Witam Państwa na wykładzie z PODSTAW POLITYKI GOSPODARCZEJ, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z PODSTAW POLITYKI GOSPODARCZEJ, :)…

2. Bogusław Czarny KSAP 2012 POLITYKAGOSPODARCZA I. PLAN ZAJĘĆ 1. Cele państwa w gospodarce (efektywność i sprawiedliwość). 2. Ochrona konkurencji. 3. Kontrola efektów zewnętrznych. 4. Produkt Krajowy Brutto a inne mierniki poziomu życia I. 5. Produkt Krajowy Brutto a inne mierniki poziomu życia II. 6. Spory o politykę makroekonomiczną. 7. Państwo a ład instytucjonalny w gospodarce (przykład zmiany ustroju gospodarczego w Polsce u schyłku XX wieku). II. SPOSÓB PROWADZENIA ZAJĘĆ Zajęcia mają charakter konwersatorium. Przed zajęciami słuchacze po-winni zapoznać się z literaturą. Warszawa, 20 czerwca 2012 r.Bogusław Czarny

3. www.podstawyekonomii.pl/politykagospodarcza/

4. UWAGA!Do egzaminu obowiązuje znajomość CAŁEGO skryptu interneto-wego i – dodatkowo - INFORMACJI PRZEKAZANYCH LUB WSKAZANYCH NA ZAJĘCIACH.

5. CELE PAŃSTWA W GOSPODARCE: EFEKTYWNOŚĆ I SPRAWIEDLIWOŚĆ

6. W praktyce, oceniając różne stany gospodarki, ludzie przy-kładają dużą wagę do kryteriów EFEKTYWNOŚCI i SPRA-WIEDLIWOŚCI.

7. I. EFEKTYWNOŚĆ (ang. efficiency).

8. W sporach o działanie gospodarki jest podkreślane znaczenie EFEKTYWNOŚCIrozdziału (alokacji) dóbr między różne zasto-sowania. EFEKTYWNOŚĆ dotyczy kwestii: „Co i jak jest produ-kowane?”. ■EFEKTYWNOŚĆ gospodarowania rośnie, kiedy z po- siadanych zasobów (np. pracy) społeczeństwo wytwa- rza więcej dóbr, które możliwie najlepiej odpowiada- ją potrzebom ludzi.

9. 9 PRZYJRZYJMY SIĘ BLIŻEJ EFEKTYWNOŚCI… Za praktyczną miarę efektywności bywa uznawany po prostu real-ny PKB globalny lub PKB per capita. Ich zwiększenie się oznacza przecież, że - wykorzystując dane zasoby (np. zasoby pracy) - całe społeczeństwo (lub przeciętny obywatel) wytwarza coraz więcej dóbr. Jednak my, dalej, zapoznamy się z bardziej wyrafinowa-nymi miarami efektywności.

10. 10 1. NADWYŻKA KONSUMENTA

11. 11 1. NADWYŻKA KONSUMENTA Przyporządkowana danej porcji dobra przez odpowiedni punkt na linii popytu, D, cena jest miarą SKŁONNOŚCI DO PŁACENIA (ang. willigness to pay) nabywcy tej porcji dobra za tę porcję dobra (miarą jej wartości dla tego nabywcy).

12. 12 1. NADWYŻKA KONSUMENTA Przyporządkowana danej porcji dobra przez odpowiedni punkt na linii popytu, D, cena jest miarą SKŁONNOŚCI DO PŁACENIA (ang. willigness to pay) nabywcy tej porcji dobra za tę porcję dobra (miarą jej wartości dla tego nabywcy).

13. 13 Przyporządkowana danej porcji dobra cena jest miarą SKŁON-NOŚCI DO PŁACENIA (ang. willigness to pay) nabywcy tej porcji dobra za tę porcję dobra (miarą jej wartości dla tego nabywcy). Gdyby ta porcja dobra była dlań warta więcej, nabywca chciałby ją kupić przy wyższej cenie, zaś gdyby była warta mniej – nie kupiłby jej. A zatem, np. motorynka nr 5 (5000?) jest dla jej nabywcy warta 5.

