Конференција: “Може ли да ни банкротира државата?“

1. Конференција: “Може ли да ни банкротира државата?“ Трета сесија: “Колкави се обврските на државата во земјата и странство – стратегија за излез и можни сценарија?“ -Анализа на економската состојба во државата- м-р Гоцков Ѓорѓи Анализа на економската состојба во државата

2. Карактерот на монетарната и фискалната политика Глобален макроекономски амбиент • Глобална финансиска и економска криза • пад на економската активност (-0,6% во 2009 година) • отсуство на инфлаторни притисоци (инфлација од 2,5%) • намален трговски дефицит и дефицит на тековната сметка кај најголем број на земји • Релаксација на монетарната политика • намалување на каматните стапки • намалување на стапка на ЗР • инјектирање на ликвидност во системот Анализа на економската состојба во државата

3. Карактерот на монетарната и фискалната политика Глобален макроекономски амбиент • Но, регистрирано е слабеење на монетарниот трансмисионен механизам - поголем акцент на финансиската стабилност и обезбедување поголема ликвидност • Затоа, фискалната политика зазеде водечко место во заздравување на економијата • Донесени фискални пакети – големи во развиени земји, скромни во помалку развиени (Централна и Југоисточна Европа) Анализа на економската состојба во државата

4. Буџетскидефицитвоодделниземји (како % од БДП) Анализа на економската состојба во државата

5. Карактерот на монетарната и фискалната политика Монетарна и фискална политика во РМ • Ограничувачки фактор за одредување на посакуван микс на макроекономски политика • Стратегиска поставеност на монетарната политика – таргетирање на девизниот курс • Анализа на два периоди: • Првиот: Q4.08-V.2009 година: притисоци за депресијација на денарот (растечки трговски дефицит, намалени капитални приливи, шпекулации, конверзија денарски во девизни заштеди) • Вториот период: V.2009- наваму: позитивни движења на девизен пазар (намален трговски дефицит, постепено стабилизирање на состојбите) Анализа на економската состојба во државата

6. Карактерот на монетарната и фискалната политика • Првпериод: Поставеностнамонетарна политика: - НБРМ изврши нето продажба на девизи од околу 500 мил. евра заодбрана на курсот на денарот - девизните резерви се намалија од 1.689 на 1.167 милиони евра - зголемување на каматната стапка од 7% на 9% и на стапката за задолжителна резерва (од 10% на 13% за девизи, и од 10% на 20% задевизна клаузула) • Фискална политика: - настојуваше да делува антициклично преку зголемена потрошувачка (промовирање на фискални пакети) - реалативно висока и нерамномерна потрошувачка - ефект врз девизен пазар (зголемена побарувачка за девизи) и дополнителен притисок за депресијација на денарот – повеќе од 50% од креираната ликвидност произлегуваше од државата (намалени депозити на државата) Анализа на економската состојба во државата

7. Карактерот на монетарната и фискалната политика • Вторпериод: Монетарна политика: - НБРМ започна да врши нето откуп на девизи - НБРМ во неколку наврати ја намали каматната стапка (6,5% во март 2010) - значајно зголемената ликвидност стерелизирана преку аукции на БЗ (за 235 милиони евра зголемен е износот на БЗ) • Фискална политика: - државата издаде еврообврзница во износ од 175 милиони евра - натамошно намалување на депозитите на државата – креирање на ликвидност • Кредитите на банките не бележат позначајно зголемување Анализа на економската состојба во државата

8. Финансирањенабуџетскиотдефицит • Три извори на финансирање: • повлекување на депозити кај НБРМ • странско задолжување (еврообврзница) • издавање на државни хартии од вредност на домашен пазар • Q4.08-VI.2009 година главен извор беа депозитите на државата (падод310 милиони евра) - во јуни се сведоа на 5,4 млјд. денари • Во втората половина од 2009 година се зголеми задолжувањето по основ на државни хартии од вредност (за 104 милиони евра) • Користење на средствата од еврообврзницата за финансирање – главен извор во првите три месеци од 2010 година (во услови на намалени приходи за 11% и остварен буџетскидефицит од околу 1% од БДП) Анализа на економската состојба во државата

9. Задолженостнадржавата • Вкупен јавен долг од 2.129 милиони евра, или 32,1% од БДП на крајот на 2009 година (зголемен за 258 милиони евра или 3,3 процентни поени како % од БДП) • повеќеод 60% е надворешенјавендолг (1.374 мил. евра) • домашниотјавендолгне е променет, ноструктурата е променета (зголеменоиздавањенадржавнизаписи) • Јавниотдолгпродолжидасезголемува и вопрвитетримесециод 2010 година (за 126 милиониевра) • Надворешендолгпокредитори: (1) намултилатералнитекредитори - 64%; (2) наиздаденидржавнихартииодвредноствостранство – 21%; (3) набилатералникредитори - 10%; и (4) настранскибанки 5% Анализа на економската состојба во државата

10. ЈавендолгнаРепубликаМакедонија (како % од БДП) Анализа на економската состојба во државата

11. СтепеннанадворешназадолженостнаРепубликаМакедонијаСтепеннанадворешназадолженостнаРепубликаМакедонија Анализа на економската состојба во државата

12. Споредбананадворешназадолженостпомеѓуселектираниземји (% од БДП) Анализа на економската состојба во државата

13. Сервисирањенадолгот • Воизминатитегодини РМ редовногосервисирашесвојотдолг • Користениседепозититенадржавата – предвременаотплатанаделоддолгот • Ризици: (1) значајнонамалувањенадепозититенадржавата; (2) значајнозголемувањенаобврскитезаотплатананадворешниотдолгвонареднитегодини (2013, 2015 год.) • Можностизафинансирањенаобврските: (1) зголеменоиздавањенадржавнизаписи; (2) задолжувањекај ММФ; (3) меѓународенфинансискипазар Анализа на економската состојба во државата

14. Екстернинерамнотежи • Во 2009 годинадефицитотнатековнатасметказначителнонамален (од 13,1% од БДП на 7,3% од БДП) • Движењавонадворешно-трговскатаразменаво 2009 година • значаенпаднавкупнатаразмена (за 1,8 млјд. евра) • извозотнамаленза 28% и сведенна 29% од БДП • увозотнамаленза 22% и сведенна 55% од БДП • трговскиотдефицитнамаленза 264 мил.евра и изнесуваше 1,7 млјд. евра (25,5% од БДП) • Трговскидефицитод 200,5 милевравопрвитедвамесециод 2010 година – намаленза 118 мил. евра • извозотзголеменза 14%, а увозотнамаленза 14% • стапканапокриеностнаувозотсоизвозод 59% Анализа на економската состојба во државата

15. Извоз, увоз и трговскидефицит (% од БДП) Анализа на економската состојба во државата

16. Дефицит на тековна сметка во одделни земји (% од БДП) Анализа на економската состојба во државата