650 likes | 1.42k Views
ΥΠΕΡΦΩΣΦΑΤΑΙΜΙΑ. Γιώργος Χ. Κουτρούμπας Νεφρολογικό Τμήμα Γενικό Νοσοκομείο Βόλου «Αχιλλοπούλειο». ΥΠΕΡΦΩΣΦΑΤΑΙΜΙΑ. PO 4 3- ορού > 5 mg / dl στους ενήλικες PO 4 3- ορού: 6-8 mg / dl στα παιδιά και εφήβους. Ψευδοϋπερφωσφαταιμία. Ψευδής αύξηση PO 4 3-. Υπερσφαιριναιμία
E N D
ΥΠΕΡΦΩΣΦΑΤΑΙΜΙΑ Γιώργος Χ. Κουτρούμπας Νεφρολογικό Τμήμα Γενικό Νοσοκομείο Βόλου «Αχιλλοπούλειο»
ΥΠΕΡΦΩΣΦΑΤΑΙΜΙΑ • PO43- ορού > 5 mg/dl στους ενήλικες • PO43- ορού: 6-8 mg/dl στα παιδιά και εφήβους
Ψευδοϋπερφωσφαταιμία Ψευδής αύξηση PO43- • Υπερσφαιριναιμία • Πολλαπλούν μυέλωμα, μακροσφαιριναιμία Waldenstrom, μονοκλωνική γαμμαπάθεια • Υπερλιπιδαιμία • Υπερχολερυθριναιμία • Αιμόλυση • Λιποσωμιακή αμφοτερικίνη Β • r-TPA • Ηπαρίνη Schiller B et al. Am J Kidney Dis 2008; 52(3): 617-620
Αιτίες • Εξωγενής φόρτιση με PO43- • Ενδογενής φόρτιση με PO43- (ιστική βλάβη) • Ανακατανομή • Μειωμένη νεφρική αποβολή • Άλλες αιτίες
Αιτίες • Εξωγενής φόρτιση με PO43- • Ενδογενής φόρτιση με PO43- (ιστική βλάβη) • Ανακατανομή • Μειωμένη νεφρική αποβολή • Άλλες αιτίες
Εξωγενής φόρτιση με PO43- • Νεφρική αποβολή < 4 grPO43- ή < 130 mmol PO43- • Μεγαλύτερο φορτίο • Ταχύτερα Υπερφωσφαταιμία
Αιτίες • Εξωγενής φόρτιση με PO43- • Χορήγηση PO43- peros • Υποκλυσμοί με PO43- διαλύματα • Δηλητηρίαση με βιταμίνη D3 • Ενδοφλέβια χορήγηση PO43- • Εγκαύματα από λευκό PO43-
Αυξημένη διαιτητική πρόσληψηPO43- • Γάλα > 4 L • Νεογνά και βρέφη • Αντίσταση στη δράση ΡΤΗ
Λήψη υπακτικών peros • Προετοιμασία για κολονοσκόπηση κλπ • Μέχρι και 130 mgPO43- ανά ml διαλύματος • Ηλικιωμένοι, υπογκαιμικοί, α-ΜΕΑ • Acute phosphate nephropathy
Υποκλυσμοί με διαλύματα φωσφορικών • Παχύ έντερο → μειωμένη απορρόφηση • 11 περιπτώσεις • ↑↑ απορρόφηση σε κολίτιδες, νόσο Hirschsprung, παιδιά και υπερήλικες Fine A et al. Am J Kidney Dis 1997; 29(1): 103-105
Κλινική εικόνα • Υπερφωσφαταιμία • Υπογκαιμία • Υπασβεστιαιμία • Υποκαλιαιμία • Μεταβολική οξέωση με ΧΑ
Δηλητηρίαση από βιταμίνη D3 • ↑↑ εντερικής απορρόφησης Ca2+, PO43- • ↓ PTH • ONA (αγγειοσύσπαση από ↑↑ Ca2+) • ↑↑ CaxP → εξωσκελετικές επασβεστώσεις
Αιτίες • Εξωγενής φόρτιση με PO43- • Ενδογενής φόρτιση με PO43- (ιστική βλάβη) • Ανακατανομή • Μειωμένη νεφρική αποβολή • Άλλες αιτίες
Αιτίες • Ενδογενής φόρτιση με PO43- (ιστική βλάβη) • Ραβδομυόλυση • Υπερθερμία • Θερμοπληξία • Σύνδρομο καταχώσεως • Καταβολικές καταστάσεις • Σύνδρομο λύσης όγκου • Οξεία λευχαιμία • Λέμφωμα • Αιμόλυση • Εντερικό έμφρακτο
Ραβδομυόλυση • Απελευθέρωση PO43- από κατεστραμμένα κύτταρα • ↑ PO43-, ↓ Ca2+ • ΟΝΑ • ↑ Ca2+στη διόρθωση Llach F et al. N Engl J Med 1981; 305(3): 117-123
