Νοσήματα Αεραγωγών

1. Νοσήματα Αεραγωγών Ευδοξία Τσίγκου Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος Επιμελήτρια Β’ ΠΑΝ ΜΕΘ Ν ΚΑΤ 2009-2010

2. Αποφρακτικά νοσήματα πνευμόνων Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια Βρογχικό Άσθμα Κυστική Ίνωση Βρογχεκτασίες Απόφραξη μεγάλων αεραγωγών

3. Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ-COPD)

4. Ορισμός ΧΑΠ Η Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ-COPD) χαρακτηρίζεται από περιορισμό της ροής του αέρα, που δεν είναι πλήρως αντιστρεπτή. Ο περιορισμός της ροής είναι συνήθως προοδευτικός και σχετιζόμενος με διαταραγμένη φλεγμονώδη απάντηση των πνευμόνων σε βλαπτικά σωματίδια ή αέρια.

5. ΧΑΠ- Επιδημιολογικά Στοιχεία • Η ΧΑΠ είναι το 4ο αίτιο θανάτου στην Αμερική (μετά τις καρδιοπάθειες, τον καρκίνο και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια) • Το 2000, ο WHO υπολόγισε 2.74 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως από ΧΑΠ • Το 1990, η ΧΑΠ είχε ταξινομηθεί ως 12ησυχνότερη νόσος και ως το 2020 υπολογίζεται ότι θα είναι 5η

6. Ποσοστιαία μεταβολή των προσαρμοσμένων σύμφωνα με την ηλικία θανάτων, U.S., 1965-1998 Όλα τα άλλα 3.0 Στεφανιαία νόσος ΑΕΕ Άλλα CVD ΧΑΠ 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 –59% –64% –35% +163% –7% 0 1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998 1965 - 1998

7. ΧΑΠ-Γενικά Στοιχεία • Το κάπνισμα τσιγάρου είναι το πρωταρχικό αίτιο της ΧΑΠ • Στην Αμερική 47,2 εκατομμύρια άνθρωποι (28% των ανδρώνκαι 23% των γυναικών) καπνίζουν • Στην Ινδία υπολογίζεται ότι 400-550 χιλιάδες πρόωροι θάνατοι μπορεί να αποδοθούν ετησίως στην καύση κάρβουνου • Ο WHO υπολογίζει 1,1 δις καπνιστών διεθνώς, που θα αυξηθεί σε 1,6 δις ως το 2025. Σε χώρες χαμηλού και μεσαίου οικονομικού επιπέδου ο ρυθμός αύξησης των καπνιστών είναι ανησυχητικός

8. ΧΑΠ-Χρόνια Βρογχίτιδακαι Εμφύσημα Χρόνια Βρογχίτιδα Ορίζεται ως η παρουσία βήχα και απόχρεμψης τουλάχιστον για 3 μήνες και για τουλάχιστον 2 διαδοχικά χρόνια. Δεν συνοδεύεται απαραίτητα από περιορισμό της ροής. Εμφύσημα Ορίζεται ως η καταστροφή των κυψελίδων.

9. Χρόνια Βρογχίτιδα

10. Εμφύσημα = κατεστραμμένες κυψελίδες

12. Κλινικά ευρήματα ΧΑΠ • Χρόνιος βήχας: επίμονος, διαλείπων ή καθημερινός. Συχνά σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, σπάνια μόνο νυκτερινός • Χρόνια παραγωγή πτυέλων • Επεισόδια βρογχίτιδας • Δύσπνοια: Προοδευτική (χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου) Μόνιμη (παρούσα κάθε μέρα) Επιδεινώνεται στην άσκηση Επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια λοιμώξεων αναπνευστικού

13. Παράγοντες κινδύνου για ΧΑΠ Γονίδια (π.χ. ανεπάρκεια άλφα-1 αντιθρυψίνης) Υπεραντιδραστικότητα Διαταραχές κατά την ανάπτυξη του πνεύμονα Παράγοντες ασθενούς Καπνός Επαγγελματική έκθεση σε σκόνες, χημικά Λοιμώξεις Κοινωνικοοικονομική κατάσταση Έκθεση

