Dünyada tütün kontrolü deneyimi, WHO önerileri

1. Dünyada tütün kontrolü deneyimi, WHO önerileri Dr. Toker Ergüder Dünya Sağlık Örgütü Ulusal Tütün Kontrol Program Sorumlusu (Bloomberg Girişimi)

2. Sigara Kullanımını Azaltmak için Bloomberg Girişimi Dr. Toker ERGÜDER Dünya Sağlık Örgütü Ulusal Tütün Kontrol Program Sorumlusu (Bloomberg Girişimi)

3. Sigara Kullanımı Dünyanın En Önemli Ölüm Nedenidir Eğer gerekli önlemler alınmazsa sigara kullanımına bağlı ölümler iki katına çıkarak bu yüzyılda 1 milyar kişiye ulaşacaktır.

4. Diğer hastalıklarla karşılaştırıldığında sigara ile mücadeleye çok az para ayrılmaktadır. World Health Organization

5. Hibe Yardım $125 milyon iki yıllığına (M. Bloomberg) Düşük ve orta gelirli ülkelere yönelik Dünya genelinde sigara içenlerin 2/3’ünün yaşadığı 15 ülkede uygulanacaktır: Çin, Hindistan, Endonezya, Rusya, Bangladeş, Brezilya, Meksika, Türkiye, Pakistan, Mısır, Ukrayna, Filipinler, Tayland, Vietnam ve Polonya.

6. 375 milyon USD

7. 5 Ortak Kuruluş Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO) Campaign for Tobacco Free Kids Centers for Disease Control and Prevention Foundation Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health World Lung Foundation (UNION)

8. Bloomberg Girişimi 2007-2008 (Türkiye) • Ulusal Tütün Kontrolü Program Sorumlusu, Surveyans Sorumlusu; idari asistan • Ulusal Tütün Kontrol Eylem Planı 2008-2012 (teknik ve finansal destek) • İrlanda çalışma gezisi • 4207 yasa çalışmalarına destek • Medya kampanyası ve web destegi

9. Bloomberg Girişimi 2007-2008 (Türkiye) • Ülke Tütün Kontrol Raporu • Sağlık Çalışanları Anketi (5600 kişi) • Tütün Ekonomisi Çalışması • Milletvekili Calışması • Gazeteci egitimleri • Dünya Sigarasız Günü • MPOWER Tercümesi (23 Aralık 2008)

10. Bloomberg Girişimi 2007-2008 (Türkiye) • 81 il LOT kalite (32.000 hane) • Kapasite degerlendirme calışması (9-20 Şubat 2009) • Il tütün kontrol toplantıları (3 Aralık 2008) • Tütün Kontrolünde Liderlik Egitimi (16 -19 Aralık 2008) • Proje Destekleri • Proje Destekleri (Teknik – Finansal) ve eğitimleri (SB, Yesilay, SSUK-Türk Toraks Derneği)

11. http://www.tobaccocontrolgrants.org/

12. tütün kontrolü Toplumun; • tütün ürünleri tüketimini ve • tütün dumanına maruz kalmasını önleyerek veya azaltarak sağlık düzeylerini yükseltmeyi amaçlayan, • arz, • talep ve • zararı azaltma stratejileridir;

13. TÜTÜN KONTROL POLİTİKALARI • TÜTÜNE TALEBİ AZALTMAYA YÖNELİK ÖNLEMLER • TÜTÜN ARZININ AZALTILMASINA YÖNELİK ÖNLEMLER • İZLEME VE DEĞERLENDİRME

14. TÜTÜNE TALEBİ AZALTMAYA YÖNELİK ÖNLEMLER • Fiyat ve vergi önlemleri • Reklam, promosyon ve sponsorluk • Tütün dumanından korunma (SHS) • Tütün ürünlerinin içerikleri ve ifşası ile ilgili düzenleme • Tütün ürünlerinin paketlenmesi ve etiketlenmesi • Öğretim, iletişim, eğitim ve toplumsal bilinç • Sigaranın bırakılması (tütün bağımlılığı ve tütünün bırakılması ile ilgili talep azaltıcı önlemler)