Σύνδρομο λύσης όγκου • Αυτόματα ή μετά χημειοθεραπεία • Λεμφώματα και λευχαιμίες • Κριτήρια των Cairo-Bishop • Ουρικό οξύ ορού ≥8 mg/dl ή αύξηση >25% • Κ+ ορού ≥6 mEq/L ή αύξηση >25% • PO43- ορού ≥4,5 mg/dl ή αύξηση >25% • Ca2+ ορού ≤7 mg/dl ή μείωση <25% Cairo MS, Bishop M. Br J Haematol 2004; 127(1): 3-11
Σύνδρομο λύσης όγκου • ΟΝΑ (οξεία ουρική νεφροπάθεια) • ↑↑ LDH • Μεταβολική οξέωση με ΧΑ • Ούρα θολά και γαλακτώδη
Σύνδρομο λύσης όγκου • Πρόληψη • Ενυδάτωση • Αλλοπουρινόλη • Ρασβουρικάση • Ακεταζολαμίδη • Θεραπεία • Επαγρύπνιση • Αιμοκάθαρση
Αιμόλυση • Υπερκαλιαμία • Οξεία ενδαγγειακή αιμόλυση • Νυχτερινή παροξυσμική αιμοσφαιρινουρία, ασύμβατη μετάγγιση, αιμόλυση από ανεπάρκεια G-6-PD, ΔΕΠ, αιμόλυση από δηλητήρια φιδιών κ.ά
Οξεία νεφροπάθεια από φωσφορικά (acute phosphate nephropathy) • ΟΝΑ μετά λήψη καθαρτικών peros, σύνδρομο λύσης όγκου • Οξεία υπερφωσφαταιμία, φωσφατουρία • ↑↑ CaxP ούρων • Εναπόθεση κρυστάλλων • Οξεία σωληναριακή νέκρωση
Markowitz GS et al. J Am Soc Nephrol. 2005 Nov;16(11):3389-96
Markowitz GS et al. J Am Soc Nephrol. 2005 Nov;16(11):3389-96
Οξεία νεφροπάθεια από φωσφορικά • 1,16% επίπτωση(>50% ↑κρεατινίνης)1 • Μέχρι και 20% οδηγεί σε ΧΝΑ2 • 70% ασθενών με νεφρασβέστωση3 1: Hurst FPet al. J Am Soc Nephrol 2007;18: 3192–98 2: Brunelli SM et al. J Am Soc Nephrol. 2007 Dec;18(12):3199-205 3: Markowitz GS et al. J Am Soc Nephrol. 2005 Nov;16(11):3389-96
Αιτίες • Εξωγενής φόρτιση με PO43- • Ενδογενής φόρτιση με PO43- (ιστική βλάβη) • Ανακατανομή • Μειωμένη νεφρική αποβολή • Άλλες αιτίες
Αιτίες • Ανακατανομή • Χορήγηση διφωσφονικών • Μεταβολική οξέωση • Οξεία αναπνευστική οξέωση
Διφωσφονικά • Συνήθως PO43- < 7 mg/dL • Παθογένεια • Ανακατανομή • Αναστολή μεταβολισμού οστού • Μείωση της σωληναριακής απορρόφησης Challa M et al. Bone 1986; 7(4): 255-259
Οξέωση • Οξυαιμία • Αναστολή γλυκόλυσης • Γαλακτική οξέωση • Ιστική υποξία → διάπαση ΑΤΡ • Διαβητική κετοξέωση • Ένδεια PO43- • Αναστολή εισόδου γλυκόζης στα κύτταρα Oster J et al. Can J PhysiolPharmacol 1984; 62(8): 939-942
Αιτίες • Εξωγενής φόρτιση με PO43- • Ενδογενής φόρτιση με PO43- (ιστική βλάβη) • Ανακατανομή • Μειωμένη νεφρική αποβολή • Άλλες αιτίες
Αιτίες • Μειωμένη νεφρική αποβολή • Νεφρική ανεπάρκεια (GFR<25-30 ml/min) • Υποπαραθυρεοειδισμός , ψευδουποπαραθυρεοειδισμός • Υπερθυρεοειδισμός • Μεγαλακρία - αύξηση IGF-1 • Έλλειψη οιστρογόνων – εμμηνόπαυση • Χορήγηση διφωσφονικών • Δηλητηρίαση με βιταμίνη D3 • Ανεπάρκεια Mg2+ • Χρόνια αναπνευστική αλκάλωση • Οικογενής ογκοειδής ασβέστωση (tumoral calcinosis)
