‘ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ’

1. ‘ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ’ Εισηγήτρια: Βασιλική Μ.Τσεκούρα Ιστορικός – MΕd Εκπαιδευτική Πολιτική & Κοινωνικός Αποκλεισμός, Επιστημονική Υπεύθυνος του Έργου ‘axaiaroma’ Διευθύντρια Κατάρτισης ΔΑΦΝΗ ΚΕΚ Α΄ Θεματικό Εργαστήριο Δήμος Δυτικής Αχαΐας Μάρτιος 2013

2. Σκοπός της παρουσίασης • Στοιχειοθέτηση της κοινωνικής φυσιογνωμίας και δυναμικής της ομάδας των ΡομαΑχαϊας με αξιοποίηση δόκιμης βιβλιογραφίας • Συσχέτιση της ολοκληρωμένης παρέμβασης ‘axaiaroma’ με την προσπάθεια προσπέλασης των εμποδίων για την κοινωνική και προσωπική ολοκλήρωση των ρομά σε περιόδους κρίσης • Παρουσίαση της εκπαιδευτικής παρέμβασης ως προς το περιεχόμενο , την μεθοδολογία και την διερευνητική συνάντηση των αναδυόμενων αναγκών στην πράξη της κατάρτισης

3. ΟΙ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ ΩΣ ΕΘΝΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ ΤΑ ΕΞΗΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ[ Παυλίδης- Κορρες,1996] • τη δική τους γλώσσα ‘ ρομανί’ -Τη δική τους κουλτούρα - Κοινή εθνική καταγωγή - εκπαιδευτικό και κοινωνικό status, το οποίο στη ελληνική κοινωνία προσδιορίζεται από τον κοινωνικό αποκλεισμό • στερεότυπα και προκαταλήψεις απέναντι στους gypsies από την ελληνική κοινωνία • η εκτεταμένη οικογένεια , πυρήνας της κοινωνικής και οικονομικής ζωής των Ρομακαι ψηλά στην πυραμίδα των αξιών των παραδοσιακών Ρομα - τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες Ρομα παντρεύονται πολύ νέοι και η παρθενία είναι τιμή και αξία

4. Τα εργασιακά τους μοντέλα είναι αυτά του αυτό- απασχολούμενου και του ανεξάρτητου –συνήθης επιλογή η εμπορία ειδών από Ρομαστους μη Ρομα Η κοινωνικοποίηση των παιδιών συντελείται στα πλαίσια της οικογένειας και της κοινότητας Η έννοια σχολείο δεν υφίσταται στην κοινωνία των Ρομά. Τα σχολεία είναι θεσμός των ‘ λαϊκών’ όπου προωθούν διαφορετικές ιδέες συμπεριφορές και αξίες από τη δική τους , για αυτό και δεν είναι ελκυστικό σε αυτούς Οι εκπαιδευτικοί και γενικότερα οι άλλοι είναι μέλη της κοινωνίας των λαϊκών gajes, διατηρούν τις προκαταλήψεις τους κι γι αυτό συνήθως το σχολείο είναι χώρος ρατσισμού και διακρίσεων Η πλειονότητα των ενηλίκων 65% αναλφάβητοι γεγονός που επηρεάζει την κοινωνική και επαγγελματική τους ένταξη

5. Προσπάθεια ερμηνείας • Στην προσπάθεια να ερμηνευτεί η κοινωνική ανισότητα ως προϊόν κοινωνικής κατασκευής κυριαρχούν ζητήματα όπως το αξιακό σύστημα που περιβάλλει την οικογένεια και τον κοινωνικό περίγυρο (Coleman et al., 1966), τοπολιτισμικόκεφαλαίο (Βourdieu, 1973), οιγλωσσικοίκαιοιπολιτισμικοίκώδικεςεπικοινωνί- • ας (Bernstein, 1971), οιεθνικέςκαιοιπολιτισμικέςταυτότητες (Δραγώνα κ.ά., 2001).

6. Στην αλληλουχία των παραπάνω συσχετισμών βρισκόμαστε …. • Αντιμέτωποι με την αστικά προσδιορισμένη εκπαιδευτική ανισότητα , όπου σύμφωνα με το Ν. Μουζέληκ.α ,αυτή εστιάζεται τόσο στις άνισες κοινωνικές αφετηρίες των ατόμων όσο και στην άνιση πρόσβαση στο αγαθό της γνώσης όπως αυτό προσφέρεται από τους θεσμικά οργανωμένους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς . Γεγονός που καθορίζει σημαντικά την μετέπειτα κοινωνική και προσωπική διαδρομή των ατόμων , όπου σε μια ταξική διάρθρωση η επίσημη γνώση αποτελεί το διαβατήριο για την άσκηση κοινωνικών και επαγγελματικών ρόλων.

