Starożytność

1. Starożytność „Przyszłe pokolenia będą nas podziwiać tak, jak podziwiali nas współcześni” (Perykles)

2. Starożytność • Starożytność – okres historyczny stosowany przeważnie dla historii Europy i Bliskiego Wschodu. Obejmuje czasy od około 5000 lat p.n.e. – 4000 lat p.n.e. do pierwszych wieków naszej ery. Najczęściej spotykaną datą końca starożytności jest rok 476 – upadek Cesarstwa Zachodnio-Rzymskiego.

3. Literatura – Grecja i Rzym • Pierwowzór: • Sofokles - Antygona • Homer - Iliada • Owidiusz - Porwanie Europy • Homer - Odysea • Mit o Demeter i Korze • Mit o Orfeuszu i Eurydyce • Lukrecjusz Pochwała Epikura • Nawiązania: • Jarosław Iwaszkiewicz – Ikar • Tadeusz Różewicz – Prawo i obowiązki • Norman Devis – legenda o Europie • Zbigniew Herbert – Achilles Pentesilea

4. Literatura - Biblia • Pierwowzór: • Przypowieść o miłosiernym Samarytanie • Józef sprzedany przez braci • Stworzenie świata (księga Rodzaju) • Nawiązanie: • Anna Kamieńska – Pierwsi ludzie w raju • Żarłoczna Ewa • Jan Kochanowski – Psalm 8

5. Malarstwo • Malarstwo egipskie podporządkowane było ówczesnym nakazom religijnym. Minimalna ilość użytych przez artystę środków oddawać miała istotę przedstawianych zjawisk. Ludzką twarz pokazywano z profilu, by jak najlepiej oddać jej indywidualne cechy, natomiast oczy malowane były en face. Taki zabieg ożywiać miał spojrzenie rysowanych postaci. Ramiona pokazywane były przodem i oddawały całą szerokość pleców, a ręce i nogi ukazywane z profilu sugerować miały ruch.

6. Malarstwo • Tego rodzaju chwyt stwarzał wrażenie trójwymiarowości. Kompozycje ujmowane były w układzie pasowym.Wybitny malarz grecki Polignot, pochodzący z Tazos i żyjący w V w. p. n. e., wprowadził technikę czterech barw - białej, czarnej, czerwonej, żółtej oraz wieloplanowe ujęcie przestrzeni, czyli rodzaj pozornej perspektywy.

7. Rzeźba • W Grecji rzeźba początkowo nierozłącznie wiązała się z religią. W najstarszych świątyniach Grecy stawiali drewniane kloce, odziane w naturalne szaty, zwieńczone maską człowieka. Lepili lub odlewali z gliny prymitywne figurki ofiarne, które składali bóstwom na ołtarzu. Najwcześniejsze rzeźby pochodzą z około VIII wieku przed nasza erą. Charakterystycznymi przykładami z tego okresu są figury nagich chłopców i odzianych w szaty dziewcząt.

8. Rzeźba • Figury były statyczne, sztywno kroczące lub siedzące, nie mające indywidualnych rysów twarzy. W okresie klasycznym rzeźbiarze zaczęli przedstawiać postacie w pełni realistyczne, oddając ich naturalny ruch. Za wzór postawili sobie naturę. Wybierali z niej najdoskonalsze elementy, przez co przedstawiali idealny wygląd człowieka. Trzech najwybitniejszych rzeźbiarzy greckich to Fidiasz, którego dziełem jest m.in. posąg Zeusa Olimpijskiego, Poliklet autor Deryfosa oraz Myron twórca Dyskobola.

9. Architektura • Architektura rzymska ukształtowała się w znacznej mierze pod wpływem architektury hellenistycznej i architektury etruskiej. Pierwsze rzymskie świątynie powstały podczas panowania etruskich królów, to wtedy Rzymianie nauczyli się odlewać brąz, wypalać terakotę, poznali konstrukcje łukowe i sklepienia. Wpływom greckim Rzymianie zawdzięczają zaś porządek koryncki, sami wykształcili porządek kompozytowy. Wynalezienie cementu produkowanego z wapna i popiołów wulkanicznych, wody i drobnych kamieni pozwoliło na opanowanie techniki wyroby zapraw, tynków.

