EVIKLIK VE REAKSION

1. �EVIKLIK VE REAKSION HAZIRLAYAN: �zer �ZELER

2. �EVIKLIK

3. �eviklik �eviklik koordinasyon sistemiyle b�t�nlesmis olup atletin uyariyi aldiktan sonra hizli tepki g�stermesi ve etkili sekilde dogru y�ne hareket etmesini, hizli y�n degistirebilmesini veya hizli durabilmesini, hizli oyun oynayabilmesini saglar.

4. �eviklik �eviklik y�n degistirme ve s�rati i�ene alan diger motorik �zelliklerle de i� i�e olan bir �zelliktir. Farkli kombinasyonlarda geri geri kosu, yana, ileri ve dikey y�nde yapilan hareketleri i�erir. Denge, patlayicilik ve koordinasyon bu �eviklikte olmasi gereken unsurlardir. Bu y�zden bu �zelliklerin etkili kullanilmasi bize performans a�isindan katki saglamaktadir.

5. Diger Motorik �zelliklerle Iliskisi

6. �eviklik �eviklik yetenegi antrenmanlarla kisa zamanda gelistirilebilir. Maximum yapilan hareketlerde kompleks insan v�cudunda bir�ok motorik �zellik �alismaktadir. Bu �zellikler �zel ma�lar ve �alismalarla gelistirilebilir ve akilli antren�rler bu �alismalardan yararlanarak gen� oyuncularin �evikligini artirarak gelistirir.

7. �eviklik Insanlar �esitli �evikliklere sahiptir. V�cudun b�t�n�yle d�z y�n degistirmesi, aldatma ve ka�ma hareketi gibi. V�cudun b�t�n�yle dikey olarak hareketleri si�rama ve sekme gibi.

8. �evikligin �nemi Bir�ok hareket normal ritimde ma�tan �nce y�zlerce kez tekrarlanmaktadir. Antrenman yapilirken hareketler yavas olmaktadir. Bu hareketler bize yeteri kadar �alisma s�resi taniyarak teknigin, dengenin, koordinasyonun ve konsantrasyonun gelisimine katki saglamaktadir.

9. �evikligin �nemi Maximum efor gerektiren hareketlerde kalitimsal �zellige bagli olarak hizli kasilan kas liflerine sahip olmasi gerekir. Genetik olarak 2 t�rl� hizli ve yavas kas kasilmasi vardir. Yavas kasilan kas tipinde d�s�k yogunluktaki bisiklet ve y�r�y�s egzersizlerinde. Patlayici hareketler i�inde basketbol sahasindaki sprintler, rebound i�in si�ramalar, kasin hizli kasilmasi gereken hareketlerdir. Hizli kasilan ( tip 2) kas tipinde yasa bagli olarak azalma g�r�lebilir. Eger �alismalarda gelistirilmezse patlayicilik �zelligi yitirilebilir.

10. �eviklik �alismalarinda Dikkat Edilecek Noktalar �alismalar 10 sn. den uzun s�rmemeli ve anaerobik sisteme y�nelik olmalidir. En az 2 veya 3 kez y�n degistirilmelidir. Yana yapilan hareketler odaklanmali. Farkli y�ne hareketler d�z veya geri geri hareketlerle hizli rotasyon saglanmalidir. �alismalarin farkli y�nde yapilmasi saglayarak bilek �evikligi gelistirilmelidir. Bu �alismalarda en iyi verimi maximum s�ratte ve yogunlukta alinmaktadir. Eger �alismalarda asiri yorgunluk oldugunda toparlanma saglana kadar durdurulmali sonra devam edilmelidir.

11. REAKSION

12. Reaksion Nedir ? �rnegin, atletin �ikis blogundan harekete basladigi zamandan varis �izgisine kadar ge�en zamandir. Reaksion ve hareket zamaninin birlesimine tepki zamani denir. Yukardaki �rnekte, yarisi baslatan tabancanin patlamasindan atletin varis �izgisine ulasmasina kadar ge�en s�re tepki zamani olusturur.

13. Reaksion Zamani ? Reaksion zamani, uyarinin baslama zamani ile tepkinin basladigi zaman araliginda ge�en s�re olarak tanimlanabilir. �rnegin, bir atletin �ikis tabanca sesini duydugundan, �ikis i�in hareket ettigi zamana kadar ge�en ge�en s�re o atletin reaksion zamanidir. Hareket zamani ise, hareketin basladigi zaman ile bittigi zaman arasindaki s�redir.

14. Reaksion Nedir ? Beden egitimi alaninda 50 metre hiz yarismalarinda oldugu gibi, hiz �l��m�nde genellikle tepki zamaninin �l��m� yapilir. Hareket ve reaksion zaman hizlari birbirinden farkli degerler olmalarina ragmen, laboratuar kosulari hari� nadir olarak ayri ayri �l��l�rler.