15. TÜTÜN ARZININ AZALTILMASINA YÖNELİK ÖNLEMLER • Tütün ürünlerinin yasa dışı ticareti • Çocuklara ve çocuklar aracılığıyla satış yapılması • Ekonomik açıdan uygun alternatif faaliyetler için destek sağlanması

16. Gelişmiş ülkeler sigara içmenin bedelini ödediler, sıra gelişmekte olan ülkelere geliyor, zira sigara pazarı oraya kayıyor • Önlem alınmazsa 2030 yılında 8-10 milyon ölüm olacak çoğu da gelişmekte olan ülkelerde...

17. Philip Morris, Japan Tobacco ve British American Tobacco (BAT) dünyanın en büyük üç sigara üretici firmasıdır. 2002 yılında toplam gelirleri 121 milyar ABD dolarıdır.

18. Bu miktar Tümünün gayrisafi yurtiçi hâsılalarının toplamından daha fazladır. Arnavutluk, Bahreyn, Belize, Bolivya, Botswana, Kamboçya, Kamerun, Estonya, Gürcistan, Gana, Honduras, Jamaika, Ürdün, Makedonya, Malawi, Malta, Moldova, Moğolistan, Namibya, Nepal, Paraguay, Senegal, Tacikistan, Togo, Uganda, Zambiya ve Zimbabwe’nin (27 ÜLKE)

19. 2003 yılında, British American Tobacco (BAT)’ın başkanının yıllık geliri 4.25 milyon dolardır.

20. "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS - FCTC"

21. Tütünle mücadele birkaç nedenden ötürü zorluklar taşımaktadır: • Tütünde bulunan nikotin bağımlılık yapmaktadır. • Tütün endüstrisi değişik yöntemlerle tütünle mücadeleyi olumsuz yönde etkileme potansiyeline sahiptir. • Sigara satışlarından kamu maliyesi önemli gelir elde etmektedir. • Bazı ülkelerde ve meslek gruplarında tütünün zararları konusunda yeterli bilgilendirme yapılmamaktadır. • Tütünle mücadelede politik kararlılık en önemli faktördür. • Üst düzeyde sektörler arası koordinasyon ve işbirlikleri gerekir. • Konuyla ilgili tüm kamu kurumların ve Sivil toplum örgütlerinin görevlerini hassasiyetle sürdürmeleri gerekir.

22. Tütünle mücadele birkaç nedenden ötürü zorluklar taşımaktadır: • Diğer taraftan tütün salgını uluslararası bir sorundur ve özellikle gelişmekte olan ülkeler gelecekte bunun getireceği yük ile daha fazla karşı karşıya kalacaklardır. • Avrupa ve Kuzey Amerika’da sigara karşıtı düzenlemelerin artışı, sigara içmenin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri konusundaki bilinçlenme ve sigara satışlarının azalması, sigara üreten çok uluslu şirketlerin ve küresel tütün endüstrisinin faaliyetlerini yeni pazarlar bulmak amacıyla gelişmekte olan ülkelere kaydırmasına neden olmuştur.

23. "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" • Tütün kullanımının giderek artmasına, sağlık üzerine olan tehdidine ve tütün şirketleri tarafından gelişmekte olan ülkelerde pazar oluşturma stratejilerine karşı olarak geliştirilen ve dünyada tütün kontrolüne yönelik ilk uluslararası anlaşma olan “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi” 21 Mayıs 2003 tarihinde Cenevre’de Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 56. Dünya Sağlık Asamblesi’nde kabul edilmiştir.

24. "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" • Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi, Sağlık Bakanımız Prof. Dr. Recep AKDAĞ tarafından 28 Nisan 2004 tarihinde imzalanmış ve TBMM onayından sonra 30 Kasım 2004 tarihinde 25656 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. • Birleşmiş Milletler tarihinin en hızlı bir biçimde, en fazla ülkeyi içeren ve en etkileyici sözleşmesi olarak 27 Şubat 2005 tarihinde uluslararası anlaşma haline gelmiştir.

