390 likes | 631 Views
Γιώργος Κοσμαδάκης Νεφρολόγος ΜΧΑ HELIONEPHRO - Ρόδος. Φυσιολογική κατανομή και ισορροπία του Καλίου. 100 mEq/ 24ωρο. ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜ. 250 mEq. ΗΠΑΡ 250 mEq. ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ. ΠΡΟΣΛΗΨΗ. ΜΥΕΣ 2635 mEq. ΟΣΤΑ 300 mEq. ΠΕΠΤΙΚΟ Σ/ΜΑ 5-10 mEq / 24 ωρο. ΝΕΦΡΟΙ 90-95 mEq / 24ωρο.
E N D
Γιώργος Κοσμαδάκης Νεφρολόγος ΜΧΑ HELIONEPHRO - Ρόδος
Φυσιολογική κατανομή και ισορροπία του Καλίου 100 mEq/24ωρο ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜ. 250 mEq ΗΠΑΡ 250mEq ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟ ΥΓΡΟ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΜΥΕΣ 2635 mEq ΟΣΤΑ 300mEq ΠΕΠΤΙΚΟ Σ/ΜΑ 5-10 mEq/24ωρο ΝΕΦΡΟΙ 90-95 mEq/24ωρο ΑΠΟΒΟΛΗ • > 90% του Κ+ του σώματος εμπεριέχεται εντός των κυττάρων, κυρίως των μυϊκών • και είναι άμεσα διαθέσιμο. Το 2,5% εντοπίζεται στον εξωκυττάριο χώρο • Οι νεφροί αποβάλουν το 90-95% της ημερήσιας πρόσληψης
Αποβολή Κ+ - κυρίως μέσω της νεφρικής • αποβολής • Απέκκριση από τα θεμέλια κύτταρα του άπω • και του αθροιστικού σωληναρίου • Παράγοντες ρύθμισης της απέκκρισης του Κ+ • Ποσότητα λαμβανόμενου K+ • Ρυθμός σωληναριακής ροής • Παροχή Na+ στο άπω σωληνάριο • Οξεοβασική ισορροπία • Αλδοστερόνη
Παράγοντες διαταραχών • ομοιοστασίας Κ+ στην ΟΝΑ • Νεφρικοί • Μείωση δραστικού όγκου/νεφρικής παροχής • Διαταραχή ρύθμισης σπειραματικής διήθησης • -AMEA/ΑRΒ, ΜΣΑΦ • Τοξική σωληναριακή βλάβη • Απόφραξη από αιμορραγικούς κυλίνδρους • - Διαταραχή ρύθμισης καναλιών Κ+ • Εξωνεφρικοί • Αυξημένη πρόσληψη K+ σε ΟΝΑ • Κυτταρόλυση/Ιστική καταστροφή • - Αιμόλυση • - Tumor lysis syndrome • - Ραβδομυόλυση
Προνεφρική ΟΝΑ Υποογκαιμία • Αιμορραγία • Αφυδάτωση (λ.χ. έμετοι, εγκαύματα κ.ά) Μειωμένη νεφρική παροχή • ΜΣΑΦ • α-ΜΕΑ, ARB • Ηπατονεφρικό σύνδρομο Υπόταση • Καρδιογενές shock • Αγγειοπάρεση-αγγειοπαράλυση (λ.χ. σήψη) Οιδηματώδεις καταστάσεις • Καρδιακή ανεπάρκεια • Κίρρωση ήπατος • Νεφρωσικό σύνδρομο
Μείωση δραστικού όγκου + Αυξ. επαναρρόφηση Na+ (εγγύς σωληνάριο) Αυξ. αλδοστερόνη + Έκκριση K+ (αθροιστικό σωληνάριο) - Μειωμένη ροή εντός σωληναρίου Επίδραση μείωσης εξωκυττάριου όγκου στην έκκριση K+
Μείωση δραστικού όγκου + Αυξ. επαναρρόφηση Na+ (εγγύς σωληνάριο) Αυξ. αλδοστερόνη + Έκκριση Κ+ (αθροιστικό σωληνάριο) - Μειωμένη ροή εντός σωληναρίου Επίδραση μείωσης εξωκυττάριου όγκου στην έκκριση Κ+