15. Reaksion Zamaninin Gelisimi Reaksion ve siklikla yapilan hareketler erken yasta 7 ile 11 yasinda, oyuncunun daha enerjik oldugu yasta gelistirilmelidir. Istenilen amaca ulasmak i�in sinir sistemiyle ilgili s�rat ve reaksion zamani gelistirilerek ergenlik �aginda ilerleme saglanmis olunur. En iyi gelisme periyodundan sonra merkezi sinir sisteminde de gelisme saglanmis olur.

16. Reaksion Zamaninin �l��lmesi Reaksion zamaninin �l��lmesi, basit tanimina ragmen olduk�a karmasiktir. Ilgili duyu organlari, uyarinin siddeti, �evrenin durumu, gereken uyari ve motivasyon reaksion zamanini etkileyen fakt�rlerden birka�idir. Ger�ek�i bir reaksion zamani �l��m� i�in, yapilan denemelerin sayisi da g�z �n�ne alinmasi gereken bir husustur.

17. Reaksion Zamaninin �l��lmesinde Nelere Dikkat Edilmelidir ? Kisinin reaksion zamani, v�cudun optimal d�zeyde gerilmesi ile de ilgilidir. En y�ksek gerilimin saglanabilmesi i�in, hazir isareti verildikten sonra belirli bir s�re gereklidir. Eger �ok kisa s�rede uyari verilirse, kisinin reaksionu yavaslayacaktir. Uyari geciktirildigi taktirde, optimal gerilmeye daha erken erisilmis olacak ve k�t�(yavas) reaksion zamani ortaya �ikacaktir. Buna ek olarak , bazi tekrarlarda, denegin uyari zamanini tahmin ederek g�sterecegi tepki de, ger�ek�i olmayan reaksion zamani degeri verecektir. Tam tersi, dikkatin baska tarafa �evrilmesi ve ilginin yoklugu, anormal uzunlukta reaksion zamani degerlerine neden olacaktir.

18. Reaksion Zamaninin �l��lmesinde Kullanilan Aletler Reaksion zamaninin �l��lmesinde kullanilan aletler olduk�a karmasik ve pahalidir. Alete ses ve isik gibi uyari g�sterge mekanizmasi ile uyariya tepki g�sterebilmek i�in denegin basacagi yada serbest birakacagi d�gme bulunur. O halde bu hassas alet uyari ile tepki arasindaki s�reyi �l�er. Nelson, hem ucuz hem de basit olarak reaksion �l�� aletini gelistirmistir. Nelson reaksion zaman aleti, �zerinde zaman birimleri olan bir cetvel olup, d�sme kanununu esas alir.

19. �EVIKLIK TESTLERI Altigen koordinasyon testi T drill testi Yan y�n degistirme testi Ayak �abuklugu testi Zig zag test 505 �eviklik testi

20. ALTIGEN KOORDINASYON TESTI Ama�; Bu testin amaci �evikligi �l�mektir. Test Gere�leri Kenarlari 66 cm olan yere �izilmis bir altigen Kronometre Bir yardimci

21. ALTIGEN KOORDINASYON TESTI METOD Baslangi� pozisyonunda sporcunun y�z� A �izgisine d�n�kt�r. Her zaman sporcunun y�z� A �izgisine d�n�k olacaktir. Kronometre, sporcu B �izgisinin disina si�ramasiyla baslatilir. B �izgisi disindan tekrar merkeze d�n�l�r, sonra C ve merkeze d�n�s, D ve merkeze d�n�s seklinde devam edilir. Sporcu A �izgisini de tamamlandiginda 1. tur biter ve bu sekilde 3 tur tamamlanir.

22. ALTIGEN KOORDINASYON TESTI 3 tur sonucu elde edilen s�re kaydedilir ve dinlenme sonrasi test tekrarlanir. 2 kaydin ortalamasi skor olarak kaydedilir. DEGERLENDIRME

23. T DRILL TESTI Ama�; Y�n degistirme ve s�rati �l�mektir. Test gere�leri; 4 Huni Kronometre Bir yardimci Metre

24. T DRILL TESTI METOD 3 huni aralarinda 5 m olacak sekilde bir �izgiye yerlestirilir. 4. huni merkezdeki huninin 10 m ilerisine karsisina gelecek sekilde yerlestirilir. Sporcu T � nin tabanindan antren�r�n komutuyla teste baslar ve kronometre baslatilir. Sporcu ortadaki huniye kosar ve huniye dokunur. Sonra soldaki huniye kosar ve dokunur . Ardindan 10 metre ilerideki en sagda bulunan huniye kosar ve dokunur, geriye merkezdeki huniye d�ner dokunur. Son olarak baslangi� pozisyonundaki huniye kosar dokunur ve test tamamlanir. Test bitiminde elde edilen s�re kaydedilir.