14. 14 Nadwyżkę skłonności do płacenia nad zapłaconą ceną nazywamy NADWYŻKĄ KONSUMENTA. Nadwyżka konsumenta może dotyczyć jednej jednostki dobra (zob. ODCINEK FG NA RYSUNKU)… F S B G 2

15. 15 Nadwyżkę skłonności do płacenia nad zapłaconą ceną nazywamy NADWYŻKĄ KONSUMENTA (ang. consumer surplus). Nadwyżka konsumenta może dotyczyć jednej jednostki dobra (zob. odcinek FG na rysunku)… lub wszystkich kupionych jednostek dobra (zob. ZACIENIOWANY OBSZAR NA RYSUN-KU). F S B G 2

16. 16 NADWYŻKA KONSUMENTA STANOWI MIARĘ KORZYŚCI NABYWCÓW Z HANDLU. Dla bardzo wielu nabywców nabywane jednostki dobra są warte więcej niż wynosi ich cena. Suma korzyści tych nabywców stanowi łączną nadwyżkę konsumenta.

17. 17 2. NADWYŻKA PRODUCENTA

18. 18 2. NADWYŻKA PRODUCENTA Przyporządkowana przez odpowiedni punkt na linii podaży, S, da-nej porcji dobra cena jest miarą ponoszonego przez producenta KOSZTU ZAOFEROWANIA tej porcji dobra [KOSZTU KRAŃ-COWEGO (ang. marginal cost)].

19. 19 Przyporządkowana przez odpowiedni punkt na linii podaży, S, da-nej porcji dobra cena jest miarą ponoszonego przez producenta KOSZTU ZAOFEROWANIA tej porcji dobra [KOSZTU KRAŃ-COWEGO (ang. marginal cost)]. Dla ceny choćby nieco niższej oferta maleje, a cena wyż-sza nie jest warunkiem koniecznym zaoferowania tej porcji dobra. A zatem, np. koszt zaoferowania (koszt krańcowy) moto-rynki nr 5 (5000?) wynosi dla jej producenta 5.

20. Nadwyżkę uzyskanej ceny nad kosztem zaoferowania nazywamy NADWYŻKĄ PRODUCENTA (ang. producer surplus). Nadwyżka producenta może dotyczyć jednej jednostki dobra (zob. ODCINEK FG NA RYSUNKU)… F D G 2

21. Nadwyżkę uzyskanej ceny nad kosztem zaoferowania nazywamy NADWYŻKĄ PRODUCENTA (ang. producer surplus). Nadwyżka producenta może dotyczyć jednej jednostki dobra (zob. odcinek FG na rysunku)… lub wszystkich sprzedanych jednostek dobra (zob. zacieniowany obszar na rysunku). F D G 2

22. NADWYŻKA PRODUCENTA STANOWI MIARĘ KORZYŚCI PRODUCENTOW Z HANDLU. Dla bardzo wielu producentów wytworzenie oferowanych jednostek dobra kosztuje mniej niż wynosi uzyskana cena. Suma korzyści tych producentów stanowi łączną nadwyżkę producenta.

23. 3. NADWYŻKA CAŁKOWITA 23 ■NADWYŻKA CAŁKOWITA (ang. total surplus) stanowi sumę nadwyżki konsumenta (ABP*) i nadwyżki producenta (P*B0).

24. 24 4. NADWYŻKA CAŁKOWITA A EFEKTYWNOŚĆ NADWYŻKA CAŁKOWITA STANOWI NATURALNĄ MIARĘ EFEKTYWNOŚCI GOSPODAROWANIA. Im większa jest nad-wyżka całkowita, tym lepszy użytek jest robiony z zasobów (tym bardziej efektywne jest gospodarowanie).

25. 25 W stanie równowagi rynkowej wytwarzana jest ilość dobra, Q*, przy której nadwyżka całkowita, a zatem również efektywność gospodarowania, jest największa.

