Si Tandang Basio Macunat

1. Si Tandang Basio Macunat Fray Miguel Lucio y BustamanteReligiosong Franciscano Manila, 1885

2. Unang Kabanata • May isang manlalakbay na napatigil sa bayan ng Tanay, sa distrito ng Morong. Dun siya nanatili ng dalawang linggo. • Gervasio Macunat: • a. k. a. Tandang Basio • Matalino, masayahin, at matalas ang bait at pag-iisip. • Mahilig bumisita ang manlalakbay sa tahanan ni Tandang Basio, at kung minsan nga’y sila’y inuumaga na dahil sa kanilang walang sawang pag-uusap.

3. Isang gabi ay biniro niya ang matanda: • Kung nag-aral daw si Tandang Basio ng wikang Kastila sa Maynila, malamang naging "directorcillo" siya ng bayan. Hindi na niya mangangailangang bumangon nang maaga, humawak ng kalabaw, at magdilig ng lupa upang masuporta ang kanyang pamilya. • Nagalit si Tandang Basio. • Nang siya ay huminahon, ipinaliwanag niya kung bakit siya biglang nagalit.

4. Ikalawang Kabanata • Si Tandang Basio ay anak ng mga mahihirap, mga maglulupa. • Maliit pa lamang siya ay pinipilit na siyang pumasok sa eskwela.

5. Gregorio • a.k.a. Kakang Yoyo • Mabait, mahigpit sa klase, walang favoritism • Mga magulang ni Tandang Basio • mahigpit: Kanyang sinusulit lahat pagkatapos ng kanyang klase – lahat ng nangyari sa kanya, atbp.

6. Tinuturuan siya ng mga dasal para sa iba't ibang sitwasyon, at mga katungkulan ng taong Kristiyano. • Nagdadasal ang buong pamilya ng rosaryo bawat gabi. • Natutunan niya magbasa, magsulat, magkwenta, habang namumuhay ng buhay ng isang mabuting Kristiyano.

7. Tinanong ang ama kung kailan siya magkakaroon ng liligawan. • Darating ang panahon kapag ibinigay ng Diyos.

8. Ang mga inuugali ng mga magulang ni Gervasio ay iginagaya lamang niya. • "Ang mga tagalog, ang mga indio baga, aniya, na humihiualay, o pinahihiualay caya sa calabao, ay ang cadalasa,i, naguiguing masama at palamarang tauo sa Dios at sa Hari."

9. Ikaapat na Kabanata • Ang istorya… • Don Andres Baticot (Cabezang Dales) at Doña Maria Dimaniuala • 2 anak: Prospero (Proper) at Felicitas (Pili) • relihiyoso, maawain, lubhang iginagalang ng bayan • Pag-aaralin si Proper sa Maynila. • Ngunit ayaw ni Pili dahil baka kung ano raw mangyari sa kaluluwa ni Proper. • Napansin ni Pili na ang mga pumupuntang Maynila upang mag-aral ay nag-iibang ugali. • Kinonsulta ni Cabezang Dales ang kura, at pinagpasyahan na pag-aralin si Proper sa Maynila.

10. Sa Maynila, natuklasan ni Proper ang malayong pagkakaiba ng buhay sa Maynila kumpara sa kanilang bayan. • Natuto siyang magsugal nang hindi nalalaman ng kanyang mga magulang.

11. Bumalik si Proper sa kanilang bayan. • Kinamusta siya sa buhay Maynila, at kung anu-ano ang mga nagawa niya doon. • Nalaman ng mga tao na nabaon si Proper sa utang dahil sa kanyang pagsusugal. • Hindi na siya tumulong sa ama niya sa pagsasaka. • Naging mabiro sa mga babae.

12. Nagkasakit si Cabezang Dales at namatay. • Nangako si Proper na magpapakabait na siya at titino. • Di nagtagal, nabaon muli siya sa mga utang. • Para maiwasan ni Proper ang bilangguan, ibinili ni Cabezang Angi ang mga ariarian nila. • Hindi pa rin sapat. • Ipinatapon sa Balabac. • Namatay si Proper sa bilangguan. • Dahil sa lubhang kalungkutan at kahihiyan ng kanyang pamilya, nagkasakit din sila at namatay.

13. Ikaanim na Kabanata • Sinabi ng manlalakbay na hindi karaniwang nangyayari ang nangyari kay sa pamilya ni Andres Baticot. • Ngunit pasya pa rin ni Tandang Basio na ang mga indiyo dapat ay hindi mag-aral. Sila daw ay nararapat mag-alaga ng mga kalabaw, at magsaka. • Pagkatapos noon ay umalis na ang manlalakbay sa bayan na tinitirhan ni Mang Tasyo.

14. Epekto sa Mambabasa • Ginamit ng mga Kastila ang istoryang ito upang mapigilan ang mga Pilipino sa nais nilang mag-aral at tumalino. • Long-term effect: Ang mga Pilipino ay mananatiling sunud-sunuran sa mga Kastila.

15. FIN.