Odpłatna działalność NGO Tomasz Liniewicz

1. Odpłatna działalność NGOTomasz Liniewicz

2. Odpłatna działalność NGO • Czym jest odpłatna działalność organizacji? • Na czym polega? • Kto i w jakim zakresie może ją prowadzić? • Jakie przepisy prawa mają zastosowanie w takiej działalności?

3. Niektóre organizacje pozarządowe prowadzą tzw. odpłatną działalność statutową. Zwykle mamy na myśli: • stowarzyszenia, • związki stowarzyszeń, • fundacje. Wiąże się ona z: • pobieraniem opłat od beneficjentów działań, • sprzedażą produktów lub przedmiotów darowizny.

4. Czym jest odpłatna działalność organizacji? Brak wzmianek na temat działalności odpłatnej w: • ustawie Prawo o stowarzyszeniach, • czy w ustawie o fundacjach. Należy więc przedefiniować pojęcie w oparciu o inne przepisy, które regulują taką działalność.

5. Odpłatna działalność pożytku publicznego • Termin ten zdefiniowany jest w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (z późniejszymi zmianami) o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. • Definicja działalności pożytku publicznego jest jednak tak szeroka, że dotyczyć będzie znakomitej większości NGO (fundacji, stowarzyszeń, związków stowarzyszeń, czy innych organizacji społecznych lub zawodowych). • Nie dotyczy stowarzyszeń zwykłych, nie posiadających osobowości prawnej.

6. Art. 8. ww. ustawy mówi: „1. Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest: • działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 [1], w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4 [2], za które pobierają one wynagrodzenie” (opłaty od beneficjentów) • sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, - a także sprzedaż przedmiotów darowizny.”

7. Kogo dotyczy przepis? - art. 3 ust 3. • osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego; • stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego; • spółdzielnie socjalne; • spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675, z późn. zm.), • które: nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

8. Sfera zadań publicznych, o której mowa w art. 3 ust. 1, obejmuje zadania w zakresie: 1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób; 2) działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym; 3) działalności charytatywnej; 4) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej; 5) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego; 6) ochrony i promocji zdrowia; 7) działalności na rzecz osób niepełnosprawnych; 8) promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; 9) działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; 10) działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;

9. c.d. 11) działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości; 12) działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej; 13) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; 14) nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania; 15) wypoczynku dzieci i młodzieży; 16) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego; 17) wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu; 18) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego; 19) turystyki i krajoznawstwa; 20) porządku i bezpieczeństwa publicznego; 21) obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 22) upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;

10. c.d. 23) ratownictwa i ochrony ludności; 24) pomocy ofiarom katastrof, klęsk Żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą; 25) upowszechniania i ochrony praw konsumentów; 26) działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami; 27) promocji i organizacji wolontariatu; 28) pomocy Polonii i Polakom za granicą; 29) działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych; 30) promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą; 31) działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka; 32) przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym; 33) działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w pkt 1232.

11. Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego. • forma pozyskiwania środków na swoją działalność statutową • organizacje mogą mieć w swoich celach statutowych zarówno działalność ze sfery pożytku publicznego jak i spoza niej • w takiej sytuacji należy rozdzielić zarówno koszty jak i przychody je finansujące.

12. Działalność odpłatna PP a gospodarcza Linię demarkacyjna wykreśla art. 9. ustawy. „Działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowych … stanowi działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli: 1) wynagrodzenie … jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności …” 2) Działalność odpłatna pożytku publicznego staje się działalnością gospodarczą (wymagającą rejestracji), jeżeli przeciętne wynagrodzenie osoby fizycznej, zatrudnionej przy działalności odpłatnej, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekroczy 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez prezesa GUS za rok poprzedni. (Średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw za 2010 wynosi 3434,62 zł, w związku  z tym jego 3-krotność, czyli limit na 2011 rok wynosi 10 303,86 zł).

13. Nie jest to zatem forma budowania majątku czy kapitału organizacji, a jedynie forma świadczenia usług społecznie użytecznychgdzie ich beneficjent pokrywa całość lub część kosztów.

14. Podjęcie odpłatnej działalności pożytku publicznego nie wymaga żadnej formalnej rejestracji. Dzięki temu – przy zachowaniu określonych zasad – organizacja może uzyskiwać pieniądze na finansowanie swojej działalności, bez konieczności zgłaszania działalności gospodarczej. • Ustawa wprowadza jednak zasadę, że informacja o prowadzeniu odpłatnej działalności wraz z jej zakresem (rodzajami działalności) musi być określona w statucie albo w innym akcie wewnętrznym (np. uchwale zarządu). • Przyjmuje się, że organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia)  działające na podstawie statutu winny informację o działalności odpłatnej umieścić w statucie. • Dotyczy to zwłaszcza organizacji posiadających status organizacji pożytku publicznego (OPP), w tym przypadku nie ma żadnych wątpliwości, że zapisy o rodzajach prowadzonej przez OPP działalności nieodpłatnej i odpłatnej powinny zostać umieszczone w statucie takiej organizacji.

15. Jeśli jednak stowarzyszenie lub fundacja decyduje się na uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego • we wniosku o rejestrację OPP musi określić swoją działalność statutową i zaznaczyć, • - co jest działalnością odpłatną, • - a co – nieodpłatną. • W wypadku, gdy jakiś rodzaj działalności prowadzony jest przez organizację równocześnie jako działalność odpłatna i nieodpłatna w formularzu należy wymienić ją dwukrotnie • Nie można wpisać takiego przedmiotu działalności tylko raz zaznaczając równocześnie pola TAK i NIE. 

16. Czy można równolegle prowadzić działalność gospodarczą? Otóż można, pod warunkiem, że nie dotyczą one tego samego przedmiotu działalności. Przykład: • Stowarzyszenie prowadzi szkolenia zawodowe w ramach reintegracji zawodowej osób zagrodzonych wykluczeniem społecznym, podczas których beneficjenci wytwarzają wyroby ceramiczne. • Stowarzyszenie sprzedaje je na kiermaszach, targach i innych imprezach, i traktuje to jako działalność odpłatną pożytku publicznego. • Jednocześnie stowarzyszenie prowadzi doradztwo personalne i szkolenia, dla firm i instytucji dotyczące pozyskiwania do pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. • Szkolenia i doradztwo prowadzone są w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej. • Takie połączenie nie powinno wzbudzać wątpliwości organów kontroli.

17. Przykład • Fundacja prowadzi zajęcia terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych, podczas których wytwarzane są wyroby wikliniarskie, hafciarskie, tkackie. • Sprzedając te wyroby chce zakwalifikować przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego. • Jednocześnie fundacja prowadzi sklep internetowy, w ramach działalności gospodarczej, poprzez który sprzedaje również wyroby rękodzieła pozyskane od różnego rodzaju rzemieślników i twórców, • Rozróżnienie jednych i drugich wyrobów oraz sposobu ich sprzedaży będzie trudne i może budzić wątpliwości.

18. Działalność pożytku publicznego może być więc prowadzona nieodpłatnie i odpłatnie. Nieodpłatnie, kiedy organizacja oferuje konkretne usługi lub towary za darmo; odpłatnie, kiedy pobiera za nie wynagrodzenie.

19. Podsumowanie Organizacje pozarządowe mogą prowadzić działalność: • nieodpłatną, • nieodpłatną pożytku publicznego, • odpłatną pożytku publicznego • gospodarczą.

20. Dziękuję za uwagę Tomasz Liniewicz Prezes Lokalnej Grupy Działania „Brama na Bagna”