ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΟ ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ

1. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΟ ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ Ι.Σιώκου-Φράγκου ΕΛKΕΘΕ, Ι.ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ

2. ΕΜΜΕΣΕΣ • Φυσιολογία και βιογεωγραφία του βιολογικού περιβάλλοντος • Λεία • Θηρευτές • Ανταγωνιστές για τροφή • Συμβιόντες • Ασθένειες • Παράσιτα ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΤΟΣ • ΑΜΕΣΕΣ • Φυσιολογία, ζωτικοί ρυθμοί (αναπαραγωγής, ανάπτυξης, κατανάλωσης τροφής, αναπνοής κλ.π) • φαινολογία=εποχικός κύκλος • Βιογεωγραφία: εύρος εξάπλωσης

3. Θερμοκρασία θάλασσας Βιογεωγραφία ΔCO2 Θερμοκρασία ατμόσφαιρας Εποχικές Διαχρονικές μεταβολές Διεύθυνση, Ταχύτ.ανέμου Κάλυψη πάγου Δυναμική Πληθυσμών Σύνθεση βιοκοινωνιών Βροχοπτώσεις Παροχή ποταμ. Ρεύματα Φυσιολογία Αλατότητα Φως ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ PH θαλασ Σύνθεση βιοκοινωνιών

4. ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Στρωμάτωση Θερμοκρασία ατμόσφαιρας Κατακόρυφη ανάμειξη Ρεύματα Αλατότητα Ενδιατήματα διαχείμανσης e.g. C.finmarchicus Οξυγόνωση νερού και πυθμένα Βαλτική, Μαύρη θάλασσα Κατανομή πλαγκτού ψαριών Βενθικές βιοκοινωνίες Παραγωγή ειδών- αφθονία Μέσω επιδράσεων στην υδρολογία-κυκλοφορία

5. Μέσος αριθμός ειδών ανά συνάθροιση ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ- ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ (Βιογεωγραφία) • Σημαντικές βιογεωγραφικές μετατοπίσεις όλων των συναθροίσεων κωπηπόδων • Εξάπλωση προς βορρά κατά 10° γεωγραφικού πλάτους, των θερμόφιλων ειδών, παράλληλα με τη μείωση του αριθμού των ψυχρόφιλων ειδών • Συσχέτιση με μεταβολές Θερμοκρασίας Β.Ημισφαιρίου και ΝΑΟ Beaugrand et al.,2002

6. Pseudo-oceanic temperate species (Centropages typicus, C.helgolandicus, Rhincalanus nasutus, Candacia armata)

7. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ- ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ Penilia avirostris θερμοεύκρατο-υποτροπικό Εξάπλωση στη Βόρειο θάλασσα. Φθινόπωρο 1999- εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες, μεγάλος πληθυσμός της Penilia. Μετά το 1999 η Penilia είναι χαρακτηριστικό είδος της φθινοπωρινής βιοκοινωνίας 2002-03: αυξημένη αφθονία της Penilia, αύξηση της φθινοπωρινής θερμοκρασίας (Johns et al., 2005)

8. Μείωση κατά 70 % της βιομάζας, με σημαντικές επιπτώσεις στους θηρευτές τους. Επιπτώσεις αύξησης θερμοκρασίας Βόρειος θάλασσα Μεταβολή της βιομάζας του κωπηπόδου Calanus finmarchicus • Τα θερμόφιλα είδη δεν αναπτύσσουν τόσο μεγάλους πληθυσμούς όσο τα ψυχρόφιλα είδη • Μείωση της συνολικής βιομάζας του ζωοπλαγκτού • Μείωση διαθεσιμότητας τροφής στις προνύμφες ψαριών

9. Επιπτώσεις στις εποχικές διακυμάνσεις (φαινολογία) • Ομως τα τελευταία χρόνια η συνολική αφθονία των Calanus εμφανίζει μέγιστες τιμές στο τέλος καλοκαιριού αντί την άνοιξη • Μεταβολή της αφθονίας και του εποχικού κύκλου των κυρίαρχων ειδών του Calanus • C.helgolandicus= θερμόφιλο • C.finmarchicus =ψυχρόφιλο • Αντικατάσταση του ψυχρόφιλου από το θερμόφιλο μετά το 1980. • Το ψυχρόφιλο έχει μέγιστο την άνοιξη. • Το θερμόφιλο έχει μέγιστη αφθονία το καλοκαίρι-φθινόπωρο αλλά η παρουσία του εξαπλώθηκε και το χειμώνα-άνοιξη