25. "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" • 40 ülkenin imzalamasını takiben 27 Şubat 2005 tarihinde yürürlüğe giren Sözleşmeyi, 1 Aralık 2008 tarihi itibariyle 161 ülke imzalayarak Sözleşmenin tarafı haline gelmişlerdir. Türkiye, Sözleşmeyi imzalayan 43. ülkedir. • Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesine ilişkin faaliyetler, tüm ülkelerde Sağlık Bakanlıkları tarafından yürütülmektedir. Bu sözleşme, 4207 sayılı Kanun’dan sonra ülkemizde sigara ile mücadele konusunda atılan önemli adımlardandır.

26. "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" • Ülkemiz, sözleşme görüşmelerinin başladığı 1998 yılından itibaren tüm görüşmelere Sağlık Bakanlığı başkanlığındaki heyetlerle aktif olarak katılmıştır. • En son olarak 30 Haziran – 6 Temmuz 2007 tarihleri arasında Bangkok’da düzenlenen II. Taraflar toplantısında Türkiye, “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi Avrupa Bölgesi Koordinatörlüğü”ne seçilmiştir.

28. 161

29. "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi" • Toplum bazında • Tütün talebini azaltmak ve kaçakçılığı önlemek için fiyat ve vergi düzenlemeleri (Madde 6 & 15) • Tütün dumanına maruz kalmaktan koruma (Madde 8) • Tütün ürünlerinin paketleme ve etiketlenmesi (Madde 11 & 12) • Tütün reklamı, promosyonu ve sponsorluğunun yasaklanması (Madde 13) • İzleme ve değerlendirme (Madde 20 & 21) • Birey bazında • Tütün bağımlılığını azaltma ve bıraktırma (Madde 14)

30. TÜTÜN SALGININA BAĞLI ÖLÜM SAYILARI • 20. yüzyılda 10 milyon kişi öldü • Halen her yıl 5.4 milyon kişi ölüyor • Acil önlem alınmadığı takdirde: • 2030 yılına gelindiğinde her yıl 8 milyondan fazla ölüm olacak • 2030 yılındaki ölümlerin %80’i gelişmekte olan ülkelerde olacak • 21. yüzyıl boyunca 1 milyar kişinin öleceği tahmin ediliyor

31. “Dünyanın tüm ülkelerinde tümüyle“korunabilir” vasıftaki bu salgın en önemli halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmelive karar verici kişiler, bu salgının önlenmesini en önemli gündem maddeleri olarak görmelidirler.” Dr. Margaret Chan, DSÖ Genel Direktörü Şimdi Harekete Geçmeliyiz

32. DSÖ’ nün mpower paketindeki 6 politika ile tütün salgınıkontrol edilebilir veneden olduğu ölümlerazaltılabilir.

33. WHO FCTC Tütün Kontrolü için Kanıta Dayalı Araç r p w Madde 6,15 Madde 8 Madde 11,12 e o m Madde 13 Madde 14 Madde 20,21

34. mpower

35. mpower Monitor tütün kullanımını ve koruyucu uygulamaları izle Protect toplumu tütündumanından koru Offer sigarayı bırakmaya yardım et Warn tütünün zararları konusunda uyar Enforce tütün reklam, tanıtım vesponsorluğunuyasaklamayı destekle Raise tütün vergilerini artır

36. kuvvet • Pasif sigara dumanı etkileniminden KORU • Sigarayı bırakmak için UYGUN yardım öner • Tütün üzerindekiVERGİYİ artır • Tütün ürünlerinin reklam, tanıtım ve sponsorluğunu kısıtlama konusundaVAR OLAN mevzuatı güçlendir • Sigaranın zararları konusunda toplumu EĞİT • Tütün kullanımını ve koruyucu çalışmaları TAKİP ET

37. Sigaranın zararları konusunda uyar Sigarayı bırakmak için yardım et Pasif sigara dumanı etkileniminden koru Reklam, tanıtım ve sponsorluğu yasakla Sigara vergilerini artır Bütün bu çalışmaları izle ve değerlendir Küresel Tütün Kullanım Salgını Kanıtlanmış 6 Yöntem ile Tersine Çevrilebilir (MPOWER)

38. Monitor: Tütün kullanımı ve ilgili önlem politikalarını izleme Doğru izlem çok önemli: • Tütün kullanım yaygınlığı (prevalansı) • Önleme politikalarının etkileri • Tütün endüstrisinin pazarlama, promosyon ve lobi çalışmaları TAKİP EDİLMELİDİR.