14. Παθογένεση της ΧΑΠ ΕΠΙΒΛΑΒΗΣ ΠΑΡΑΓΩΝ(κάπνισμα,ρύπανση,επαγγελματική έκθεση) ΧΑΠ Γενετικοί παράγοντες Λοίμωξη αναπνευστικού Άλλα

16. Διάγνωση της ΧΑΠ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ βήχας τσιγάρο πτύελα επαγγελματική έκθεση δύσπνοια εξωτερική/εσωτερική ρύπανση è ΣΠΙΡΟΜΕΤΡΗΣΗ

17. Α/α εμφυσήματος

18. Εκτίμηση και παρακολούθηση της νόσου-Σημεία κλειδιά Για τη διάγνωση και εκτίμηση της ΧΑΠ η σπιρομέτρηση είναι απαραίτητο εργαλείο (εκτίμηση περιορισμού ροής)

19. Σπιρομέτρηση • Μετράει: • Forced Vital Capacity (FVC): ο όγκος αέρα που εκπνέεται στη βίαιη εκπνοή • Forced Expiratory Volume: ο όγκος αέρασε ένα λεπτό (FEV1). • FEV1/FVC ratio. • ΧΑΠ: μείωση FEV1και FEV1/FVC • Χωρίς ή με περιορισμένη μεταβολή μετά βρογχοδιασταλτικά

20. Καμπύλες ροής-όγκου Φυσιολογική Απόφραξη αεραγωγών

21. Ταξινόμηση βάσει βαρύτητας ΣτάδιοΧαρακτηριστικά 0: σε κίνδυνο Φυσιολογική σπιρομέτρηση Χρόνια συμπτώματα(βήχας, πτύελα) I: Ήπια FEV1/FVC < 70%; FEV1 < 80% προβλεπόμενουΜε ή χωρίς συμπτώματα(βήχας,πτύελα) II: Μέσης βαρύτητας FEV1/FVC < 70%; FEV130%-80%προβλεπόμενου (IIA: FEV1 < 50%-80%προβλ; IIB: FEV1 < 30%-50%προβλ) Με ή χωρίς χρόνια συμπτώματα(βήχας,πτύελα, δύσπνοια) III: Σοβαρή FEV1/FVC < 70%; FEV1 < 30% προβλ ή FEV1 < 50%προβλσυν αναπνευστική ανεπάρκεια ή κλινικά σημεία δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας

22. Μείωση παραγόντων κινδύνου Σημεία κλειδιά • Η μείωση της ολικής προσωπικής έκθεσης σε καπνό τσιγάρου, επαγγελματικές σκόνες, σε χημικά και σε εσωτερικούς και εξωτερικούς ρυπαντές είναι σπουδαίοι στόχοι για την πρόληψη της έναρξης και εξέλιξης της ΧΑΠ. • Η διακοπή του καπνίσματος είναι η πιο αποτελεσματική και ανέξοδη παρέμβαση για τη μείωση του κινδύνου για ανάπτυξη ΧΑΠ και διακοπή της εξέλιξής της.

23. Η διακοπή του τσιγάρου μειώνει το ρυθμό πτώσης του FEV1 Fletcher C, Peto R, BMJ 1977

24. Αντιμετώπιση σταθερής ΧΑΠΣημεία κλειδιά Κανένα από τα υπάρχοντα φάρμακα για τη ΧΑΠ δεν επηρεάζει την μακροχρόνια πτωτική πορεία της πνευμονικής λειτουργίας, που είναι το βασικό στοιχείο της νόσου.Άρα, η φαρμακευτική θεραπεία στη ΧΑΠ χρησιμοποιείται για τη μείωση της συμπτωματολογίας και/ή των επιπλοκών.

