Marta Świętochowska

1. KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH UBEZPIECZENIA GOSPODARSTW ROLNYCH Marta Świętochowska

2. PODSTAWY PRAWNE • ustawa z dnia 22 maja 2003 r.o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. • Ustawa z 1 lipca 2008 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich • KC www. konusig.wpia.uw.edu.pl

3. Klasyfikacja Ubezpieczenia gospodarstw rolnych DOBROWOLNE OBOWIĄZKOWE • budynków rolniczych • ubezpieczenie OC rolnika • pojazdów wolnobieżnych • zwierząt gospodarskich od padnięcia i uboju z konieczności • od kradzieży z włamaniem i rabunku • mienie znajdujące się w gospodarstwie rolnym • agro-casco maszyn rolniczych • ruchomości domowe • uprawy 4 podstawowych zbóż, ziemniaków, buraków oraz łąk i pastwisk a także inne uprawy o charakterze specjalistycznym • budowle niepodlegające ubezpieczeniu obowiązkowemu www. konusig.wpia.uw.edu.pl

4. Ubezpieczenie oc rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego • Z ubezpieczenia OC rolników przysługuje odszkodowanie, jeżeli rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w gospodarstwie rolnym rolnika są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, • a także, jeżeli szkoda powstała w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym, będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa rolnego. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

5. Czym jest gospodarstwo rolne? • Będący w posiadaniu osoby fizycznej obszar: • użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz sklasyfikowanych jako użytki rolne gruntów pod zabudowaniam > 1 ha, jeżeli podlega on w całości lub części opodatkowaniu podatkiem rolnym • Obszar takich użytków i gruntów, niezależnie od powierzchni, jeżeli jest prowadzona na nim produkcja rolna, stanowiąca dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych www. konusig.wpia.uw.edu.pl

6. Zakres przdmiotowy ubezpieczenia OC rolnika • Szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikakjące z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków. • szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność Zasada winy czy zasada ryzyka w ubezpieczeniu OC rolnika? / www. konusig.wpia.uw.edu.pl

7. Zakres podmiotowy OC rolnika • Rolnik-osoba fizyczna w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne • Osoby pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoby pracujące w gospodarstwie rolnym rolnika Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia powstaje w dniu objecia w posiadanie gospodarstwa rolnego. Umowa zawierana jest na 12 miesięcy. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

8. Zakres czasowy ubezpieczenia OC rolnika • Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia powstaje w dniu objecia w posiadanie gospodarstwa rolnego. • Umowa zawierana jest na 12 miesięcy-może się rozpocząć w dobrowolnym dniu roku • Klauzula prolongacyjna-jeżeli nie póżniej niż jeden dzień przed upływem 12-miesięcznego okresu ubezpieczenia OC ,ubezpieczający nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy, umowa ex lege zostaje zawarta na kolejne 12 miesięcy, • Lex specialis wobec art. 814 KC Art. 54. 1. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy i zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty. • Ubezpieczenie NIE wygasa z powodu nieopłacenia składki lub przeniesienia posiadania gospodarstwa rolnego Art. 54. 2. Zakład ubezpieczeń wskazał późniejszy termin płatności składki lub jej pierwszej raty, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

9. Rozwiązanie umowy • Z upływem 12 miesięcy, na które została zawarta • Z chwilą, kiedy użytki rolne i grunty pod stawami oraz jako sklasyfikowane jako użytki rolne grunty pod zabudowaniami tracą charakter gospodarstwa rolnego • Z dniem zminy stanu prawnego lub faktycznego powodyjącego niepodleganiu opodatkowaniu • W przypadku gdy nowy posiadacz gospodarstwa rolnego wypowie umowę • Z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości przez zakład ubezpieczeń www. konusig.wpia.uw.edu.pl

10. OPŁATA • Opłatą, którą rolnik musi wnieść w przypadku nieposiadania polisy, jest kwota 30 euro w ubezpieczeniu OC rolników, a w ubezpieczeniu budynków rolniczych – 100 euro , ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski według kursów obowiązujących w roku kontroli. Źródło: UFG Tabela 1. Dochody z tytułu opłat za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczeń obowiązkowych w Polsce na koniec III kw. w latach 2006–2008 www. konusig.wpia.uw.edu.pl

11. Dochodzenie roszczeń • Poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego może dochodzoć roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. • Zakładowi ubezpieczeń przysługuje uprawnienie do dochodzenia od sprawcy szkody zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC rolników odszkodowania, jeżeli wyrządził on szkodę umyślnie lub w stanie po użyciu alkoholu albo pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

12. Ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego Zobowiązany do ubezpieczenia: rolnik który jest posiadaczem lub współposiadaczem tych budynków www. konusig.wpia.uw.edu.pl

13. Ubezpieczenie budynków rolniczych www. konusig.wpia.uw.edu.pl

14. Wyłączenie odpowiedzialności • Art. 73. Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za zaistniałe w budynkach rolniczych szkody: • 1) wyrządzone umyślnie przez ubezpieczającego lub przez osobę, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność lub która pozostaje z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym; • 2) wyrządzone wskutek rażącego niedbalstwa przez osoby, o których mowa w pkt 1; • 3) górnicze w rozumieniu przepisów prawa geologicznego i górniczego; • 4) powstałe wskutek trzęsienia ziemi www. konusig.wpia.uw.edu.pl

15. Gospodarstwo rolne- definicja • Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza., o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