10. Architektura • Opanowana w II w. p.n.e. umiejętność wypalania cegły przyczyniła się do przełomu w sztuce rzymskiej. W tym czasie (przed okresem cesarstwa) zakładane miasta miały siatkę ulic przecinających się pod kątem prostym, brukowane ulice, kanalizacje. Domy budowane były w oparciu o wzory greckie, posiadały atrium i perystyl, budowane też wille, a w miastach powstawały kamienice czynszowe (tzw. insula) mieszczące sklepy i warsztaty na parterze, mieszkania na wyższych kondygnacjach.

11. Teatr • Teatr grecki wywodzi się z tradycji obrzędów religijnych, zwłaszcza związanych z obchodami ku czci Dionizosa. Widowiska te musiały być łatwo dostępne dla ludności, pierwsze sztuki wystawiano więc na wytyczonym u stóp wzgórza placu zwanym orchestra, a na jego środku ustawiano ołtarz (thymele). Początkowo orchestra miała kształt zbliżony do prostokąta, koła albo elipsy, ostatecznie przyjął się kształt koła. Na placu (orchestrze) występował chór i odbywały się popisy taneczne, widzowie zasiadali na zboczu góry, początkowo bezpośrednio na ziemi, później na drewnianych ławkach. Tak powstała widownia w kształcie dużego (większego od półkola) wycinka koła, czyli theatron.

12. Teatr • Teatr i dramat rzymski wywodzą się, podobnie jak i staroż. Grecji, z obrzędów kultowych, wcześnie straciły jednak charakter religijny. Do ważniejszych form widowiskowych należały fabula Atellana (lud. farsa o improwizowanym tekście, przeplatana śpiewem) oraz przejęte z Grecji: pantomima i mim; od czasów republiki organizowano igrzyska cyrkowe (wyścigi na wozach, walki zapaśnicze, parady wojsk.) i amfiteatr. (walki gladiatorów, walki z dzikimi zwierzętami, walki okrętów na zalanej wodą arenie); wystawiano także, w łac. przeróbkach, tragedie i komedie gr. oraz oryginalne dramaty rzymskie, zwł. komedie. Widowiska teatr. odbywały się pierwotnie na prowizorycznych, drewnianych platformach; widzowie oglądali je stojąc.

13. Filozofia • Przez filozofię rozumiemy nowy sposób myślenia, który narodził się w Grecji, około 666 lat przed Chrystusem. Wcześniej odpowiedzi na wszystkie pytania dawały ludziom rozmaite religie i związane z nimi wierzenia. W Grecji były to mity. Pierwsi greccy filozofowie krytykowali mitologię (zbiór mitów po raz pierwszy spisany przez Homera i Hezjoda) za to, że bogowie swym wyglądem, zachowaniem i posiadaniem przywar za bardzo przypominali ludzi, dlatego postawili sobie za cel znaleźć naturalne wyjaśnienie procesów zachodzących w przyrodzie. Wspólny dla pierwszych filozofów był pogląd, że musi istnieć określona pierwotna materia, będąca zasadą wszelkich zmian, interesowali się szczególnie przyrodą i zjawiskami jakie w niej zachodzą. Dlatego nazywani są FILOZOFAMI PRZYRODY.