25. Θεραπεία ΧΑΠ • Εκπαίδευση ασθενούς • Φαρμακολογική Θεραπεία • - Βρογχοδιασταλτικά • - Κορτικοειδή • Εμβόλια • Αντιβιοτικά • Βλεννολυτικά • Αντιβηχικά • Μη-Φαρμακολογική Θεραπεία - Αποκατάσταση - Οξυγονοθεραπεία - Χειρουργική θεραπεία

26. Θεραπεία σταθερής ΧΑΠΣημεία κλειδιά • Τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα είναι κεντρικά για τη συμπτωματική αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Χορηγούνται είτε κατ΄επίκληση είτε σε σταθερή βάση για την πρόληψη ή μείωση των συμπτωμάτων • Τα βασικά βρογχοδιασταλτικά είναι: οι βήτα-αγωνιστές τα αντιχολινεργικά η θεοφυλλίνη ο συνδυασμός αυτών των φαρμάκων

27. Αντιμετώπιση σταθερής ΧΑΠΣημεία κλειδιά Σταθερή θεραπεία με εισπνεόμενα κορτικοειδή μόνο σε συμπτωματικούς ασθενείς, με αποδεδειγμένη σπιρομετρική απάντηση σε κορτικοειδή ή σε αυτούς με FEV1 < 50% προβλεπόμενου και επαναλαμβανόμενους παροξυσμούς που απαιτούν θεραπεία με αντιβιοτικά και/ή κορτικοειδή από του στόματος.

28. Αντιμετώπιση σταθερής ΧΑΠΣημεία κλειδιά • Η χρόνια θεραπεία με συστηματικά γλυκοκορτικοειδή θα πρέπει να αποφεύγεται, λόγω του αυξημένου ποσοστού ανεπιθύμητων ενεργειών που υπερβαίνουν το όφελος. • Όλοι οι ασθενείς με ΧΑΠ ωφελούνται από προγράμματα άσκησης, τόσο όσον αφορά την ανοχή στην άσκηση όσο και τα συμπτώματα της δύσπνοιας και εύκολης κόπωσης.

29. Αντιμετώπιση σταθερής ΧΑΠΣημεία κλειδιά Η μακροχρόνια χορήγηση οξυγόνου (> 15ώρες ημερησίως) σε ασθενείς με χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την επιβίωση.

30. Επιπλοκές ΧΑΠ • Χρόνια πνευμονική καρδία Συγκοπή, υποξία, οιδήματα άκρων, ηπατική συμφόρηση • Οξείες παροξύνσεις • Αναπνευστική ανεπάρκεια • Πολυκυτταραιμία • Πνευμοθώρακας, λοιμώξεις

31. Αντιμετώπιση παροξύνσεωνΣημεία κλειδιά • Οι παροξύνσεις των αναπνευστικών συμπτωμάτων που απαιτούν ιατρική παρέμβαση είναι σημαντικά κλινικά γεγονότα στην πορεία της ΧΑΠ.. • Τα συχνότερα αίτια παρόξυνσης είναι λοίμωξη του τραχειοβρογχικού δέντρου και ατμοσφαιρική ρύπανση, αν και το αίτιο στο ένα τρίτο των σοβαρών παροξυσμών δεν αναγνωρίζεται.

32. Αντιμετώπιση παροξυσμώνΣημεία κλειδιά • Εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά βήτα2-αγωνιστές και/ή αντιχολινεργικά • Κορτικοειδή συστηματικά (κατά προτίμηση από του στόματος) • Θεοφυλλίνη

33. ΧΑΠ-Συμπεράσματα • Χρόνια εξελισσόμενη αποφρακτική νόσος των αεραγωγών • Αίτιο το κάπνισμα στο 90% των περιπτώσεων • Βήχας, απόχρεμψη, δύσπνοια • Σε καπνιστές με συμπτώματα σπιρομέτρηση • Μόνο η διακοπή του καπνίσματος αλλάζει τη φυσική πορεία της νόσου • Ανακουφιστική θεραπεία με βρογχοδιασταλτικά και κορτικοειδή, αναλόγως της βαρύτητας. Οξυγονοθεραπεία επί αναπνευστικής ανεπάρκειας. • Στις παροξύνσεις ενίσχυση των βρογχοδιασταλτικών, κορτικοειδή συστηματικά. Μηχανικός αερισμός αν χρειάζεται

