Leren kijken naar de eigen onderwijspraktijk

1. Leren kijken naar de eigen onderwijspraktijk Methodieken voortkomend uit recent praktijkgericht onderzoek Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

2. Yvonne Leeman Wim Wardekker Lectoraat de Pedagogische opdracht Windesheim Dolly van Eerde, Henriëtte de Bruijn, Maaike Hajer Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School Hogeschool Utrecht Dorian de Haan Lectoraat Ontwikkelingsgericht Onderwijs INHOLLAND Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

3. Functie en werkwijze van lectoraten ONDERZOEK WETENSCHAPPE-LIJKE KENNIS WERKVELD: - praktijkkennis - vragen OPLEIDINGEN Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

4. Opzet symposium • Deel 1: • Leren kijken naar taalaspecten van vakdidactiek – H. de Bruijn, D. van Eerde • Leren kijken naar/ denken over de pedagogische kwaliteit – W. Wardekker, Y. Leeman • Inventarisatie vragen o.l.v. D. de Haan wat - hoe - condities • Deel 2: • Pedagogisch-didactische benadering – Open Ogen M. Hajer • Workshopdeel – observatie vid Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

5. Open Ogen Leerzame interactie in een Kleurrijke Klas Maaike Hajer VELON-congres Veldhoven, 1 april 2008 Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

6. Functie en werkwijze van lectoraten ONDERZOEK WETENSCHAPPE-LIJKE KENNIS WERKVELD: - praktijkkennis - vragen OPLEIDINGEN Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

7. Werkwijze Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

8. Uitdagingen in een kleurrijke groep • Zelfstandig laten werken uit lastige schoolboeken • Omgaan met moeizamer formuleren in gesprekken en groepswerk • Idem bij schrijven • Contacten met en tussen kinderen goed houden in klas en school • Onderwijs aanpassen aan (verwachtingen van) leerlingen? Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

9. Interpersoonlijke competenties: • Wubbels, den Brok, Veldman, & van Tartwijk, 2006 • den Brok, Wubbels, Veldman, & van Tartwijk, 2005 • Hijlkema, 2006 • Competenties mbt taalgericht vakonderwijs/ vakdidactisch o.a. • Swank, 2005 • Van Eerde & Hajer, 2005, 2006 • Riteco, 2005, 2007 • Haitsma, 2006, Tahitu, 2006 Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

10. Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

11. Verschillende oplossingsstrategieën - op gespannen voet? • Meer structuurgericht • Hanteer consequent duidelijke regels, voorzie discussiemomenten • Schrijf kernbegrippen op het bord; als je teksten leest, even stilstaan bij betekenissen en dan weer verder lezen • Meer cultuurgericht • Heb oog voor culturele achtergrond in schuld- en schaamtekwesties • Activeer en benut verschillende perspectieven op leerstof - Huisbezoeken afleggen is erg leerzaam, dat zou iedereen eigenlijk moeten doen • Meer docentgericht • Laat steeds zien dat jij de baas bent, wees af en toe autoritair • Ik ga weer frontaler voor de klas staan om het proces te begeleiden • Meer leerlinggericht • Luister eerst naar leerlingen voor je ze corrigeert; herstel relatie na terechtwijzingen • Ik denk leg zoveel mogelijk verantwoordelijkheid bij de kinderen Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

12. Oog voor taalontwikkelingCasus: Zure tanden J. Ja hoe krijg je zure tanden? D. Zure tanden? J. Ja. D. Dat bestaat niet. Wel dat in je mond gewoon zuur suiker wordt omgezet in zuur. Dat is het. J. Ja maar juffrouw D. Wat is zure tanden dan? J. Ik weet niet, uh. Uh, heb je pijn aan je tanden als je iets gaat eten of als je gaat drinken wordt D. O nee, dan ja dan is je tandvle- dan is je tandvlees dus al een beetje terug. Dan komen die halzen open en die zijn heel gevoelig. Dat bedoel je. J. Ja D. Dat is door niet goed poetsen (…) J. Juffrouw als je iets kouds eet of warm dan krijg je een soort raar gevoel. D. Dat kan ook als het eh de halzen vrij zijn. Dan is het pijnlijker. J. Door wat? D. De zenuw wordt eerder geraakt. Kijk hier is het veel dunner. J. Je hebt iets kouds iets warms gegeten danne… D. Je zenuw is dan gevoelig omdat hier het halsje vrij ligt kan die zenuw eerder geraakt worden omdat het hier dunner is dan hier dichter bij de zenuw. Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

13. Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

14. Oog voor contact Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

15. Kijken naar relaties - nonverbaal Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

16. Oog voor eigenheidCasus: Heimwee • Wie heeft er wel eens heimwee gehad? Hoe voel je je dan? … Disneyland … logeren bij tante … naar Marokko… naar Nederland • Is heimwee naar Disneyland hetzelfde als heimwee naar Marokko? Dus heimwee is… • Wat kun je ertegen doen? Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

17. Dus: • Leerzame interactie vraagt oog voor • Contact als basis voor inbreng • Oog voor eigenheid van leerlingen • Taal waarin inbreng gebracht wordt Samen-draaiende tandwielen • Ontwikkelingsonderzoek naar leerzame interactie in vakcontexten gaat door Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

18. Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

19. (Vernieuwde) aandachtspunten in taalonderwijs binnen alle vakken • Versterk de identiteit als taal-leerder • Bespreek hoe zij kijken naar eigen taalvaardigheid en ontwikkelingsmogelijkheden • Geef ze aan hoe ze daar actief in kunnen opereren ; bespreek dat 1 op 1 • Kenmerken taalgerichtvakonderwijs • Context: eigen referentiekaders serieus nemen • Interactie rond kernbegrippen organiseren • Taalsteun vakspecifiek uitwerken Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008

20. Contactgegevens • Maaike Hajer Hogeschool Utrecht Postbus 14007 3508 SB Utrecht Nederland Maaike.hajer@hu.nl of lectoraatmcs@hu.nl www.lectoraatmcs.hu.nl www.taalgerichtvakonderwijs.nl Lectoraat Lesgeven in de Multiculturele School 2008