10. Βόρειος θάλασσα Επίδραση στο ζωοπλαγκτόν- λεία ιχθυοπλαγκτού Η επιτυχία «στρατολόγησης» (recruitment) των ανωτέρων τροφικών επιπέδων εξαρτάται σημαντικά από το ταίριασμα τους με την πλαγκτονική παραγωγή Οι προνύμφες μπακαλιάρου περιμένουν να τραφούν με Calanus την άνοιξη. Ομως μετά το 1980, το μέγιστο αφθονίας Calanus σημειώνεται στο τέλος καλοκαιριού με συνέπεια τη μείωση του μπακαλιάρου. Beaugrand et al.,2003

11. Μεσόγειος Rhopilema nomadica (Ερυθρα θ.) Αλλόχθονα είδη 12 είδη κωπηπόδων, κυρίως στη Λεβαντίνη, 2 σε ελληνικά νερά, Λίγες μελέτες, έλλειψη γνώσεων ταξινομικής Σκυφομεδουσες Περιορισμός κατανομής ειδών Ειδη ψυχρόφιλα, boreal relict species e.g Pseudocalanus elongatus στην Αδριατική και ΒΑ Αιγάιο Phyllorhiza punctata (Ειρηνικος)

12. Επιπτώσεις στις εποχικές διακυμάνσεις φαινολογία Εποχικός κύκλος των μεροπλαγκτονικών προνυμφών. Ευαισθησία του μεροπλαγκτού στη θερμοκρασία Εποχικός κύκλος 1990-2000 4-5 εβδομάδες νωρίτερα από το μ.ο. όλων των ετών. Σχέση με χειμωνιάτικη θερμοκρασία θάλασσας και ΝΑΟ Παρόμοιες αλλαγές και για προνύμφες εχινοδέρμων Σημασία για τις βενθικές βιοκοινωνίες (Edwards & Richardson, 2002).

13. Cold state Warm state Επίδραση στη ποικιλότητα και σύνθεση βιοκοινωνιών «REGIME SHIFTS» Τροπή καθεστώτος Βόρειος θάλασσα Ψυχρόφιλη βιοκοινωνία 1960s Θερμόφιλη 1990s. Πιο φανερές αλλαγές: τέλος 1970sκαι τέλος 1980s. Αλλαγέςσυσχετίζονται με ανωμαλίες στο κλίμα των ωκεανών . Μετά το 1990, η πλαγκτονική βιοκοινωνία παρέμεινε θερμόφιλη, χαρακτηριζόμενη από πολλά θερμο-εύκρατα/ υποτροπικά είδη Saphos, 2003 • Γενικά σημειώθηκε αύξηση της ποικιλότητας σε είδη στη Βόρειο θάλασσα, σχετιζόμενη με την αύξηση θερμοκρασίας- Εμφάνιση εξωτικών ειδών. • Αλλά για την παραγωγή ψαριών αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό καθώς ποικιλότητα/παραγωγή έχουν αντίστροφη σχέση.

14. Επίδραση θερμοκρασίας σε διαχρονικές διακυμάνσεις- τροφικό πλέγμα Θάλασσα Λιγουρίας: Κλίμα Β.Ατλαντικού και ζωοπλαγκτόν Κλίμα Β.Ατλαντικού Τοπικό κλιμα συγχρονισμός Ζελατινοειδή (Σιφωνοφόρα, Μέδουσες, Κτενοφόρα) Κωπήποδα Θερμοκρασία θάλασσας Συσχέτιση μεταξύ Θερμοκρασίαςκαι ζελατινοειδών: μεγάλη αφθονία ευνοείται από υψηλή θερμοκρασία και ξηρές συνθήκες Υψηλή αφθονία ζελατινοειδών, μείωση των κωπηπόδων, θηρευτές-λεία. Πιθανές αλλαγές στο τροφικό πλέγμα, σχέση με την κυριαρχία μικρών ειδών φυτοπλαγκτού-μαστιγωτών (Molinero et al., 2005)

15. SESAME Differences in the variability among areas Mallorca: influence by NAO Villefranche Saronikos: influence by EA/WR Napoli Berline et al. in press

