дене импульсі

1. Сабақтың тақырыбы: §19. Дене импульсі. §20. Импульстің сақталу заңы.

2. Үй тапсырмасын тексеріп, қайталау: 1. Ньютонның бірінші заңы. 2. Ньютонның екіншізаңы. 3. Ньютонның үшінші заңы. 4. Күш. 5. Бүкіләлемдік тартылысзаңы. 6. Бірінші ғарыштық жылдамдық. 7. Дененің салмағы.

3. Жаңа материалды қабылдауға әзірлік. 1. Дене импульсі дегеніміз не? 2. Күш импульсі дегеніміз не? 3. Дене импульсінің өзгеруі қандай шамаға байланысты? 4. Тұйық жүйе деп қандай жүйені айтамыз? 5. Импульстің сақталу заңын тұжырымдаңдар.

4. Жаңа тақырыпты меңгеру. Дененің массасы мен оның қозғалыс жылдамды- ғының көбейтіндісіне тең болатын физикалық шама дене импульсі деп аталады.

5. СИ системасында дене импульсінің өлшем бірлігі:p=кг·м/с

6. Күш пен оның әрекет ету уақы- тының көбейтінді- сі күш импульсі деп аталады.

7. немесе СИ системасында күш импульсінің өлшем бірлігі:

8. Тұйық жүйе деп сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда жү- йеге енетін денелер бір-бірімен ішкі күштер арқылы ғана әрекетте- сетін жүйені айтады.

9. Импульстің сақталу заңы: тұйық жүйедегі өзара әре- кеттесетін денелер им- пульстерінің қосындысы өз- гермейді (сақталады):

10. Жаңа сабақты бекіту. 1. Дене импульсі дегеніміз не? 2. Күш мипульсі дегеніміз не? 3.Дене импульсінің өзгеруі қандай шамаға байланысты? 4.Тұйық жүйе деп қандай жүйені айтамыз? 5. Импульстің сақталу заңын тұжырымдаңдар.

11. Есептей білеміз бе? 1. Массасы 3 кг доңғалақ горизонталь бетпен сыр- ғанаусыз 5 м жылдамдық- пен домалап келеді. Доң- ғалақтың импульсін табы- ңыз.

12. 2. Рельсті бойлай 6 м/с жыл- дамдықпен жүгіріп келе жат- қан массасы 60 кг адам рельсте тыныш тұрған 30 кг арбашаға секіріп мінді. Ар- башаның рельспенен қандай жылдамдықпен қозғала бас- тайтынын табыңыз.

13. 3. Зарядымен қоса есеп- тегенде массасы 300 г бо- латын кішкене зымыран вер- тикаль жоғары қарай 140 м биіктікке көтерілді. Заряд лезде жанады деп есептеп, зымыраннан бөлініп шыға- тын газ жылдамдыған есеп- теңдер. Зарядтың массасы 50 г.

14. Сабақты қорытындылау • 1. Механикада қарастырылатын қай векторлық шаманың • сақталу қасиеті бар? а) күш в) импульс с) жылдамдық д) үдеу 2. Дене импульсінің анықтамасына қай өрнек сәйкес келеді? а) а = F/m в) F·t с) p = m·Vд) mV2/2

15. 3. Массасы 2 кг дене 3 м/с жылдамдықпен қозғалып келеді. Дененің импульсі неге тең? а) 3кг∙м/с в) 9 кг∙м/с с) 6 кг∙м/с д) 18 кг∙м/с 4. Механикалық жүйе тұйық болса қай тұжырым дұрыс? а) Жүйедегі барлық денелердің импульсі өзгеріссіз болады в) Жүйедегі барлық денелердің импульсі азаяды с) Жүйе импульстерінің қосындысы нөлге тең д) Жүйе импульстерінің қосындысы тұрақты болады

16. 5. Импульстің сақталу заңы қандай жағдайда орындалады? а) Әсерлесетін денелер соқтығысқан жағдайда в) Жарық жылдамдығы мен салыстырғанда аз жылдамдықпен қозғағанда с) Тұйық жүйелерде д) Тұйықталмаған жүйелерде 6. Күш импульсінің өрнегін көрсетіңіз → а) F ∙Δtв) F∙V с) F∙Sд) F/m

17. 7. Қандай физикалық шама “Н∙с” өлшем бірлігімен өлшенеді? а) күш импульсі в) күш моменті с) дене импульсі д) күш 8. Жұмысын аяқтаған сатысы ғарыш кемесінен ажырағанда кеме қандай импульс алады? а) p в) -p с) 2p д) -2p

18. 9. Тұрақты күштің әсерінен дененің импульсі 4 с ішінді 20 кг∙м/с – ке өзгереді. Бұл күш неге тең? а) 5 Н в) 1 Н с) 3 Н д) 4 Н 10. Ньютонның екінші заңының импульстік түріне қай өрнек сәйкес келеді? а) F∙Δt = Δpв) a = F/m с) F = -kx д) kx2/2

19. Жауап кілті:

20. Үй тапсырмасы: §19, 20; 17-жаттығу.