35. Βρογχικό Άσθμα

36. Ορισμός Βρογχικού Άσθματος • Χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή των αεραγωγών • Διήθηση από μαστοκύτταρα, ηωσινόφιλα και λεμφοκύτταρα • Υποτροπιάζοντα επεισόδια συριγμού, βήχα και δύσπνοιας • Διάχυτος, ποικίλος και αντιστρεπτός περιορισμός της ροής • Βρογχική υπεραντιδραστικότητα

37. Κλινική Εικόνα Παροξυσμοί -βήχα -δύσπνοιας -θωρακικής δυσφορίας -συριγμού

38. Φαινότυποι άσθματος • Διαλείπον/εποχιακό/επίμονο/μετά από άσκηση/μετά από ιώσεις • Ατοπικό/μη-ατοπικό • Επαγγελματικό • Ισοδύναμα άσθματος (βήχας επίμονος)

39. Επιδημιολογικά στοιχεία • 150 εκατομμύρια ασθματικοί παγκοσμίως • Ο επιπολασμός αυξάνεται στις περισσότερες χώρες (20-25% κάθε 10 χρόνια) • Σημαντικό αίτιο απουσίας από την εργασία και το σχολείο • Υψηλό ιατρικό κόστος • 1 εκατομμύριο μη αναμενόμενων θανάτων κάθε δεκαετία

41. Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη άσθματος Προδιαθεσικοί ατοπία φύλο Αιτιολογικοί Οικιακά αλλεργιογόνα: ακάρεα σκόνης αλλεργιογόνα ζώων κατσαρίδες μύκητες Εξωτερικά αλλεργιογόνα: μύκητες ρύπανση Εργασιακά αίτια

43. Παράγοντες παρόξυνσης άσθματος • Αλλεργιογόνα • Λοιμώξεις αναπνευστικού • Άσκηση και υπεραερισμός • Μεταβολές του καιρού • Διοξείδιο του θείου • Τρόφιμα, φάρμακα, συντηρητικά

45. Ιστολογική εικόνα

46. Διάγνωση • Ιστορικό • Ιστορικό + μεταβλητότητα εκπνευστικής ροής (PEFR) • Ιστορικό + σπιρομέτρηση – μεταβολή μετά βρογχοδιαστολή • Ιστορικό + υπεραντιδραστικότητα αεραγωγών

47. Ιστορικό • Έναρξη σε οποιαδήποτε ηλικία • Παροξύνσεις • Ανακούφιση με βρογχοδιασταλτικά • Επίταση συμπτωμάτων το βράδυ ή νωρίς το πρωί

48. Σπιρομέτρηση • Αποφρακτικό πρότυπο – FEV1/FVC ratio <80% • Ανταπόκριση στη βρογχοδιαστολή – >FEV1 > 12% of baseline ή > 200 ml • Η φυσιολογική σπιρομέτρηση και η απουσία απάντησης στη βρογχοδιαστολή δεν αποκλείει το βρογχικό άσθμα

49. Ροομέτρηση Διαγνωστική η μεταβλητότητα των τιμών της μέγιστης εκπνευστικής ροής >20% στη διάρκεια λίγων ημερών

50. Βήμα αντιμετώπισης 6 βημάτων 1.Εκτίμηση βαρύτητας 2. Επίτευξη βέλτιστης αναπνευστικής λειτουργίας 3. Αποφυγή εκλυτικών παραγόντων 4. Βελτιστοποίηση φαρμακευτικής αγωγής 5. Σχεδιασμός πλάνου δράσης 6. Τακτικός επανέλεγχος και ενημέρωση