • 將蟲除去,h³伊兩年、3年ê時間,伊tiö有可能恢復青翠,mä會koh開花結實。經過兩tang,chit欉樹chiân-s…t恢復健康。若是阮hit時無去請教專家,tiö決定剉樹á,咱今á日無法度欣賞tiõh滿樹ê花。」

  33. 清文〈生kap死ê Melody〉 (2006) • 「你面--nih 有若尾蝶á ê 紅斑,我是佇手、頷頸,這種病上驚光。」 • 純純佇高領倒pih h³ A卿看,「這˜ 是皮膚發炎,食藥á 就會好?」純純hàin頭:「會好bë 斷根。」

  34. 清文〈生kap死ê Melody〉 (2006) • A卿koh 去問醫生,才知家己真正是tì 著lu-puh-suh,伊bë 輸h³ 人chhia落去萬底深坑,佇夢--nih,伊ê 神魂飛á 飛,飛過光hián-hián ê 日頭,到1個kan-tan看著滿天攏是尾蝶á ê 所在,黃--ê、紅--ê,看kah 目睭花,

  35. 清文〈生kap死ê Melody〉 (2006) • 有1隻烏sìm-sìm ê 蝶á 佇伊身軀邊sçh 來sçh 去,親像1個穿烏絲絨ê 女王,佇人面前臭iäng伊ê 美麗,歸陣尾蝶á ¢g伊飛--來,歇佇伊面--nih、手--nih,有ê 飛通過伊 ê 身軀,敢講伊ê 身軀chiân做「影」,若無,nah 會攏bë 疼?

  36. 清文〈生kap死ê Melody〉 (2006) • 瑞富徛佇遠遠ê 所在teh給iãt 手,˜-koh nah 會愈來愈細sian?伊想欲 jiõk,尾蝶á 飛來歇佇伊ê 目睭,伊koh 狂koh 急,欲給póe 走,póe bë 走,póe bë 走......。 • A卿又koh 發燒,佇病院加tòa 幾á 工才出院。

  37. Tân Lûi 陳雷〈約束 Iok-sok〉 (2006) • T„新樓beh 30冬--a,罕得遇著癆傷chiah厲害。這個少年查某人,看--起-來才20外niâ,血直直bü,khùi喘bë l„,人強強beh昏--去。 • 「恁新婦ài隨接血,若無,有性命危險。」伊kä老查某人講。

  38. Tân Lûi 陳雷〈約束 Iok-sok〉 (2006) • 老查某人烏衫掛烏褲,面皮kiâm菜脯。作sit-á看著醫生穿白衫,pháin勢頭chhih-chhih,細聲應:「是阮靜美--lah,我ê查某kián。」 • 「你ê查某kián若無緊接血,血吐bë止tö無救。」醫生驚伊聽無真,koh再講一擺「無救」。

  39. Tân Lûi 陳雷〈約束 Iok-sok〉 (2006) • 老查某人聽了有真,驚kah腳á手lãk-lãk chhoah,bë輸h³大人á判死罪。到chia來知影是查某kián性命ê問題,看扮勢錢無開--落bë soah--得。出--來ê時,旺--a有吩咐,˜通烏白開,厝--裡chia ê錢niä-niä,開了tö無--a。

  40. Tân Lûi 陳雷〈約束 Iok-sok〉 (2006) • Kä醫生講:「先生,若是要緊,ah無注一枝大筒鹽水射,敢會使--得?」 • 真害--a,chia ê草地人,成實命khah輕錢khah重,講著開錢食藥á,bë輸beh h³人掠去剝皮兼liô肉。 • 佳哉隨kä接血,救一條命轉--來。

  41. Siäu Lah-jih蕭平治 (2006)〈手尾麻麻 Chhiú-bóe bâ-bâ〉 • 蕭老師頂個月t„ 學校上課彈琴ê 時,soah 感覺chéng頭á尾小khóa怪怪,感覺小khóa麻麻kõeh-kõeh,大概是天氣siun寒,手蹄á感覺khôe-khôe ê 關係。

  42. 蕭平治〈手尾麻麻 Chhiú-bóe bâ-bâ〉 • 啥知幾日後koh 發現倒手giãh kôan soah giãh bë直,tah bë-tiõh 耳á,朋友建議去接骨師傅,經過chhiâu-chhiâu推推leh kap tah膏藥了後,並無啥物功效,尾á iáu是chhöe 正式ê 西醫khah-tiõh,tö 去彰化基督教病院掛復健科。

  43. 蕭平治〈手尾麻麻 Chhiú-bóe bâ-bâ〉 • 醫師:蕭先生,tó位無爽快? • 蕭:tò手giãh bë kôan ,伸bë直, • 你kä看,kap正手有ch…t-kóa • cheng差。 • (蕭老師雙手giãh kôan-kôan , • 正手正常,tò手soah伸bë直。)

  44. 蕭平治〈手尾麻麻 Chhiú-bóe bâ-bâ〉 • 醫師:蕭先生,我開單á h³--你, • 你先去電光室翕電光,電 • 光室t„門口oat倒pêng hia , • 翕好勢你才kä電光片thçh來 • h³ 我看。 • 蕭:多謝! • (蕭老師tiàm電光室門口等翕電光。)

  45. 蕭平治〈手尾麻麻 Chhiú-bóe bâ-bâ〉 • 電光師: • 蕭先生,你kä外套褪掉, • ne-khuh-tái ê pín針kap 衫á 袋 ê • 皮包á thçh 起來kh¢g。 • 來,企tiàm chia,mài 振動...  • 好,koh換一下姿勢... • 好,koh chit pêng, • 好,ë-sái-chit kä衫á穿h³好, • 去外口hia 等一下!

More Related