16. Saronikos Zoo groups=1992-95 Zoo abund=1992-93 NO3: 1997 Chla=1998 Zoo abun=1992-93

17. Effects on the medusae+ctenophores interannual variability Oι διακυμάνσεις των πληθυσμών τους έχουν συσχετισθεί με το κλίμα. Μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι εμφανίσεις αυτές θα αυξηθούν στο μέλλον εις βάρος των πληθυσμών των ψαριών, των οποίων είναι ανταγωνιστές για την τροφή, αλλά και καταναλωτές των νεαρών ψαριών. Linear regressions of scyphomedusa abundance and NAO (Dec-March) Aurelia aurita (E Scotland) For 11 species (sub-tropical to subarctic) warm temperatures are related to large population size. But effects on species life cycle (polyps-medusa) and rates should be considered e.g. Greater and rapid production of medusae from polyps at warmer temperature. Π.χ. Πρωιμη εμφάνιση της Cotylorhiza στο Αιγαίο τον Ιούλιο 2007 λόγω μικρών καυσώνων τον Ιούνιο? Cyanea lamarckii (W Denmark) Review by Purcell, 2005 Lynam et al., 2004

18. Μεγάλοι πληθυσμοί μεδουσών C.tuberculata A.aurita Περιοδικότητα 10 years (οπως και Δ.μεσόγειο), 2.5 years, 8–14 mo, and 8 mο. Β. Αδριατική Ανάλυση δεδομένων αφθονίας Pelagia 50 χρόνια Σχέση με α) μεταφορά ατόμων προς Βορρά μέσω ρευμάτων (συνθήκες υδροκλιματικές π.χ. ΕΜΤ β) με τροφικές συνθήκες στην περιοχή ευνοικές για ανάπτυξη και αναπαραγωγή. Wavelet analysis: περιοδικότητα εμφάνισης έχει συρρικνωθεί τις τελευταίες δεκαετίες και έχει αυξηθεί η εμφάνιση φαινομένων μεγάλων πληθυσμών, ιδιαίτερα των A. aurita and R. pulmo.

19. Επίδραση της έκτασης πάγου Διαχρονικές μεταβολές των ευφαυσεωδών (krill) και σαλπών στο Νότιο Ωκεανό Σημαντική μείωση της αφθονίας των Ευφαυσεωδών μετά το 1970 Αύξηση SST, μείωση της έκτασης πάγου, μείωση των φυκών πάνω στον πάγο (τροφή των ευφαυσεωδών) Αύξηση της αφθονίας των σαλπών μετά τη μείωση των ευφαυσεωδών επειδή δεν υπάρχει ανταγωνισμός για το φυτοπλαγκτόν Κυριαρχία των σαλπών μπορεί να επιδράσει στην τροφική δομή του οικοσυστήματος Atkinson et al., 2004

20. Επίδραση αύξησης του CO2 – Οξύνιση ωκεανών Αύξηση CO2 Μείωση pH Ελάττωση των συγκεντρώσεων των ιόντων CO3 • Επιτάχυνση της διάλυσης των ασβεστολιθικών κελυφών θαλάσσιων οργανισμών • Ελάττωση των ρυθμών ασβεστοποίησης κοραλλιών και φυκών-το κέλυφο τους γίνεται ευθρυπτο Κοκκολιθοφόρα, Τρηματοφόρα, Μαλάκια, Εχινόδερμα, Κοράλλια • Κυριαρχούν στη ροή εξαγωγής CaCO3 και οργανικού άνθρακα • Σημαντικό ρόλο στα θαλάσσια οικοσυστήματα Orr et al., Nature 2005

21. ΕΜΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Θερμοκρασία θάλασσας ΔCO2 Μεσοζωοπλαγκτόν Βακτήρια, Φυτοπλαγκτόν Μικροζωοπλαγκτόν Θερμοκρασία ατμοσφαιρας Ταχυτ.Διευθ. ανέμου Παγοκάλυψη «Ταίριασμα ή Μη ταίριασμα» Match or Mismatch Βροχή Παροχή ποτ. Βακτήρια, Φυτο-, Μειοβένθος Μακροβένθος Ψάρια, πουλιά, θηλαστικά Ψάρια, πουλιά, θηλαστικά Ρεύματα Αλατότητα PH Φως Συμβιόντες Τύρβη ανάμειξη Διατροφή UV ΤΡΟΦΙΚΑ ΠΛΕΓΜΑΤΑ ΒΓΧκύκλοι • Επιδράσεις στη λεία, στους θηρευτές, στους συμβιόντες • (βιογεωγραφία, εποχική κατανομή, δυναμική πληθυσμών,βιοκοινωνίες)