25. YAN Y�N DEGISTIRME TESTI Ama�; Y�n degistirme, �evikligi ve s�rati �l�mektir. Test gere�leri; 3 huni Kronometre Bir yardimci Metre

26. YAN Y�N DEGISTIRME TESTI METOD 3 huni aralarinda 5 m olacak sekilde d�z bir �izgiye yerlestirilir. Sporcu ortadaki hunide baslamak �zere bekler. Antren�r�n y�n belirtip (sag veya sol) basla komutuyla kronometre baslatilir. Sporcu ilk huniye dokunduktan sonra ortadaki huniye dokunur, ardindan diger huniye dokunur ve tekrar merkeze d�ner, huniye dokunur. Iki �l��m alinir ve en iyisi kaydedilir. Degerlendirme ise bir �nceki test sonu�lariyla karsilastirilarak yapilir.

27. Yan Y�n Degistirme Testi

28. Ayak �abuklugu Testi Ama�: Denekler arasindaki hizli adim ve �abuk hareket farkliliklarinin belirlenmesidir. Bu ayni zamanda potansiyel s�rat kosucularinin belirlenmesi i�in �nem ifade eder.

29. Ayak �abuklugu Testi METOD: Test kaygan olmayan bir zeminde ve tercihen �im veya suni �im olan zeminde uygulanmalidir. 20 adet sopa 45 sn. araliklarla (toplam 9 metre) ayni dogrultuda yerlestirilir. Iyice isinmis olan denek, basla komutuyla m�mk�n olan en y�ksek hizda, sopalar arasindaki bosluklara basarak mesafeyi tamamlar. Denege, kollarini hizli hareket ettirmesinin ve dizlerini �ok kaldirmamasinin daha iyi bir skor elde etmesine yardimci olacagi s�ylenebilir. Skor, denegin ayaginin 1. ve 2. sopa arasina basmasi ile son sopadan sonra attigi adim arasindaki s�redir. Iki denemenin en iyisi alinir.

30. Ayak �abuklugu Testi

31. Zig Zag Test Ama�: Sporcunun S�ratini ve �abuklugunu �l�mektir. Test Aletleri: Kronometre 5 engel Yardimci Metre

32. Zig Zag Test METOD: 4 engel k�selere 1 engelde merkezde olacak sekilde istenen uzunlukta engeller yerlestirilir. Sporcudan sekildeki gibi gri renkteki �izgiyi takip etmesi istenir. Sporcudan hizli sekilde engellerinin etrafindan dolasarak baslangi� ve bitis �izgilerini ge�meleri istenir. Yardimci tarafindan s�re kaydedilir. Iki deneme alinir ve karsilastirilarak en iyi sonu� kaydedilir.

33. 505 �eviklik Testi Ama�: S�rati ve �abuklugunu �l�mektir. Test Aletleri: 6 engel Metre Kronometre Yardimci

34. 505 �eviklik Testi METOD: Sekildeki gibi A ile B �izgisi arasi 10m. B ile C �izgisi arasi 5m olmalidir. Sporcudan A �izgisinden B �izgisine kosmasi (Sprint i�in hizlanmasi amaciyla) istenir. Yardimci 10m. �izgisinde oyuncunun B noktasini ge�er ge�mez s�reyi baslatir. Sporcu 15m. C noktasina deger ve 10m. B noktasina d�z kosarak geri d�ner. Sporcu, 10m. B noktasini ge�tiginde yardimci zamani durdurur. 2 denemenin en iyisi kaydedilir.

35. REAKSION TESTLERI Nelson el reaksion testi Nelson ayak reaksion testi Dikey si�rama reaksion testi La fayette reaksion zaman �l�egi

36. Nelson El Reaksion Testi METOD: �n kol ve el masanin �zerinde rahat olacak bi�imde sandalyeye oturur. Bas parmak ve isaret parmak u�lari masadan 8 -10 cm. disarida hazir duruma getirilir. Bas parmak isaret parmaginin �st kisimlari birbirine paralel olmalidir. Test eden kisi, test cetvelini ucundan , denegin bas ve isaret parmaklari arasinda olacak sekilde tutar. Taban �izgisi, denegin bas parmaginin �st y�zeyi ile ayni hizada olmalidir.

37. Nelson El Reaksion Testi Denegin, direkt olarak konsantrasyon b�lgesine bakmasi saglanir. (0.120 ve 0.130 �izgileri arasindaki siyah b�lge) ve cetvel birakildigi zaman cetveli (bas ve isaret parmaklari ile ) yakalamasi s�ylenir. Denek, kesinlikle ne testi yapan kisinin eline bakmali, ne de elini asagi yukari hareket ettirerek d�sen cetveli yakalamaya �alismalidir. 20 deneme yapilmalidir ve her deneme hazirlanma komutu olan (hazir) dendikten sonra baslanmalidir.

