METEOROLOJİ DERSİ

1. METEOROLOJİ DERSİ • HAVA BASINCI Prof.Dr. Ahmet ÖZTÜRK

2. Havanında bir ağırlığı vardır. Bunu Aristo söylemiş Galileo ispat etmiştir. Havanın kalınlığı ne kadar fazla ise ağırlığı dolayısıyla basıncı o kadar fazladır.

3. Yükseklere çıkıldıkça hava basıncı azalır. Ancak bu azalma orantılı değildir. Çünkü yukarılarda hafif gazlar olduğundan yukarıda basıncın değişimi daha azdır. Deniz seviyesinde havanın basıncı, 760 mm Hg/cm2 basıncına eşdeğerdir. (Toricelli) (1643)

6. 1 cm 1 cm 76 cm 760 mm Hg/cm2 =76 cm3 Hg/cm2 76 cm3 Hg/cm2 =76 cm3x13.6 g/cm3/cm2 = 1033.6 g/cm2 1033.6 g/cm2=1.0336 kg/cm2 1.0336 kg/cm2~1 kg/cm2 =1 Atm. 760 mm Hg = 1 bar = 1.0336 kg/cm2 =1 Atm.

7. 4.1 Mutlak ve Rölatif Basınçlar Basıncın mutlak sıfır noktasına göre ölçülmesine mutlak basınç denir. Atmosferik basıncın baz alınarak ölçülmesine ise rölatif basınç denir. Atmosfer basıncının altındaki basınç vakum olduğunu gösterir. Mutlak basınç Rölatif basınç Atmosfer basıncı Vakum Mutlak sıfır

8. 4.2 Hava Basıncının Ölçülmesi Atmosferin mutlak basıncı (hava basıncı) barometre ile ölçülür. Islak ve kuru barometreler vardır. İçindeki havası tamamen boşaltılmış bir boru, sıvının içerisine daldırıldığında, sıvı boru içinde atmosfer basıncına denk bir basınçla yükselir.

9. Bu durumda P0=PB dir. PB zaten atmosfer mutlak basıncını ifade eder. P0 ise P0=γxh (yükselen sıvı ağırlığı) eşitliği ile kolayca hesaplanabilir.

10. 1.Yükseklik: Yukarı çıkıldıkça hava basıncı azalır. 2. Atmosfer yoğunluğu: Havanın yoğunluğu azsa hava basıncı azalır. 3.Sıcaklık: Sıcak  Genleşme  Yoğunluk azalır  Basınç azalır. 4.Yer çekimi kuvveti: Dünyanın enlem derecesine göre yerçekimi değişiklik gösterdiğinden basınçta değişim gösterir. 4.3 Hava Basıncını Etkileyen Faktörler • Yükseklik • Atmosfer yoğunluğu • Sıcaklık • Yerçekimi kuvveti

11. 4.4 Ölçülen Hava Basıncı Değeri Üzerinde Yapılan Düzeltmeler İki hava basıncı karşılaştırılırken aynı bazda incelenmeleri için düzeltilirler. 1. Yükseklik düzeltmesi 2. Yerçekimi düzeltmesi 3. Sıcaklık düzeltmesi 4. Alet hata düzeltmesi 1.Yükseklik düzeltmesi: Belli yükseklikte okunan basınç değerinin deniz seviyesine indirgenerek yapıldığı düzeltmedir. 2.Yerçekimi düzeltmesi: Enlem derecesine göre yerçekimi değişiklik gösterdiği için, barometredeki civanın ağırlığı farklılık gösterir. Bu nedenle enlem derecesinde 450 baz alınarak düzeltme yapılır. Çeşitli tablolar vardır. Eklenecek ya da çıkarılacak değerler bu tablodan alınarak düzeltme yapılır.

12. 3.Sıcaklık düzeltmesi: Sıcaklık civanın hacmini ve yoğunluğunu etkiler. Bu nedenle okunan değer 00C’ye indirgenir. 4.Alet hata düzeltmesi: Her aletin imalat sonunda bir hatası vardır. Hassas ölçümler sonucu bu hata aletin kataloğunda belirtilir. Okunan değer bu hataya göre düzeltilir. Okunan değer  sıcaklık d.  yerçekimi d.  alet hata d. = mahalli basınç

13. 4.5 Aksiyon Merkezleri Yeryüzünün farklı ısınmasından dolayı, hava basınçlarının değişiklik gösterdiği ve hava olaylarında etkin rol oynayan bazı merkezler oluşur. Bu merkezlere Aksiyon Merkezleri denir. Siklon (Alçak basınç) Merkezleri: Sıcak karakterli olup kuzey yarım kürede saat yönünün tersi istikamete dönerler. Sıcak havanın yükselerek yoğunluk ve basıncını kaybetmesiyle oluşurlar. Sıcak hava  yoğunluk azalır  basınç azalır = siklon merkezi

14. 1018 1018 1012 1012 1006 1006 1000 1000 A A Kuzey yarım kürede Siklon (Alçak basınç) Merkezleri Güney yarım kürede Siklon (Alçak basınç) Merkezleri

15. Antisiklon (Yüksek Basınç) Merkezleri: Soğuyan hava daralır ve yoğunlaşır. Basıncı artar. Böylece soğuk karakterli antisiklonlar oluşur. Rüzgarlar merkezden dışa doğrudur. Soğuyan hava  yoğunluk artar  basınç artar = antisiklon merkezi

16. 1000 1000 1006 1006 1012 1012 1018 1018 Y Y Kuzey yarım kürede Antisiklon (Yüksek basınç) Merkezleri Güney yarım kürede Antisiklon (Yüksek basınç)Merkezleri

17. Antisiklon (Yüksek Basınç) Merkezleri Siklon (Alçak basınç) Merkezleri

18. Örnek: Güney yarım kürede Siklon ve Antisiklon Merkezleri

19. Örnek: Güney yarım kürede Siklon ve Antisiklon Merkezleri