22. Early • Δεν ανταποκρίνονται όλα τα είδη κατά τον ίδιο τρόπο στην κλιματική αλλαγή, και ετσι οδηγούνται πιθανόν σε mismatch μεταξύ φυτο- και ζωοπλαγκτού Late Επίδραση στο φυτοπλαγκτόν- λεία του ζωοπλαγκτού Match-mismatch • Το φθινοπωρινό μέγιστο του φυτοπλαγκτού μετατοπίσθηκε νωρίτερα στο καλοκαίρι κατά 4-6 εβδομάδες • Σημαντική συσχέτιση μεταξύ ομάδωνφυτοπλαγκτού και SST άνοιξης • Για τα είδη πλαγκτού που επηρεάζονται από τη θερμοκρασία για ανάπτυξη και αναπαραγωγή, ο εποχικός κύκλος είναι πιο πρώϊμος. Αλλαγή στο χρόνο του εποχικού μεγίστου (μήνες) στην περίοδο 1958-2002 (Ψ) σε σχέση με το εποχικό τους μέγιστο το 1958 (Χ). Edwards & Richardson, 2004)

23. Επίδραση των αλλαγών θερμοκρασίας στο πελαγικό τροφικό πλέγμα Μεταβλητότητα των βιολογικών δεικτών και του ΝΑΟ –Βόρειος θάλασσα Πιθανή τροπή καθεστώτος στο Β.Ατλανικό- προς το τέλος 1980s. Holliday & Reid, 2001; Reid et al., 2001

24. ΕΜΜΕΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Θερμοκρασία θάλασσας ΔCO2 Στρωμάτωση Ατμοσφαιρική Θερμοκρασία αναβλύσεις Ταχ.+διευθ. ανέμου κυκλώνες μέτωπα Διαθεσιμοτητα θρεπτ. (ΒΓΧ κυκλοι) Βροχόπτωση Ποτάμια Ρεύματα Αλατότητα Μικροβιακός βρόγχος Φυτοπλαγκτόν Μεσοζωοπλαγκτόν Δομή, λειτουργία τροφικών πλεγμάτων B) Επίδραση στην υδρολογία-κυκλοφορία

25. Επίδραση κλίματος στη στρωμάτωση νερού και ακολούθως στο ζωοπλαγκτό ΒΔ. Ειρηνικός (Oyashio region) Total zooplankton wet weight (mgm3; May–July mean) (a) and the Pacific Decadal Oscillation (PDO) (b) The solid line indicates the 10-year running mean. Chiba et al., 2006

26. SSSal SSTem Sum Sum Sum W-S W-S W-S 1985-1995 Wint-spr=High S,T,shalMix Summer=Low S,TWeakStr 1975-1985 Wint-spr=LowS,T, Deep Mix Summer=HighS,T, Strat 1965-1975 Win-spr=HighS,T, ShalMix Summer=Low S,T,WeakStr Mixed Layer Depth Climate shift Arctic Osc. Climate shift (PDO) Pacific Decadal Oscillation Arctic Oscillation Interannual variation in the monthly normalized sea surface salinity (SSS); sea surface temperature (SST); and mixed layer depth (MLD). The shaded area indicates a positive anomaly

27. 1975 shift: κρύος χειμώνας-καθυστέρηση ανοιξ.μεγίστου. Ζεστό καλοκαίρι- πρώϊμο μέγιστο της βιοκ.άνοιξης-καλοκαιριού, έντονη στρωμάτωση το καλοκαίρι, μειωμένη παραγωγή Υπερετήσιες διακυμάνσεις των βιοκοινωνιών κωπηπόδων Spring Spring-Summer Summer Autumn Normal. Zoopl.abund Month 1990s shift: ζεστός χειμώνας-πρώϊμο ανοιξ.μεγιστο. Ψυχρό καλοκαίρι (χαλαρή στρωμάτωση)επιμήκυνση της παραγωγικής περιόδου.

