TÜRKİYE’DE YETİŞKİN ENGELLİ BİREYLERİN MESLEKİ EĞİTİMİ

1. TÜRKİYE’DE YETİŞKİN ENGELLİ BİREYLERİN MESLEKİ EĞİTİMİ

2. Eğitim ve öğrenme insan hayatının her dönemini kapsamaktadır • Bu nedenle hayat boyu öğrenim; özürlü olsun ya da olmasın kişilerin gerek topluma kazandırılmasında gerek tüketimden üretime geçmesinde en önemli etkenlerdendir.

3. Mesleki eğitimin amacı, Tüm bireylerin ilgi istek ve yetenekleri doğrultusunda iş piyasasında geçerliliği olan bir işe girebilmesi ve mesleğinde ilerleyebilmesi için gerekli, bilgi, beceri, tutum, davranış ve alışkanlıkları kazanmasıdır.

4. ENGELLİ BİREYLER İÇİN MESLEKİ EĞİTİMİN ÖNEMİ * Mesleki eğitim ailelerine olan bağımlılık oranını azaltır *Uygun eğitim ile meslek sahibi olurlar *Üretici bireyler olmaları sağlanır *Sürekli gelir sahibi olabilmeleri ile birlikte hayata bağlılıkları artar. *Kendilerine olan öz güvenlerini artar, insanlarla daha güçlü iletişim kurarlar..

5. ENGELLİLERE YÖNELİK MESLEKİ EĞİTİM VEREN KURULUŞLAR • İşitme Engelliler Çok Programlı Liseleri, • Ortopedik Engelliler Meslek Liseleri, • Zihinsel engellilere yönelik Meslekî • Eğitim Merkezleri, • İş Eğitim Merkezleri • Yetişkin Zihinsel Engelliler İş Eğitim Merkezleri • Türkiye İş Kurumu ve MEB Çıraklık Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü

6. ENGELLİLERE YÖNELİK MESLEKİ EĞİTİMDE YEREL YÖNETİMLER VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARININ ROLÜ • Engeli olsun veya olmasın halka en yakın ve hizmet sağlama açısından, etkinlik düzeyi en yüksek olan yerel yönetim birimleri ve sivil toplum kuruluşlarıdır. • Belediyeler engellilerin toplumsal, sosyal, kültürel ve ekonomik hayata katılımı için tedbirler almakta ve bunlara yönelik politikalar geliştirmektedir.

7. Türkiye’deki çoğu belediye engellilere yönelik mesleki eğitimler ve çeşitli kurslar düzenleyerek, engellilerin sosyal hayata katılımlarını kolaylaştırmakta ve iş imkanlarına ulaşmalarını sağlamaktadır.

8. Bu hizmetleri yürütürken, üniversiteler, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmaktadır. • Ayrıca engelliler, uzmanlar tarafındandeğerlendirilerek, engel durumuna göre eğitim almaları sağlanmaktadır.

9. Belediyelerde düzenlenen mesleki eğitim kursları İşaret dili, resim,ahsap boyama, yabancı dil eğitimi, ebru, takı–tasarım, halkoyunları, müzik, ev ekonomisi, seramik, matbaa, ağaç işleri, galoş üretimi, seracılık, mum imalatı, bilgisayar, dikiş-nakış, tiyatro, okuma– yazma, konuşma ve yazma kuralları, ritim, beden perküsyonu, mim sanatı ve dans tiyatrosu bahçıvanlık ve temizlik eğitimleri düzenlenmektedir

13. Engelli Sivil Toplum Örgütlerinin Çalışmalarından Örnekler • Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği(TOFD), İngilizce, kumaş boyama, gümüş işleme, ahşap boyama, dikiş gibi kurslarla engellilere hizmet vermektedir. • Engelliler bu kurslarla hem mesleki beceriler kazanmakta, hem de kendilerini geliştirmektedirler.

14. ‟Altı Nokta Körler Derneği İstihdam Sekreterliği’nin görme engellilerin hangi meslekleri yapabilecekleri ve hangi sektörde çalışabilecekleri tespit edilerek, görme engelliler bu alanlara yönlendirilmiştir. Haberleşme, müracaat memurluğu, matbaacılık gibi.

15. ENGELLİLERE YÖNELİK DEVLET POLİTİKASI • 1973 yılında kabul edilen Milli Eğitim Temel Kanunu ve 1961 yılında kabul edilen İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nda; ‟Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayırımı gözetilmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

16. Zihnen, bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan özürlü olan çocukların özel eğitim ve öğretim görmeleri sağlanmaktadır. • «Kaynaştırma özel eğitimi» ile engelli çocukların kendi yaş akranları ile birlikte eğitim ve öğretim görme imkanları oluşturulmuştur.

17. 1976 yılında çıkarılan 2022 sayılı yasa ile de yaşlı ve engelli vatandaşlara nakdi sosyal yardımlar yapılması mümkün hale getirilmiştir. • Türkiye’de engellilerin mesleki eğitimi ile ilgili çalışmalara daha çok 1950‟li yıllardan sonra başlanmıştır.