26. 26 W stanie równowagi rynkowej wytwarzana jest ilość dobra, Q*, przy której nadwyżka całkowita, a zatem również efektywność gospodarowania, jest największa. Wyobraźmy sobie, że produkcja byłaby mniejsza (np. Q1) od Q*…

27. 27 W stanie równowagi rynkowej wytwarzana jest ilość dobra, Q*, przy której nadwyżka całkowita, a zatem również efektywność gospodarowania, jest największa. Wyobraźmy sobie, że produkcja byłaby większa (np. Q2) od Q*…

28. 28 Przyczyną zmiany nadwyżki całkowitej mogą być np. wzrost war-tości dóbr spowodowany ich ulepszeniem [linia popytu przesuwa się w górę (w prawo)]…

29. 29 Przyczyną zmiany nadwyżki całkowitej mogą być np. wzrost war-tości dóbr spowodowany ich ulepszeniem [linia popytu przesuwa się w górę (w prawo)]… lub spadek kosztów produkcji [linia podaży przesuwa się w dół (w prawo)] (ceteris paribus).

30. 30 DYGRESJA Efektywność w sensie Pareta Często ekonomiści stosują jeszcze inną definicję efektywności; cho-dzi o tzw.: EFEKTYWNOŚĆ W SENSIE PARETA [VILFREDO PARETO (1848-1923)] Efektywnie jest pod warunkiem, że osiągnięto OPTIMUM PARE-TA. Nie da się wtedy zwiększyć ilości dóbr posiadanej przez jedną osobę (użyteczności tej osoby) inaczej, niż za cenę zmniejszenia się ilości dóbr posiadanej przez kogoś innego (jego użyteczności).

31. 31 Natomiast KORZYŚĆ W SENSIE PARETA to przyrost ilości dóbr posiadanych przez jedną osobę (zwiększenie się użyteczności tej osoby), któremu nie towarzyszy spadek ilości dóbr posiadanych przez kogoś innego (zmniejszenie się użyteczności tego kogoś). * Zauważ, że zmaksymalizowanie nadwyżki całkowitej oznacza, że gospodarka osiągnęła optimum Pareta. Wszak, jeśli nadwyżka cał-kowita nie została zmaksymalizowana, możliwe jest jej zwiększenie, co oznacza, że możliwe jest polepszenie czyjejś sytuacji bez jedno-czesnego pogorszenia sytuacji kogoś innego. KONIEC DYGRESJI

32. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację.

33. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P

34. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta?

35. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2.

36. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2. c) Ile wynosi nadwyżka producenta?

37. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2. c) Ile wynosi nadwyżka producenta? Chodzi o pole czworokąta (0,4), A,B, (0,0) równe 6.

38. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2. c) Ile wynosi nadwyżka producenta? Chodzi o pole czworokąta (0,4), A,B, (0,0) równe 6. d) Ile wynosi nadwyżka całkowita?

39. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2. c) Ile wynosi nadwyżka producenta? Chodzi o pole czworokąta (0,4), A,B, (0,0) równe 6. d) Ile wynosi nadwyżka całkowita? 8.

40. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2. c) Ile wynosi nadwyżka producenta? Chodzi o pole czworokąta (0,4), A,B, (0,0) równe 6. d) Ile wynosi nadwyżka całkowita? 8. e) O ile zmieni się nadwyżka całkowita po odzyskaniu przez ten ry-nek równowagi?

41. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2. c) Ile wynosi nadwyżka producenta? Chodzi o pole czworokąta (0,4), A,B, (0,0) równe 6. d) Ile wynosi nadwyżka całkowita? 8. e) O ile zmieni się nadwyżka całkowita po odzyskaniu przez ten ry-nek równowagi? Wzrośnie z 8 do 9.

42. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2. c) Ile wynosi nadwyżka producenta? Chodzi o pole czworokąta (0,4), A,B, (0,0) równe 6. d) Ile wynosi nadwyżka całkowita? 8. e) O ile zmieni się nadwyżka całkowita po odzyskaniu przez ten ry-nek równowagi? Wzrośnie z 8 do 9. f) Wskaż możliwy w tej sytuacji konflikt sprawiedliwości z efek-tywnością.

43. ZADANIE 1. Oto konkurencyjny rynek pewnego dobra, które jest doskonale podzielne. Wprowadzono cenę minimalną równą 4. a) Narysuj tę sytuację. a) S 6 5 4 3 2 1 A E B D 0 Q 1 2 3 4 5 6 P b) Ile wynosi nadwyżka konsumenta? Chodzi o pole trójkąta (0,6), (0,4), A równe 2. c) Ile wynosi nadwyżka producenta? Chodzi o pole czworokąta (0,4), A,B, (0,0) równe 6. d) Ile wynosi nadwyżka całkowita? 8. e) O ile zmieni się nadwyżka całkowita po odzyskaniu przez ten ry-nek równowagi? Wzrośnie z 8 do 9. f) Wskaż możliwy w tej sytuacji konflikt sprawiedliwości z efek-tywnością. Ewentualna próba zaprowadzenia sprawiedliwości za pomocą ceny minimalnej skutkuje tu zmniejszeniem się efektywności.

44. II. SPRAWIEDLIWOŚĆ

45. Pamiętamy, że EFEKTYWNOŚĆ dotyczy rozdziału (alokacji) dóbr między różne zastosowania, czyli kwestii: „Co i jak jest produko-wane?”.

46. Pamiętamy, że EFEKTYWNOŚĆ dotyczy rozdziału (alokacji) dóbr między różne zastosowania, czyli kwestii: „Co i jak jest produko-wane?”. Zaś SPRAWIEDLIWOŚĆ dotyczy kwestii: „Dla kogo jest produ-kowane?”, czyli podziału dochodów (majątku, szans). Ludzie spierają się, jaki podział jest SPRAWIEDLIWY. ■Wielu ludzi za SPRAWIEDLIWY ma taki podział dochodów, w przypadku którego dochody są propor- cjonalne do WYNIKÓW pracy i (lub) WYSIŁKU i (lub) POTRZEB ludzi.

47. 47 1. SKĄD W OGÓLE WIADOMO, ŻE SPRAWIEDLIWOŚĆ NA-PRAWDĘ JEST WAŻNA DLA LUDZI? Wynika to m. in. z ustaleń ekonomii eksperymentalnej. Przyjrzyj-my się np. grze „w ultimatum”…

48. 48 GRA W ULTIMATUM Pierwszy gracz proponuje podział pewnej kwoty między obu bio-rących udział w grze graczy, a drugi gracz akceptuje lub odrzuca tę propozycję. Odrzucenie propozycji powoduje, że pieniądze przepadają. Przyjęcie propozycji powoduje jej zrealizowanie. Kierujący się wyłącznie motywacją materialną HOMO ECONO-MICUS powinien oferować i akceptować bardzo mało...

49. 49 Eksperymenty (np. „gra w ultimatum”) pokazują, że o zachowaniu ludzi decyduje m. in. poczucie sprawiedliwości: ●2/3 graczy oferuje partnerowi od 40% do 50% kwoty do podzia-łu. ● Tylko 4 na 100 graczy oferuje mniej niż 20% tej kwoty. ● Ponad 50% graczy odrzuca oferty niższe od 20 % kwoty...

50. 50 Te postawy są silnie zróżnicowane. Np. na tle mężczyzn kobiety wydają się być „socjalistka-mi” (w porównaniu z mężczyznami często rezygnują w podobnych grach ze wzrostu sumy wypłat dla graczy w zamian za zmniejszenie zróżnicowania tych wypłat). Natomiast młodzi, zdrowi mężczyźni względnie często ak-ceptują wzrost zróżnicowania wypłat w zamian za zwiększenie się sumy wypłat dla graczy.