28. Υποθετικό διάγραμμα μηχανισμών της επίδρασης κλιματικών μεταβολών στην παραγωγή ζωοπλαγκτού Υπερετήσια και εποχική μεταβλητότητα • Θερμοκρασία • Αλατότητα • Στρωμάτωση • Φως • Bloom φυτοπλαγκτού Διακυμάνσεις ζωοπλαγκτού Chiba et al., 2006

29. Υπάρχει συγχρονισμός των αλλαγών των ζωοπλαγκτονικών βιοκοινωνιών ? Β.Ειρηνικός Β.Ατλαντικός Μεγάλες αλλαγές (regime shifts) στην παραγωγικότητα ενός συστήματος -Εγκαιρη διαπιστωση για ενημέρωση διαχειριστών αλιευμάτων

30. Τι χρειαζόμαστε ? • Βασεις δεδομένων ιστορικών δεδομένων • Σώσιμο δεδομένων (SESAME) • Προσβάσιμες βάσεις δεδομένων • Ανάλυση επιλεγμένων δειγμα΄των • Intercalibration των μεθόδων δειγματοληψίας και ανάλυσης (SESAME) • Ανάπτυξη και διάδοση κοινών στατιστικών μεθόδων • Μεγαλύτερη έμφαση στις συγκρίσεις μεταξύ περιοχών μκαι ειδών για τον κύκλο ζωής. • Δημοσίευση των αποτελεσμάτων προγραμμάτων παρακολούθησης πλαγκτού • Διεπιστημονικές έρευνες για επίδραση κλίματος • Βελτίωση οικολογικών μοντέλων και σύζευξη με μοντέλα πληθυσμών ζωοπλαγκτού.

31. EUR-OCEANS Consortium follow-up of the EUR-OCEANS Network of Excellence Aim: Building scenarios for marine ecosystems under anthropogenic and natural forcings Objectives are to facilitate and promote: — (1) top-level scientific research on the impacts of anthropogenic and natural forcings on ocean ecosystems, fostering collaborations across the European Research Area; — (2) the optimal use of any shared technical infrastructures and scientific facilities; — (3) activities to spread excellence, such as the training of scientific personnel and students, or knowledge dissemination towards the general public and socio-economic users. The Consortium was created for a renewable term of four years (2009-2012). It relies on an agreement between, and on in-cash and in kind contributions from its member organizations. The Institut de Recherche pour le Developpement (IRD, France): scientific coordination and hosts the Project Office for the first two years

32. Core members 25 Denmark: DTU Aqua Estonia: MEI France: CLS, Ifremer, INSU, CNRS, IRD Ocιanopolis, UBO, UnivMed, UPMC Germany: AWI, UniHB, UniHH Greece: HCMR Italy: CNR, CoNISMa, OGS, SZN Norway: NTNU Poland: IO PAS Spain: AZTI UK: BAS, NOCS, PML Invited members 3 Morocco: INRH South Africa: UCT Spain: ULPGC A Council comprising all the 'core' (paying) members is responsible for the strategic development of the Consortium. It votes the activity plan, the budget and membership changes. Min contribution=5000 euros

33. EUR-OCEANS tools and activities The Consortium periodically launches calls for EUR-OCEANS 'Flagships', 'Foresight Workshops' and Conferences, on which it focuses most of its resources. EUR-OCEANS 'Flagships' are awarded for a period of one or two years, to the organization (or cluster of the latter) which coordinates the Joint Programme of Activities (JPA) of a set of institutes/universities acting together to allow significant advances on an important topic of marine science. EUR-OCEANS co-funds the JPA, which includes such activities as the writing of papers, workshops, summer schools, conferences. EUR-OCEANS 'Foresight workshops' (FSW) focus on emerging and important topics in marine ecosystem studies, which address EUR-OCEANS scientific themes or priorities and require European-wide coordination, with the purpose of establishing a scientific vision or a roadmap at the scale of a decade. Foresight workshops may notably be used, upstream of flagships or conferences, to pave the way for EUR-OCEANS calls. EUR-OCEANS Conferences leave ample room for discussion and address important 'hot' topics requiring pluridisciplinary approaches. EUR-OCEANS also prolongs the efforts of the NoE in matters of training (advanced courses, PhD networks), shared facilities, networked databases, knowledge transfer and outreach (notably through the pursuit of the 'fact sheets' series that the NoE launched).

34. 2010 Foresight Workshops • Climate Impacts on Oceanic Top Predators (CLIOTOP) into the future – Building scenarios for oceanic ecosystems in the XXI Century. • UNESCO, Paris, 8-11 February 2010 (led by IRD and CLS). • 2. Comparative analysis of European marine ecosystem reorganizations – a large scale approach to develop the basis for an ecosystem-based management of marine resources. Hamburg, 2010 (led by UniHH). • 3. Rapid change in polar ecosystems. • Cambridge or Bremerhaven, 2010 • (led by BAS and AWI).

