230 likes | 435 Views
Oedipus. Een mislukte held. Inhoud. Wat is een held? Heldenpatronen Oedipus als held. Wat is een held?. Moderne concepties: Ralph Waldo Emerson (1803-1882) - ‘heroism feels and never reasons, and is always right’
E N D
Oedipus Een mislukte held
Inhoud • Wat is een held? • Heldenpatronen • Oedipus als held
Wat is een held? Moderne concepties: Ralph Waldo Emerson (1803-1882) - ‘heroism feels and never reasons, and is always right’ - ‘a hero is no braver than an ordinary man, but he is brave five minutes longer’ Thomas Carlyle (1795-1881) - idee van de devaluerende heroïek: god – profeet (Mohammed) – dichter (Shakespeare) – priester (Luther) - tegenwoordig nog slechts militaire en politieke leiders
De Griekse hèroos • De term hèroos • De twee typen helden: a. Achilles b. Odysseus
Type Achilles Leven volgens de martiale erecode: • shame-culture (vs. ‘onze’ guilt-culture) • de zero sum game: kleos (roem) en timè (eer) • zelfdestructieve eerzucht (idee van de roemvolle dood)
Type Odysseus Leven volgens een erecode als dat zo uitkomt: • Liegen, bedriegen, incasseren, aanpassen • Eigen overleven staat voorop • Menselijke doelen
Oedipus: type a of b? à la Achilles à la Odysseus
De Europese held Enkele kenmerken: - godenzonen - uitmunten in vechten - inspanning voor andermans • zaak (vooral voor vrouwen) - bijzondere wapens - bijzonder paard Cf. M. Bowra, Heroic poetry
Een èchte held: Perseus - Kind van Danaë en Zeus - Verkrijgt magische hulpmiddelen - Doodt Medusa voor Polydectes - Redt prinses Andromeda van zeeslang en trouwt haar - Doodt vader en eist troon op
Nog zo’n held: Theseus - Kind van Aethra en Poseidon (of Aegeus) - Verkrijgt zwaard en sandalen - Doodt schurken en de Minotaurus - Trouwt Ariadne (of Phaedra) - Wordt koning van Athene
Het levenspatroon van de held - Edward B. Tylor (1871) alleen gelaten bij geboorte – opgevoed door dieren – nationale held - Johann G. von Hahn (1876) bastaardzoon – moeder is prinses, vader is god – orakel – opgevoed door herders - doodt vervolger en bevrijdt moeder – sticht steden – buitengewone dood - Otto Rank (1909) vader is koning – held in mandje gegooid
Raglan’s 22 punten-schaal Romulus: 18 Heracles: 17 Zeus: 15 Robin Hood: 13 Jezus: 17 Mozes: 20
Oedipus: 21 punten! Als baby doelwit van moordpoging Opgevoed bij adoptie-ouders Krijgt orakel over toekomst Doodt de koning Verslaat het monster Trouwt de prinses Wordt de nieuwe koning Wordt uiteindelijk verdreven Sterft op mysterieuze wijze Wordt als hèroos vereerd
Oedipus doodt de koning Oedipus doodt de koning willens en wetens Vergelijk Theseus en Perseus
Oedipus trouwt de prinses Oedipus trouwt een ‘prinses’ Verdergaande pervertering van het patroon
Oedipus als nieuwe koning Oedipus zowel turannos als basileus Zondebok door zichzelf aangewezen
Oedipus verslaat het monster Verslaan van monster als rite de passage: Oedipus is nu officieel een held!
Oedipus weet het raadsel Oedipus wint van de Sfinx Oedipus = ‘Weetvoet’
Oedipus Een tragische held