7. Σε συνέχεια της αλληλουχίας που περιγράψαμε… συμπερασματικά δανειζόμαστε την άποψη ότι • Η εκπαιδευτική ανισότητα δεν διαμορφώνεται ούτε εν κενώ ούτε εκτός του κοινωνικού πλαισίου , αντίθετα συνιστά μια κοινωνική κατασκευή η οποία συμβάλλει σχεδόν ευθέως στην αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του κοινωνικού statusquo, ….. άρα και οι εκπαιδευτικές ανισότητες σε συμβολικό και υλικό επίπεδο συνηγορούν υπέρ της κυρίαρχης τάξης πραγμάτων και της .. αποδοχής των κοινωνικών διαφορών (Carnoy, 1974・Bowles & Gintis, 1976). • [ από έρευνα της ΙΝΕ ΓΣΕΕ για τις εκπαιδευτικές ανισότητες - ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ]

8. Βασικές Παραδοχές • Η Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μεταξύ άλλων, στο άρθρο 26, περιλαμβάνει το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου «στην πλήρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του και στην ενδυνάμωση του σεβασμού για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες» (Χαβρεδάκη, Καρούντζου & Γιαπάπα, 2006). • «Η Παιδεία είναι ο βασικότερος μοχλός για μια συμμετοχή στο νέο κοινωνικοπολιτικό, πολιτιστικό και ιστορικό γίγνεσθαι που διαμορφώνεται στην Ενωμένη Ευρώπη (Μπερερής, 2001: 7).

9. Κατάρτιση στην έννοια και τις πρακτικές ανακύκλωσης • Ο περιβαλλοντικόςή οικολογικός γραμματισμος ως • πολυδιάστατη έννοια, εμπλέκεται τόσο σε κοινωνικούς θεσμούς όσο και σε πρακτικές της καθημερινής ζωής τ ου μέσου ανθρώπου. • Αποτελεί ένα από τα πλέον απαραίτητα εφόδια του σύγχρονου ανθρώπου, προκειμένου αυτός να μπορεί να συμμετέχει ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα που σχετίζονται και με φλέγοντα ζητήματα του περιβάλλοντος • http://kpe-kastor.kas.sch.gr/peekpe4/proceedings/synedria5/sarakinidou.pdf

10. Ανακύκλωση ή ανακύκληση • ανακύκληση - ανακύκλωση. Στον Ηράκλειτο η ανακύκληση τού κόσμου παίρνει τη μορφή μεταλλαγών τής φωτιάς: πυρ → ύδωρ → αήρ → πυρ. • Στα λεξικά τής Αρχαίας το ανακύκλωση παραπέμπεται στο ανακύκληση, που θεωρείται κύριος τύπος ( • Το ανακύκληση παράγεται από το ἀνακυκλέω, -ῶ (κυκλέω, -ῶ), ενώ το ανακύκλωση από το ἀνακυκλόω, -ῶ (κυκλόω, -ῶ). Στα κυκλέω, -ῶ / ἀνακυκλέω, -ῶ και ανακύκληση δηλώνεται κυρίως η σημασία τής «επιστροφής, επανόδου στην αφετηρία, επανάληψης», ενώ με τα κυκλόω, -ῶ, ἀνακυκλόω, -ῶ και ανακύκλωση το βάρος πέφτει στη σημασία τού «κύκλου»: κυκλόω = περικυκλώνω· κυκλέω / ἀνακυκλέω = επανέρχομαι, επιστρέφω, επαναλαμβάνομαι (Αριστοτέλης: αἱαὐταὶδόξαιἀνακυκλοῦνταιἐντοῖςἀνθρώποις, 339β.29). • Σύμφωνα με αυτά, η ανακύκληση, που δηλώνει «την επαναφορά στην αρχική μορφή, την επανάληψη», μπορεί να δηλώσει και τη «μετατροπή και επαναχρησιμοποίηση (τής ύλης)» καλύτερα από ό,τι το ανακύκλωση, που προσφέρεται στη δήλωση τής «κυκλικής κίνησης».