16. Sytuacje braku przedłużenia umowy(wspólne dla ubezpieczenia oc rolnika i ubezpieczenia budynków rolniczych) • Zawarcie następnej umowy nie następuje, pomimo braku powiadomienia, jeżeli: • 1) nie została opłacona w całości określona w umowie składka za mijający okres 12 miesięcy lub • cofnięcia zakładowi ubezpieczeń zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia budynków rolniczych albo • 2) w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń, ogłoszenia lub zarządzenia likwidacji zakładu ubezpieczeń albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub umorzenia postępowania upadłościowego www. konusig.wpia.uw.edu.pl

17. Podmioty przeprowadzające kontrolę spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia budynków rolniczych • wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego lub miejsce zamieszkania rolnika • uprawniony do podjęcia czynności kontrolnych – podmiotem tym jest starosta właściwy ze względu na położenie gospodarstwa rolnego www. konusig.wpia.uw.edu.pl

18. Ubezpieczenia dobrowolne • Źródłem powstania umowa • Podporządkowane pełnej grze rynkowej • Zawarcie zależy od swobodnej woli ubezpieczającego • Ogólne warunki ubezpieczeń określają zakres ochrony ubezpieczeniowej, często dodawane są postanowienia dodatkowe, uzgodniane między stronami • Polisy dobrowolne mają szerszy zakres niż obowiązkowe • Umowy dobrowolne można zawrzeć na wyższą sumę ubezpieczenia www. konusig.wpia.uw.edu.pl

19. Ustawa z 1 lipca 2008 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich • zobowiązuje każdego rolnika do ubezpieczenia co najmniej połowy areału upraw objętych dopłatami bezpośrednimi • Ubezpieczenia są dotowane przez budżet państwa, który pokrywa połowę składki • możliwości ubezpieczania upraw roślin i zwierząt od wszystkich określonych w ustawie ryzyk lub wybranych przez producenta rolnego, np. występujących najczęściej na danym obszarze • są konieczne w związku z unijnym obowiązkiem posiadania polis ubezpieczenia 50% upraw rolnych przez rolników, którzy od 2010 r. będą ubiegać się o inne formy wsparcia z budżetu krajowego w przypadku wystąpienia klęsk. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

20. Ustawa z 1 lipca 2008 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich • ZAKRES PRZEDMIOTOWY • Dopłaty do składek dla rolników obejmą umowy ubezpieczenia na uprawy zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepaku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych od ryzyka wystąpienia huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, suszy, ujemnych skutków przezimowania i przymrozków wiosennych . Będzie to 50 proc. składki do 1 ha uprawy • Szkody związane z utratą zwierząt gospodarskich na skutek m.in. huraganu i powodzi będą dofinansowane z budżetu w wysokości 50 proc. składki ubezpieczeniowej od sztuki. Chodzi o bydło, konie, owce, kozy, drób i świnie. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

21. Ustawa z 1 lipca 2008 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich • Zakłady ubezpieczeń mające podpisane umowy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi: • Powszechnym Zakładem Ubezpieczeń S.A. w Warszawie, • Towarzystwem Ubezpieczeń Allianz Polska S.A. w Warszawie, • Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych „TUW” w Warszawie, • Concordia Polska Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych w Poznaniu. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

22. Ustawa z 1 lipca 2008 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich . • sytuacja braku ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw • niezawarcie przez rolników umów ubezpieczenia upraw rolnych lub zwierząt gospodarskich nie będzie miało wpływu na ubieganie się przez nich o płatności bezpośrednie. • Rolnik obowiązany będzie do wniesienia opłaty za niespełnienie tego obowiązku. • Wysokość opłaty obowiązującej w każdym roku kalendarzowym, stanowić będzie równowartość w złotych 2 Euro od 1 ha, ustaloną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski • Opłata będzie wnoszona na rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika. • Sankcje nie będą stosowane gdy rolnik będzie posiadał decyzję odmowną przez co najmiej 2 zakłady ubezpieczeń www. konusig.wpia.uw.edu.pl

23. Przyczyny korzystania z ubezpieczeń • Obowiązek ubezpieczenia -95,8 % • Obawa o przyszłość rodziny, gospodarstwa- 45,7% • Nieszczęśliwe zdarzenie w życiu rodziny-26% • Nieszczęśliwe zdarzenie w życiu znajomych-9,8% • Sugestia, rada znajimuch-8,3% • Reklama-2,9% • Namowa agenta ubezpieczonego-6,4% • Inne-4% www. konusig.wpia.uw.edu.pl

24. Przykład • wysokości potencjalnego odszkodowania na przykładzie ubezpieczenia pszenicy ozimej od gradobicia(umowa PZU SA), • objęte ochroną zostaje 10 ha pszenicy ozimej o wydajności 5 t/ha i wartości ustalonej wg regionalnych cen skupu na 500 zł/tonę, a wartość plantacji wynosi 10 ha x 5 t/ha x 500 zł/tonę = 25 tys. zł. • - Składka za to ubezpieczenie wynosi 250 zł, jednakże z uwagi na to, że budżet państwa pokrywa połowę składki, rolnik zapłaci  tylko 125 zł. • - W przypadku szkody spowodowanej gradobiciem, który uszkodził 5 ha wspomnianej powierzchni uprawnej oraz spowodował złomy pędów, uszkodzenia liści i całkowite ścięcia niektórych roślin - straty oszacowano na 65% sumy ubezpieczenia. Przyjęto, że ubezpieczony plon to 50q/ha, a cena 1q za 50 zł/ W umowie ubezpieczenia ustalono 10% udziału własnego w szkodzie. W takiej sytuacji PZU SA wypłaci rolnikowi odszkodowanie w wysokości 7 312,5 zł. www. konusig.wpia.uw.edu.pl

25. KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH I GOSPODARCZYCH Dziękuję za uwagę! Marta Świętochowska