RİSK YÖNETİMİ VE KARAPARA AKLANMA RİSKİ

1. RİSK YÖNETİMİ VE KARAPARA AKLANMA RİSKİ ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI SELİM ÖNAL/TBB ÇALIŞMA GRUBU

2. RİSK YÖNETİMİ VE KARAPARA • Risk Kavramı • Bir tehlikenin görünür olması ve istenmeyen sonuçların ortaya çıkma olasılığının belirmesi. • Fırsat • Bir işi yapmak için en uygun zaman yada şans.

3. RİSK/FIRSAT VE KARAPARA • Karapara aklama işlem ve aktiviteleri bankalar (finansal kurumlar) açısından ciddi bir risk yaratmaktadır. • Küresel ekonomik ilişkiler derinleşiyor • Finansal piyasalar bütünleşiyor • Finansal araçlar çeşitleniyor ve karmaşıklaşıyor • Teknolojik ilerleme; para-mal-sermaye-insan hareketlerini hızlandırıyor

4. RİSK/FIRSAT VE KARAPARA • Karapara aklanması ile mücadelede uluslararası işbirliği ve teknoloji kullanımı güçleniyor. • Denetim otoriteleri uluslararası standartlara göre finansal kuruluşların “know your customer” prensibine uygun politika ve prosedürler oluşturmasını destekliyor. • Müşteri veri tabanları üzerinden analizler yapılmasını sağlayan teknolojik çözümler geliştiriliyor.

5. BASEL-OPERASYONEL RİSK/KARAPARA • Operasyonel risk, dahili işlem prosesinin çalışanlar, sistem veya dış etkenler sonucu kesintiye uğraması sonucu maruz kalınan kayıplardır. • Karapara aklanması amacıyla sisteme yönelik girişimler de operasyonel risk kapsamında düşünülmelidir. • Karapara aklanmasına aracılık edilmesi olasılığı finansal kuruluş için “itibar riski” demektir. • Muhabir bankalar nezdinde işlem yapılmasına sınır ve kısıtlama getirilebilir

6. OPERASYONEL RİSK/KARAPARA • Operasyonel risk olarak tanımlanabilecek bazı durumların teknolojik çözümler geliştirilmesini zorunlu kıldığı görülmektedir. • İşlem proseslerindeki teknolojik yetersizlikler • Kayıt ve doküman tutulmasındaki yetersizlikler

7. OPERASYONEL RİSK/KARAPARA • Raporlama sistemlerindeki yetersizlik ve hatalar • Müşteri bilgilerinin girişi, güncellenmesi ve doğrulanması ile ilgili yetersizlikler • Sahtecilik-dolandırıcılık girişimlerine karşı sistemsel güvenlik ve istihbarat sistemlerinin işleyişine ilişkin yetersizlikler

8. BASEL KOMİTE VEKARAPARA • Basel Sermaye Uzlaşısı • Minimum sermaye gereksinimlerinin belirlenmesi için standartlar oluşturan küresel bir risk yönetimi bilgi kodu. • Basel Komite 1999 yılında sınır ötesi bankacılık için yapılan araştırmanın sonuçlarını inceleyerek “müşterini tanı (know your customer) ” politikalarındaki eksiklikleri tanımlamıştır.

9. BASEL KOMİTE/KNOW YOUR CUSTOMER • Basel Komite’nin “müşterini tanı” yaklaşımı sadece karapara aklama değil, daha geniş ve ihtiyatlı bir yaklaşım içermektedir. • Güçlendirilmesi öngörülen bu yaklaşım ile “müşterini tanı” prosedür ve politikaları banka risklerinin etkin yönetimi açısından kritik önemdedir. • Özellikle operasyonel riskler ile karapara aklama faaliyetleri arasındaki ilişkiye dikkat çekilmektedir.

10. BASEL İLKELERİ VE KARAPARA • Basel Komite’nin karapara aklanmasına karşı geliştirilmesini önerdiği güçlendirilmiş prosedür ve politikalar mücadele etkinliğini sağlamak için teknolojik çözümlere başvurulmasını zorunlu kılmaktadır. • Basel II ve Risk Yönetimi konsepti dikkate alınarak komitenin önerdiği ilkeler ve yaptığı saptamalar doğrultusunda karapara riskine karşı çözümlerin önemini artıran ilkeler ve yükümlülükler belirlenebilir.

11. BASEL İLKELERİ VE KARAPARA • Basel Komite’nin karapara riskini risk yönetimi konsepti içinde değerlendirmeyi gerektiren temel tespit ve önerileri. • Hesap açılması sırasında kayıt tutulması yeterli değildir. Müşteri tanımlamalarının şüpheli işlemler için proaktif hesap incelemesini olanaklı kılacak biçimde formüle edilmesi gerekir.

12. BASEL İLKELERİ VE KARAPARA • “Müşterini tanı” standartlarının yetersizliğine veya hiç olmamasına yer verilmemelidir. • “Müşterini tanı” kapsamındaki aksamalar genellikle operasyonel risklerden ileri gelmektedir. Başlıca sebebi ise banka programlarındaki aksamalardır. • Yoğunlaşma riskine karşı, müşterileri ve bu müşterilerin diğer müşteriler ile bağlantılarını bilmek ve ölçmek gerekir.

13. BASEL İLKELERİ VE KARAPARA • Birden fazla ve/veya farklı ülkelerdeki hesaplar konsolide bazda izlenebilmelidir. • Müşteriden ve hesap türünden beklenen işlemlere aykırı normal dışı işlemler izlenebilmelidir. • Müşterinin geçmişi, yerleşik olduğu ülke, bağlantılı hesapları, ticari faaliyetleri bir tarihçe yardımıyla izlenebilmelidir.

14. ÖRNEK 1 Yurtdışında Kurulu Yabancı Firmalar Firma A Firma B BANKAMIZDAKİ Hesaplar Hesap 1 Hesap 2 Hesap 3 Hesap 4 Hesap 5 Yurtdışında Yerleşik Yabancı Şahıslar Şahıs 1 Şahıs 2

15. ÖRNEK 2 Ülke A Ülke B Ülke C Ülke D Şahıs 1 Şahıs 2 Emlakçı T Firma X Şahıs 3 Emlakçı Z