11. Προσέγγιση : οικολογικός και κοινωνικός γραμματισμός • Συσχέτιση της γνώσης με τα πράγματα ,την καθημερινότητα, τις σχέσεις μας με τους άλλους ,το περιβάλλον • Η γραφή και η ανάγνωση • Κριτική ικανότητα : προσπέλαση και κατανόηση • Μαθαίνω, δρώ , συν- εργάζομαι , συμμετέχω • δικαίωμα και υποχρέωση

12. Έρευνα δράση στη διαμόρφωση του περιεχομένου και την πορεία της κατάρτισης ως πράξης • Ο συμμετοχικός και συνεργατικός της χαρακτήρας. • Ο εκπαιδευτής ενηλίκων σε μια εκπαιδευτική έρευνα δράσης είναι διδάσκων και ερευνητής ταυτόχρονα, ένα υποκείμενο με συνείδηση και ευθύνη που συμμετέχει ενεργά στην ερευνητική διαδικασία ως συντελεστής της αλλαγής και της βελτίωσης και συνεργάζεται με άλλα μέλη της μαθησιακής και ευρύτερης κοινότητας . • αμοιβαία κατανόηση και συμμετρική επικοινωνία. • Η αλλαγή έρχεται ως αποτέλεσμα της συλλογικής δράσης και από την κριτική αρχή της συνεργατικής μάθησης - και οι εκπαιδευόμενοι είναι συμμέτοχοι ,όχι αποδέκτες

13. Θέματα προς διερεύνηση • Ενεργός συμμετοχή των εκπαιδευόμενων στη διαδικασία μάθησης και στη διαδικασία συνθηκών μάθησης και έρευνας και εκτός περιβάλλοντος κατάρτισης • Στην καλλιέργεια της ατομικής πρωτοβουλίας και τη στην ανάπτυξη κοινωνικής αλληλεπίδρασης μέσω της εργασίας σε ομάδες καθώς και στην άυξηση του ενδιαφέροντος των εκπαιδευομένων ως βασικό κίνητρο μάθησης

14. Συμμετοχή των εκπαιδευομένων • Βιωματική προσέγγιση : προσέγγιση της εμπειρίας και επεξεργασία της ώστε να γίνει κριτικός στοχασμός και να οδηγήσει στην συνειδητοποίηση και την εφαρμογή : • Πρόληψη • Ποιότητα ζωής • αειφορία • Τεχνικές : εργασία σε ομάδες[ project] , έκφραση και παιχνίδι ρόλων

15. Εκπαιδευτική έρευνα-δράση • Σε μια εκπαιδευτική έρευνα δράσης, η θεωρία δεν είναι αποτέλεσμα νοητικών αφαιρέσεων ούτε οι εκπαιδευτικοί καλούνται να εφαρμόσουν επιστημονικές θεωρίες. • Κυρίως δοκιμάζουν τρόπους δουλειάς, που στη συνέχεια υπόκεινται συστηματικά σε παρατήρηση, κριτικό στοχασμό και αλλαγή. Επομένως η διδασκαλία δεν αντιμετωπίζεται ως διαδικασία εφαρμογής θεωρητικών πορισμάτων που αναφέρονται σε επιμέρους δεξιότητες και τεχνικές. • Οι εκπαιδευτικοί διερευνούν διαλεκτικά τη θεωρία και την πράξη: η θεωρία δε φαντάζει απρόσιτη, αλλά συμπληρώνει και εμπλουτίζει την πρακτική κρίση του εκπαιδευτικού. • Μέσω αυτής της διαδικασίας η ίδια η πρακτική εμπλουτίζεται, ενώ παράλληλα αναμορφώνει και επεκτείνει και την ακαδημαϊκή γνώση.

16. Συμπεράσματα • Η θεματική της κατάρτισης μας έδωσε την αφορμή να προσεγγίσουμε το αντικείμενο ως γραμματισμό για το περιβάλλον , τον εαυτό μας , την κοινωνία . \Αποτέλεσε αφορμή διακρίβωσης της ανάγκης για αλφαβητισμό • Μας αποκάλυψε την δυναμική της μάθησης ως αφορμή για έκφραση, αποκάλυψη και δημιουργική δράση • Η αντιληπτική διεισδυτικότητα των εκπαιδευομένων της 1ΗΣ ομάδας Γυναικών Ρομά και η ταχύτητα πρόσκτησης της νέας γνώσης = νοηματοδότηση της εμπειρίας και προσφορά στα παιδιά και στο μέλλον

17. Σας ευχαριστώ!!!