35. 2010 (2-year) Flagships • Toward AN eddying Global Green Ocean "from TWISTED to TANGGO".Flagship institutions: UPMC and NOCS. • EO flagship support concentrates on the "Impact of submesoscale on particulate export" component of the larger TANGGO project. • 2. Developing seasonal and spatial foodweb models through novel statistical modelling tools for constructing scenarios under future global change (EcoScenarios). • Flagship institutions: UniHH and Oslo University.

36. Conferences • The next big climate challenge: influence of meso- and sub-mesoscale ocean dynamics on the global carbon cycle and marine ecosystems • hosted by the cluster of excellence Europôle Mer. 30 May–3 June 2010Centre de la Mer, Aber Wrac’h, Pascal Rivière (LEMAR/UBO) • 2 Integration of Biogeochemistry and Ecosystems: Comparison across Regional Programs - IMBIZO II • with IMBER and BAS; hosted by HCMR, 10-14 October 2010 Crete, Greece http://imbizo-2010.confmanager.com/ • 3. EUR-OCEANS Conference (or workshop) on Indicators for an ecosystem-based fisheries management (EBFM) late 2010 • venue to be determined

37. Call for 'foresight workshops' In 2010, EUR-OCEANS will fund up to five FWS (15,000 € each at most). Proposals focusing on the following topics : (1) Scenarios of ecosystem responses to global change (goal: an increased contribution of the marine community to the 5th and following IPCC Assessment Reports). (2) Interannual to interdecadal variability (goal: by focusing on observation and data, fill the gap that exists between studies made at temporal scales of weeks to seasons on the one hand, and at paleo, secular or millennial time scales on the other hand). (3) Functional genomics, proteomics and marine ecology (goal: use available data towards the comprehension of ecosystem functions and responses to global change). application deadline: 25 April 2010 / call results: 25 May 2010 workshops: to be preferably held in 2010 http://www.eur-oceans.net/

39. Oguz et al. (2006): κλιματικές αλλαγές επέδρασαν σε θρεπτικά, φυτο-, ζωοπλαγκτόν, πληθυσμοί ψαριών Ψυχροί-ξηροί χειμώνες στο 1ο μισό δεκαετίας, αλλαγή σε ήπιους χειμώνες στο 2ο μισό. Χρονιές ψυχρών (ήπιων) χειμώνων αντιστοιχούν σε αύξηση (μείωση) θρεπτικών και Η2S, βιομ.φυτοπλαγκτού. Η μεταβλητότητα αυτή φαίνεται να εξαρτάται από ΝΑΟ και άλλους κλιματικούς δείκτες Ευρασίας

40. Σεπ/Οκτ Απρ/Μαϊος Ιουλ/Αυγ Η ομάδα των «βόρειων» κωπηπόδων (Calanus marshallae, Pseudocalanus mimus, Acartialongiremis) ήταν πολύ λιγότερα το 1997–1998 (αύξηση θερμοκρασίας)παρά το 1979–1991 Κατανομή του “εξωτικού νότιου” κωπηπόδου Metridiapseudopacifica: αύξηση μετά το El-Nino ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Επίδραση του El-Nino (1997-1998) στο ζωοπλαγκτόν British Columbia. Mackas & Galbraith, 2002

41. Επίδραση της αλλαγής κλίματος στο ζωοπλαγκτόν περιοχών με αναβλύσεις Τ El Nino La Nina Displ vol El Nino La Nina Δεικτης upwelling Monterey Bay coastal upwelling system 1997-1999 Marinovic et al., 2002 El Nino= Μείωση αφθονίας ζωοπλαγκτού και ευφαυσεωδών. Είδη θερμο-εύκρατα (από το νότο) La Nina= Ανάκαμψη του ζωοπλαγκτού και ευφαυσεωδών. Τυπική βιοκοινωνία ψυχρο-εύκρατη

42. Cotylorhiza tuberculata Η μέδουσα Cotylorhiza tuberculata εμφανίζεται μαζικά στις ελληνικές θάλασσες τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο. Το 2007 οι πληθυσμοί της εμφανίσθηκαν από τον Ιούλιο και η πρώϊμη εμφάνιση πιθανόν να οφείλεται στις προηγηθείσες ζεστές ημέρες του Ιουνίου. Πειράματα (SESAME-Ισπανία): πρώϊμη ανάπτυξη του είδους με αύξηση της θερμοκρασίας