Bölüm 29 Açık Ekonomi Makroiktisadı

1. Bölüm 29Açık Ekonomi Makroiktisadı David Begg, Stanley Fischer and Rudiger Dornbusch, Economics, 8th Edition, McGraw-Hill, 2005 PowerPoint presentation by Alex Tackie and Damian Ward

2. Bu bölümde • Sabit kur rejiminde fiyat ve çıktının dengeye nasıl geldiğini, • Sabit kur rejiminde para ve maliye politikalarının etkisini, • Dalgalı döviz kurunun özelliklerini, ve • Dalgalı kur rejiminde para ve maliye politikalarının etkilerini ele alacağız.

3. Açık ekonomi makroiktisadı • Ülkelerin çoğu uluslararası sermaye ve mal akımlarına açıktır. Bu durumda açık ekonomi makroiktisadından bahsedilir. • Dış dünyada olup bitenler önem kazanır, örneğin, ihracat yapılan ülkelerin ekonomik durumu, içerdeki ve dışardaki faiz oranındaki farklar… • Sermaye ve mal akımlarına açık ülkelerdeki makroiktisat politikaları dış dünyada olup bitene dikkat etmek zorundadır. • Özellikle de reel döviz kuru kanalıyla gelenlere

4. Sabit kur rejimi altında Makroiktisadi Politika • Sabit kur rejiminde dış dengesizlikle içerdeki para arzı arasında çok önemli bir bağlantı vardır. • Hükümet döviz kurunu taahhüt ettiği düzeyde tutabilmek için ne zaman müdahale etse, para arzı üzerinde etkisi derhal görülür. • Sterilizasyon (Sterilisation) • Ödemeler dengesi fazla veya açıkları içteki para arzını etkilemesin diye MB’nın yaptığı bir açık piyasa işlemidir. Cari hesap açık verdiğinde bunu finanse etmek için dışarıdan ya da MB rezervlerinden gelen döviz MB tarafından satın alınır. Karşılığında piyasaya verilen yerli parayla para arzı artar. MB, bunu önlemek için, piyasaya bono satarak bu parayı tekrar geri çeker.

5. Sabit Kur rejimi altında Para PolitikasıTam sermaye hareketliliği ve yapışkan fiyat varsayımı altında • Nominal para arzındaki bir artış • Faiz oranlarını düşürür • Bu ise, sermaye çıkışına sebep olur • MB, döviz kurunu sabitlediği için piyasaya müdahale etmek durumundadır. Piyasaya döviz verip karşılığında yerel para alır. Böylelikle para arzı azalıp tekrar eski düzeyine gelir. • Dolayısıyla sabit kur rejiminde Para Politikası ETKİSİZDİR. • Hükümet ya para arzını ya da döviz kurunu seçmelidir. İkisini birden istediği gibi değiştiremez. Döviz kurunu sabit tutmak istiyorsa bağımsız bir para politikası izleyemez. • Bu da, iç ve dış faiz oranlarının farklılaşamayacağı anlamına gelir. Ortaya çıkan farklılık sermaye akımları ile hemen giderilecektir.

6. A’dan başlayarak, para arzındaki artışla r* r’a geriler, faizin düşmesi sermayenin yurtdışına kaçmasına sebep olur. LM’ r’ Sabit kurlar ve Para Politikası Bağımsızlığının Kaybı LM A Kuru sabit tutmak için MB piyasaya döviz verip, yerli parayı çekeceğinden para arzı eski konumuna gelir. Denge r* de sağlanır. r* Faiz oranı IS Faizin r* dan farklı bir düzeye istense de getirilemeyecek olması, para politikası bağımsızlığının kaybıdır. Y* çıktı

7. Sabit Kur Rejimi altında Maliye PolitikasıTam sermaye hareketliliği ve yapışkan fiyat varsayımı altında • Hükümet harcamalarındaki (G) bir artış, • Kısa vadede, • Ulusal çıktıyı arttırır • Bunun yanında faiz oranı da artar, • Faiz artışı sermaye girişini tetikler • Döviz kurunu sabit tutmak isteyen MB piyasaya yerli para vererek müdahale eder • Faizler eski düzeyine inerken kısa vadeli bir iktisadi canlanma (boom) yaşanır. • Uzun vadede ise, • Ücretler ve fiyatlar G’deki artışa cevaben arttığında, rekabet gücü düşer, ve canlanma dönemi sona erer • Ekonomi potansiyel çıktı düzeyine geri döner.

8. A’dan başlayarak, mali genişleme IS eğrisini IS’ a kaydırır. LM’ Faiz artacak, buna karşılık ülkeye giren döviz kuru sabit tutmak isteyen MB’ce alınacak, bu da para arzını LM den LM’ a kaydıracaktır. B IS’ Y’ Sabit Kur ve Mali Genişleme (Fiscal Expansion) LM A r* Faiz oranı IS Mali genişleme çıktı üzerinde kısa-vadede önemli etkiye sahiptir. Çıktı Y* den Y’ a çıkar. Ama uzun vadede bu etki ortadan kalkar. Y* Çıktı

9. Ekonomi e1nominal döviz kuru düzeyinde dengede olsun. Varsayalım ki, t anında nominal para arzı yarı yarıya azalsın B e3 e2 kuru, ekonomi yeni duruma uyum sağladığında gelinecek olan denge döviz kurudur. C e2 e1 A t Bu yüksek değerler, döviz kurunu e3 e fırlatır. Ekonomi e2 kuruna fiyat ve maaşların düşmesiyle BC yolunu izleyerek gelir. Dalgalı döviz kuru altında Para Politikası (1) e Ancak fiyatlar kısa vadede yapışkan olduğundan, bu sırada reel para arzı düşer ve iç faizler artar. zaman

10. Dalgalı Döviz kuru altında Para Politikası (2) • Dalgalı döviz kuru rejimi altında para politikası önemli ölçüde etkilidir. • Ancak etki kısa vade ile sınırlıdır. Fiyatlar ve ücretler yeni duruma uyum sağladığında bu etki ortadan kalkar.

11. Dalgalı Kur rejimi altında Mali Politika • Hükümet harcamalarında (G) bir artış; • Faiz oranlarının artmasına, bu da sermaye girişine sebep olur. Kur serbest olduğu için yükselmeye (yani yerli para değer kazanmaya) başlar. Bu ise rekabet gücünü düşürür. • Ülkenin ihraç mallarına olan talep düşer. • Mali genişlemenin getirdiği canlanma rekabet gücünün düşmesi sonucu sona erer.

12. Okuma • Ercan KUMCU: “Kafamızın Karışık Olduğu Konular” August 14, 2007 http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/7080158.asp