Καταστάσεις που προδιαθέτουν σε ΟΝΑ και υπερκαλιαιμία • επί μειωμένου δραστικού κυκλοφορούντος όγκου • Νεφροσωληναριακή οξέωση τύπου IV • Υπορρενιναιμικός υποαλδοστερονισμός • - ΣΔ • - Φάρμακα (Csa, β-blockers) • Υπερρενιναιμικός υπαλδοστερονισμός • - αΜΕΑ, ARB – μείωση αγγειοσύσπασης απαγωγού • - Διαταραχή λειτουργίας αθροιστικού σωληναρίου • - Σπειρονολακτόνη, αμιλορίδη, τριμεθοπρίμη • - Χρόνια σωληναροδιάμεση νόσος
Νεφρική επίδραση των ΜΣΑΦ • Μειωμένη έκκριση Κ+ (αναστολή PGI2) • - Υπερκαλιαιμία • Νεφρική αιμοδυναμική • - Οξεία νεφρική ανεπάρκεια • Η προστακυκλίνη (PGI2) • Αυξάνει την έκκριση ρενίνης που αυξάνει τα επίπεδα της αλδοστερόνης • Η αλδοστερόνη αυξάνει την επαναρρόφηση του Na+ και την έκκριση του καλίου στο αθροιστικό σωληνάριο • Σε ακραίες συνθήκες η προστακυκλίνη αποτελεί αγγειοδιασταλτικό παράγοντα του επαγωγού αρτηριδίου που διατηρεί τη σπειραματική ροή σε συνθήκες μειωμένου δραστικού κυκλοφορούντος όγκου
Παράγοντες κινδύνου για ΟΝΑ από ΜΣΑΦ • Προχωρημένη ηλικία • Υπογκαιμία • - Διαταραχές κυκλοφορίας • - Καρδιακή ανεπάρκεια • - Ηπατική κίρρωση • - Νεφρωσικό σύνδρομο • - Συγχορήγηση α-ΜΕΑ
Τριμεθοπρίμη – ανταγωνιστική αναστολή των ENaC στον άπω νεφρώνα • Αυξημένος κίνδυνος επίQ • Υψηλών δόσεων • Διαταραγμένης νεφρικής λειτουργίας • Υποαλδοστερονισμός • Φάρμακα που κατακρατούν Κ+ Drug Saf 2000;22(3):227-36
Οξεία νεφρική βλάβη Ενδονεφρικά αίτια Μετανεφρικά αίτια Προνεφρικά αίτια Σπειραμ. νόσος Σωλην/κή βλάβη Διάμεση νεφ/δα Αγγειακή νόσος Φλεγμονή (αγγειίτιδα) Φλεγμονή (σπειραμ/δα) Ισχαιμία Θρόμβωση Τοξίνες Απόφραξη (Θρόμβωση ή εμβολή)
Κυτταρική απόπτωση • Διαταραχή κυταροσκελετού ακτίνης • Μετακίνηση Na-K-ATPάσης στο κυτταρόπλασμα και την αυλική μεμβράνη • Αυξ. παροχή NaCl και ενεργοποίηση tubuloglomerular feedback
Ισχαιμική ΟΝΑ –Υπερκαλιαιμία • Μειωμένη νεφρική απέκκριση καλίου • - Μειωμένη ροή σωληναριακού διηθήματος • Βλάβη/δυσλειτουργία σωληναριακών κυττάρων • Μεταβολές στα κανάλια Κ+ AJKD 2000:35(5);871-877
Η έκφραση του mRNAROMK (renal outer medullary potassium channel) στο νεφρικό φλοιό και το νεφρικό μυελό μειώθηκε κατά • 16%±3% (pNS) στις 24 ώρες, 76%±7% στις • 48ώρες και επανήλθε στα φυσιολογικά επίπεδα 7 ημέρες μετά τη νεφρική βλάβη • Η έκφραση του mRNACHIF(channel-inducing factor) στο νεφρικό φλοιόκαι το νεφρικό μυελόμειώθηκε 31%±5% στις 24 ώρες, 41%±5% στις 48ώρες και επανήλθεστα φυσιολογικά επίπεδα 7 ημέρες μετά τηνεφρική βλάβη • Η έκφραση του mRNACHIF στο παχύ έντερο αυξήθηκε κατά 98%±8% στις 24 ώρες, • 224%±14% στις 48ώρες και επανήλθε • στα φυσιολογικά επίπεδα 7 ημέρες μετά τη νεφρική βλάβη