18. Türkiye’de engellilerin mesleki eğitimleri ve rehabilitasyonları ile ilgili mevzuata baktığımızda, ‟Özürlülerin yeteneklerine göre mesleğini seçme ve bu alanda eğitim alma hakkı kısıtlanamaz.» maddesi ile mesleki eğitim temel bir hak olarak nitelendirilmektedir.

19. 2005 yılında 5378 sayılı «Özürlüler Kanunu» çıkarılmıştır. Bu kanunun amacı; özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, rehabilitasyon, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğine ilişkin sorunlarının çözümünü kapsamaktadır.

20. 3 Aralık 2008 tarihinde «Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesinde»Engelliler ile ilgili alınacak tüm kararlarda engellilerin ve ailelerinin tam katılımının sağlanması gerektiği vurgulanmıştır.

21. Özürlülerin yeteneklerine göre mesleğini seçme ve bu alanda eğitim alma hakkı kısıtlanamaz. • Özürlülerin yetenekleri doğrultusunda yapabilecekleri bir işte eğitilmesi, meslek kazandırılması, verimli kılınarak ekonomik ve sosyal refahının sağlanması amacıyla meslekî rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması esastır.

22. Hiçbir gerekçeyle özürlülerin eğitim alması engellenemez. Özürlü çocuklara, gençlere ve yetişkinlere, özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve özürlü olmayanlarla eşit eğitim imkânı sağlanır.

23. İşitme özürlülerin eğitim ve iletişimlerinin sağlanması amacıyla Türk Dil Kurumu Başkanlığı tarafından Türk işaret dili sistemi oluşturulur. • Özürlülerin, her türlü eğitim ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak üzere kabartma, sesli, elektronik kitap; alt yazılı film ve benzeri materyal üretilmesini teminen gerekli işlemler, Millî Eğitim Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca ortak yürütülür.

24. Çıraklık eğitimi almak isteyen özürlülerin ilgi, istek, yetenek ve becerileri doğrultusunda ve sağlık kurulu raporunu da dikkate almak suretiyle hangi meslek dalında eğitim alacaklarına kurul karar verir.

25. Türkiye’de engellilere yönelik yasal düzenlemeler tatmin edici boyuttadır. Ancak düzenlemelerin uygulanmasında bazı sorunlar yaşanmaktadır. Bu engelli bireylere toplumsal ilişkiler boyutunda bazı olumsuzluklar getirmektedir.

26. Türkiye’de engellilerin temel eğitim ve mesleki eğitim olanaklarından yeteri kadar yararlanamadıkları görülmektedir. • Eğitim kurumlarına ulaşım güçlükleri, özellikle görme engellilerin eğitimlerinde kullanılan döküman eksikliği ve yetişmiş personelin bilgi, tecrübe ve kişisel yetersizlikleri eğitim olanaklarını azaltmaktadır.

27. Ülkemizde partiler üstü bir eğitim politikası oluşturulamamıştır. Hükümetten hükümete değişen politikalar yüzünden sistem bir türlü oturmamış, bu sebeple eğitim politikalarında süreklilik sağlanamamıştır.

28. Ayrıca sadece engelliler için yapılan eğitim öğretim kurumları da engellilerin toplumsal yaşamdan soyutlanmasında etkili olmaktadır. Mevcut okullardaki alt yapı yetersizliği engelli çocukları ve yetişkinleri yaşıtları ile aynı ortamı paylaşmaktan alıkoymaktadır. Karma eğitimin engelliler ve diğer bireyler açısından oldukça yararlı olduğu söylenebilir.

29. ENGELLİLER İÇİN NASIL BİR MESLEKİ EĞİTİM • Özürlüler de eğitim özgün, ihtiyaca ve özür durumlarına uygun eğitim programı belirlenmeli • Özürlülerde meslek eğitimi mekanla sınırlı olmamalı, yaş sınırlaması olmamalıdır • Meslek kursları müfredatı ve uygulama zamanı özürlülerin durumuna göre esnek olmalıdır. • Özürlülerin eğitiminde klasik öğretmen- öğrenci ilişkisi olmamalıdır.

30. Yerel nitelikler taşımalıdır, program merkeziyetçiliği olmamalıdır. • Gönüllülük esasına da dayanmalıdır • Gerek kamuda gerekse özel sektörde çalışan engellilerin mesleklerini yapabileceği ya da kolaylaştıracağı araç ve gereçlere ulaşımı sağlanmalı, makul uyumlaştırma talepleri red edilmemelidir.

31. Yükseköğretim Sınavları’nın her engel türüne göre ayrı sorulardan ve yöntemlerden oluşması sağlanmalıdır. • Her türlü sınavda engelli bireylere eşlik eden okutman ve asistan gibi kişiler hazır bulunmalı.

32. Engellilerin toplumsal, ekonomik ve siyasal yaşama daha fazla katılabilmesi, temel ve mesleki eğitimden yeterince yararlanması ile daha etkin ve verimli hale gelecektir.

33. « Bu Tekerler benim Hapishanem Değil Ben Bir Kraliçeyim!... Bu Benim Kraliyet Arabam !.. »