14. Filozofowie greccy • Sokrates (ok. 470/469 - 399 r. p.n.e.) - Filozof grecki. Nie pozostawił po sobie żadnych pism, jego poglądy znane są jedynie z dzieł Platona i Ksenofonta. Według Sokratesa najważniejsze są: cnota i mądrość, do których można dojść poprzez wyzbycie się głupoty i zakłamania. Uznawał istnienie absolutnego dobra i absolutnej prawdy. Podkreślał świadomość własnej niewiedzy ("Wiem, że nic nie wiem"). • Platon (ok. 427 - 347 r. p.n.e.) - Filozof grecki, uczeń Sokratesa , twórca filozofii zwanej platonizmem. Autor 26 znanych nam dialogów, jednego monologu i 11 listów, w tym m.in. dzieł: "Uczta", "Państwo", "Obrona Sokratesa", "Fedon" i in. Założyciel Akademii Platońskiej, do której uczęszczał m.in. Arystoteles. • Zenon z Kition (ok. 336 - 264 r. p.n.e.) - Twórca systemu filozoficznego zwanego stoicyzmem, założyciel szkoły stoickiej w Atenach. Stoicyzm głosił uznanie cnoty za najwyższe i jedyne dobro, służące opanowaniu namiętności.

15. Filozofowie greccy • Arystoteles (384 - 322 r. p.n.e.) - Słynny filozof grecki, najwszechstronniejszy myśliciel i uczony starożytności, uczeń Platona. Zajmował się wieloma dziedzinami nauki, m.in. etyką, polityką, biologią, psychologią, logiką oraz poetyką i retoryką. Dwa jego dzieła: "Poetyka" i "Retoryka" odegrały znaczącą rolę w rozwoju sztuki pisania i mówienia: - "Poetyka" - nauka zasad poezji (głównie epiki i dramatu). • "Retoryka" - zbiór zasad wymowy. • Epikur z Samos (ok. 341 - ok. 270 r. p.n.e.) - Filozof grecki, twórca systemu filozoficznego zwanego epikureizmem, który uznawał zasadę rozumnego dążenia do szczęścia. Głosił on pogodną afirmację (aprobatę) życia i unikanie cierpień jako możliwość osiągnięcia tego szczęścia.

16. Historia • Hammurabi- szósty król pierwszej dynastii babilońskiej, syn i następca króla Sin-muballita. Podbił miasta-państwa Sumeru i Akadu, tworząc potężne imperium babilońskie. Zdołał po raz pierwszy od czasów III dynastii z Ur ponownie scalić Sumer i Akad. • Perykles - największy ateński polityk, doskonały mówca (ta umiejętność była konieczna do osiągnięcia sukcesu politycznego) i twórca ateńskiej demokracji. • Aleksander Wielki (Aleksander Macedończyk) - król Macedonii z dynastii Argeadów (336-323 p.n.e.). Jest powszechnie uznawany za wybitnego stratega i jednego z największych zdobywców w historii ludzkości. W latach 334-327 p.n.e. podbił największe państwo ówczesnego świata – imperium perskie. • Spartakus - niewolnik, gladiator rzymski, z pochodzenia prawdopodobnie Trak. Przywódca powstania niewolników. Był organizatorem i przywódcą największego powstania niewolników w starożytnym Rzymie (73-71 p.n.e.), w którym wzięło udział około 100 tys. wojowników (niewolników i gladiatorów). Powstanie zostało krwawo stłumione przez Marka Krassusa.

17. Historia • Juliusz Cezar - rzymski polityk, wódz, dyktator i pisarz. Jeden z członków stronnictwa popularów, spokrewniony z Cynną i Mariuszem. Po ich śmierci piastował kolejno urzędy kwestora, edyla, pretora, konsula i dyktatora. Sławę zdobył dzięki namiestnictwu w Galii i dzięki pomocy swych żołnierzy udało się mu pokonać opozycję, skupioną wokół senatu i Pompejusza – tzw. Optymatów. • Neron - posiadał duży talent poetycki i aktorski. Cesarz rzymski od 54 roku, kiedy to jego matka otruła swojego męża i przejęła władzę. Neron odsunął później matkę od wpływów, a w końcu, w 59 roku, zlecił jej zamordowanie.

18. Wykonali:Łukasz SiedlaczekŁukasz ByczekMariusz Kaczyński Koniec