Ραβδομυόλυση • Περίπου το 80% των κυτταρικών αποθεμάτων καλίου ανευρίσκονται στους μύες και η πλειοψηφία του υπολοίπου βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια, το ήπαρ και τα οστά • Μαζική καταστροφή μυών- απελευθέρωση μεγάλων • ποσοτήτων Κ+ • Σε ασθενείς με ΟΝΑ η αποβολή καλίου μειώνεται • Συχνά υπερκαλιαιμία σε τραυματική ραβδομυόλυση • Μη τραυματική ραβδομυόλυση - υπερκαλιαιμία όχι πάντοτε παρούσα J Am Soc Nephrol 11: 1553–1561, 2000
Μηχανισμοί ΟΝΑ στη Ραβδομυόλυση • Ενδονεφρική αγγειοσύσπαση • - Ενεργοποίηση ΡΑΑΣ,ADH, ΣΝΣ • - Αύξηση ενδοθηλίνης, θρομβοξάνης Α2, TNF-α • - Μείωση αγγειοδιασταλτικού ΝΟ • Ισχαιμική σωληναριακή βλάβη (εγγύς σωληνάρια) • Σωληναριακή απόφραξη (άπω σωληνάρια) • -Αυξημένη συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης στα νεφ. σωληνάρια • επί εδάφους • Υπογκαιμίας • Νεφρικής αγγειοσύσπασης • Όξινων ούρων
ΟΝΑ επί συνδρόμου λύσης του όγκου • Επικάθηση UA, CaPO4 και υποξανθίνης • Αιμοδυναμική μείωση νεφρικής παροχής • Παράγοντες κινδύνου • - Προϋπάρχουσα υπογκαιμία • - Προϋπάρχουσα νεφρική ανεπάρκεια Contrib Nephrol 2005;147:61-68
Μετανεφρική ΟΝΑ Ενδονεφρικά • Ενδοαυλικά (λ.χ. λίθος, θρόμβος κλπ) • Εξωαυλικά (στένωση ουρήθρας, ΚΥΠ κ.ά) Εξωνεφρικά • Πυελική κακοήθεια • Οπισθοπεριτοναϊκή ίνωση
Απόφραξη • Αγγειοσύσπαση από αγγειοδραστικές ουσίες (αύξηση ΑΤΙΙ, ADH,TXA2κ.ά και μείωση ΝΟ) • Αδυναμία δημιουργίας διασωληναριακής ηλεκτρικής κλίσης- διαταραχή διατήρησης Na+ και Η2Ο και έκκρισης H+ και K+ στον άπω νεφρώνα Klahr S, Intern Med 2000;39(5):355-61
Απόφραξη • Μειωμένη δραστηριότητα Na+-Κ+-ATPάσης • Αυξημένη ενδοαυλική πίεση - Μειωμένη ταχύτητα ροής • Αυξημένη παραγωγή προσταγλανδινών • Αντίσταση στην αλδοστερόνη και τη βαζοπρεσσίνη • Αποφρακτική υπερκαλιαιμική νεφροσωληναριακή οξέωση Klahr S, Intern Med. 2000;39(5):355-61
ΟΞΕΩΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ ΣΤΗΝ ΟΝΑ ΟΝΑ- ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ GFR ΟΥΡΑΙΜΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ Η+ ΕΙΣΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΠΟΒΟΛΗ Κ+ΑΠO ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΠΡΟΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ
Δυσλειτουργία του ENaC προκαλεί μειωμένη είσοδο Να και έξοδο Κ+ • καθώς και μειωμένη έκκριση Η+ στα παρακείμενα κύτταρα • Υπερκαλιαιμία- αύξηση ενδοκυττάριου pH διαταραχή • αμμωνιογένεσης • Μειωμένη αποβολή αμμωνίας και αδυναμία οξινοποίησης ούρων <5,5 • Συνδυασμός υποαλδοστερονισμού και σωληναριακής βλάβης