39. Protect: Kişileri tütün dumanından koruma • Pasif içicilik için “güvenli” bir seviye yok! • “Tütün dumanından tümüyle korunmuş ortamlar” sigara içmeyenleri tütün dumanından korur iken, içenlerin bırakmasına yardımcı olur. • Sadece tümüyle dumansız ortamlar etkili- hiç bir istisna olmamalı! • %100 dumansız ortam ile ilgili kanunlar çok gündemde ve işyerlerine ekonomik açıdan anlamlı boyutta zarar vermediği bilimsel olarak kanıtlanmış- hatta uzun vadede kar artıyor. • Değerli bir iş güvenliği ölçütü

40. Offer: Bırakmak isteyenlere yardım sağlamak • Nikotin bağımlılık yapar (ruhsal, fiziksel) • Sağlık sistemi tütün bağımlılığını tedavi etmek konusunda birincil sorumluluk sahibidir • Sigara bırakma hatlarının da etkili olduğu gösterilmiş Nicotine replacement therapy can double quit rates

41. Warn: Tütün mamüllerinin zararları konusunda eğitmek ve uyarmak • Çoğu kişi tütüne bağlı sağlık etkilerinin tümünü bilmiyor; pasif içiciliğinin zararlarından ise habersiz • Tütün karşıtı mesajlar, tütüne ait imajın değişmesini sağlayacaktır. Pack warnings are effective, especially if they have pictures covering half of pack 2/3 want to quit 3/4 approve of warnings More than half changed opinions Impact of pack warnings in Brazil

42. RESİMLİ UYARILAR

43. RESİMLİ UYARILAR BREZİLYA TAYLAND

44. Enforce: Tütün reklamları, promosyonları ve sponsorluğuna engeller getirmek • Her yıl milyarlarda dolar tütün kullanımını desteklemek için harcanıyor • Reklamlar satışlarındaki artış, beraberinde hastalık ve ölümleri de arttırıyor • Yasaklar etkili ancak “kapsamlı” olmak koşulu ile: • Medyada her tür reklam yasaklanmalı • Tüm pazarlama/promosyon aktiviteleri yasaklanmalı • Cezalar olmalı, tam uygulanmalı Comprehensive advertising bans amplify effects of other interventions 9 times faster reduction in consumption with ban than without after 10 yrs

46. 1,5 SAATLİK BİR “FORMULA 1 ARABA YARIŞI”NDA, ÇOCUKLAR VE GENÇLER EN AZ 45 DAKİKA SİGARA REKLAMLARINA MARUZ KALMAKTADIRLAR.*(Sağlık İçin Sigara Alarmı, 1(2):45.)

47. Raise: Tütün vergilerini arttırmak Higher tobacco taxes reduce consumption • Tütün kullanımını azaltmanın en etkili yolu vergileri arttırmak: • Özellikle genç ve fakir kesimde içmeyi azaltıyor • Vergilerdeki artış, enflasyon ile uyumlu artmalı vekişilerin harcama/alım gücü arttıkça vergi de arttırılmalı • Vergilerin artması genellikleyüksekkabul gören bir uygulamadır. • Vergilerin artması, geliri arttırır,tütün kontrolü ve diğer sağlık/sosyal programlara para aktarımı sağlar. Tax rates vs. consumption, South Africa

48. € 8 € 7,5 € 6,5 € 4,5 € 1,5 € 5 € 4 € 1,5 - 2 € 3 € 2,8

49. FİYAT VE VERGİLENDİRME Fiyat değişimi Gelişmekte olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Tüketim değişimi

50. Tüketim ve vergi geliri ilișkisi,Türkiye, 2006Tüketimdeki azalmanın vergi gelirine etkisi ne olur?