38. Nelson El Reaksion Testi

39. Nelson El Reaksion Testi Sonu�: Denek cetveli yakaladiktan sonra denegin bas parmaginin �st kenarinda bulunan �izgilerden okunur. En d�s�k ve en y�ksek 5 deneme alinir. Kalan 10 denemenin ortalamasi sonu� olarak kaydedilir. Zaman �l�egindeki rakamlar, saniyenin binde birini temsil eder. Sonu�lar 5/1000 sn. yakin olarak kaydedilir.

40. Nelson El Reaksion Testi Bu konuda normlar hen�z tam olmamakla birlikte, �niversite �grencilerinin (erkekler) ortalama reaksion zamanlari 0.16 saniye (0.13 � 0.22 arasinda), ilkokul �ocuklarinda ise (birinci sinif) 0.26 saniyedir.

41. Nelson Ayak Reaksion Testi METOD: Denek ayakkabisini �ikarir ve ayak ucu duvardan 2.5 cm. topuk 5 cm. mesafede olacak sekilde oturur. Test yapan, reaksion zaman cetvelini duvar kenarinda ve duvar ile denegin ayagi arasinda, taban �izgi bas parmagin ucu hizasinda olacak sekilde tutar. Denege, konsantre �izgisine bakmasi ve hazir komutundan sonra d�sen cetveli ayak ucu ile duvara sikistirarak tutmasi s�ylenir. Bu test 20 defa tekrarlanir.

42. Nelson Ayak Reaksion Testi Sonu�: Denegin reaksion zamani, her tekrarda cetveli yakaladiktan sonra, ayak bas parmaginin hemen �zerindeki �izginin degeridir. En d�s�k ve en y�ksek 5 deneme alinir. Kalan 10 denemenin ortalamasi reaksion zamani olarak kaydedilir.

43. Dikey Si�rama Reaksion Testi Ama�: Uyariyi aldiktan sonra kisinin b�t�n v�cudu ile harekete ge�me kabiliyetini �l�mek i�in gelistirilmistir. �abuk si�rama yetenegi olanlarla olmayanlar arasindaki farki belirlemektedir.

44. Dikey Si�rama Reaksion Testi METOD: Denek, aletin �zerinde ayakkabisiz, dik ve eller yanda durur. Sadece ses uyarisi kullanilir. Uyari ile birlikte, denek iki ayakla ayni anda aletle irtibati kesecek kadar dik olarak si�rar. Si�rama sirasinda eller yan tarafta olmali ve dizler b�k�lmemelidir. Ayni y�ntemi operat�r kendi komutu ile de tekrarlayabilir ve komutu verir vermez uyari vermek �zere d�gmeye basar. Hazir olma ve uyari arasindaki bekleme zamani her seferinde degistirilmelidir. Her denek 10 tekrar yapmalidir. Karsilastirma i�in, diger grup �yelerinin yalniz ortalama test degerleri alinmalidir.

45. Dikey Si�rama Reaksion Testi

46. La Fayette Reaksion Zaman �l�egi La Fayette aleti ile kompleks uyarilara karsi reaksion zamani �l��lebilir. Bu alet saniyenin (1/1000) degerinde �l��mler yapar.

47. La Fayette Reaksion Zaman �l�egi METOD: Denek, devamli kullandigi elin isaret parmagini hafif�e d�rt d�gme merkezi �st�nde tutar. Hangi d�gmeden isik geliyorsa en kisa s�rede o d�gmeye dokunmaya �alisir. Deneyi uygulayan kisi, renkleri degisik ve rasgele sekilde se�melidir. Hazir komutu verildikten sonra, 1 ile 3 saniye arasinda bekleyerek uyari d�gmesine basilir. Her denege 10 tekrar yaptirilir ve son bes tekrarin ortalamasi reaksion zamani sonucu olarak kayit edilir.

48. La Fayette Reaksion Zaman �l�egi

49. TESEKK�RLER

50. KAYNAKLAR 1-Essentials of Strength Training and Conditioning(Thomas R. Baechle, Rower W. Earle) 2-High Performans Sports Conditioning(Bill Foran) 3-The Path to Athletic Power(Body Epley) 4-Nba Power Conditioning(National Basketball Coaches Association) 5-101 Evaluation Tests (Brian MACKENZIE) 6- Sporda Fiziksel � Fizyolojik Performansin �l��lmesi ve Degerlendirilmesi (Prof. Dr.Kemal TAMER) 7- Sporda Yetenek Beceri ve Performans Testleri (Dr. Adnan KAMAR)