ΟΝΑ • Σημαντική ↑↑ PO43- • Ποσότητα ούρων • Αιτία ΟΝΑ (λ.χ ραβδομυόλυση) • Ίδιο GFR ↑ PO43- ΟΝΑ > ΧΝΑ Prough DS. Et al. AnesthesiolClin North America 2000; 18(4): 809-833
ΧΝΑ • Διήθηση PO43- ≈ 4-8gr /24ωρο • Αποβολή 5-20% • ΧΝΑ αποβολή 60-70% • ↑ PO43- όταν GFR < 25-30 ml/min
ΧΝΑ Η διατήρηση νορμοφωσφαταιμίας οφείλεται σε: • ↑↑ FGF23 • ↑↑ ΡΤΗ • Μεταβολική οξέωση • ↓↓ 1,25(ΟΗ)2D3 • Διαστολή εξωκυτταρίου όγκου υγρών
ΧΝΑ • 1ο ερέθισμα → νεφρική οστική νόσο • ΤΣΧΝΑ → νοσηρότητα και θνητότητα
Υποπαραθυρεοειδισμός • ↓↓ ΡΤΗ • ↓Ca2+, ↑ PO43- • Σημεία υπασβεστιαιμίας • Καταρράκτη, επασβεστώσεις βασικών γαγγλίων, ↓ BMD • Θεραπεία με Ca, Vit D, ακεταζολαμίδη Maeda SS et al. Arq Bras EndocrinolMetabol 2006; 50(4): 664-673
Ψευδοϋποπαραθυρεοειδισμός • Αντίσταση στη δράση ΡΤΗ • ↓Ca2+, ↑ PO43-, κ.φ. ή ↑ ΡΤΗ • Τύποι 1a, 1b, 1c, 2 και ψευδο-ψευδοϋποπαραθυρεοειδισμός • Φαινότυπος Albright Maeda SS et al. Arq Bras EndocrinolMetabol 2006; 50(4): 664-673
Φαινότυπος Albright στρογγυλό πρόσωπο βραχύς αυχένας μικρό ύψος κοντά μετακάρπια και μετατάρσια και υποδόριες επασβεστώσεις Bijlsma E K et al. J Med Genet 1999;36:604–609 Seema K et al. Indian J Pediatr 2006; 73 (2) : 153-156
Οικογενής ογκοειδής ασβέστωση (tumoral calcinosis) • Aυτοσωμική υπολλειπόμενη • ↓FGF23 • ↑ PO43-, ↑ Vit D, κφ Ca - PTH • GALNT3, FGF23, KLOTHO • Εξωσκελετικές επασβεστώσεις • Δίαιτα, δεσμευτικά PO43-, ακεταζολαμίδη Prie D et al. N Engl J Med 2010; 362(25): 2399-2409
Αιτίες • Εξωγενής φόρτιση με PO43- • Ενδογενής φόρτιση με PO43- (ιστική βλάβη) • Ανακατανομή • Μειωμένη νεφρική αποβολή • Άλλες αιτίες
Αιτίες • Άλλες αιτίες • Αιμοσυμπύκνωση • Δηλητηρίαση από φθόριο • Στέρηση ύπνου
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ • Οξεία υπερφωσφαταιμία • Συμπτώματα και σημεία υπασβεστιαιμίας • Χρόνια υπερφωσφαταιμία • Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός • Εξωσκελετικές επασβεστώσεις
Αίτια υπασβεστιαιμίας • Μείωση της παραγωγής 1,25(ΟΗ)2VitD3 • Κατακρήμνιση συμπλόκων φωσφορικού ασβεστίου στα μαλακά μόρια • Αύξηση αντίστασης των οστών στη ΡΤΗ
Υπασβεστιαιμία • Υπόταση • Τετανία • Δυσλειτουργία οργάνων • Νεφρού (ΟΝΑ, νεφρασβέστωση) • Καρδιάς (μείωση συσταλτικότητας, καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες, ανακοπή)
ΟΝΑ - ΧΝΑ Οξεία νεφροπάθεια από φωσφορικά
προαγωγή αναστολή Μοντέλοεξωσκελετικών επασβεστώσεων Λεία μυϊκά κύτταρα Φετουΐνη Α Πυροφωσφορικά Οστεοπροτεγερίνη M GLA P PTH/PTrP Vit K Ca P Ca x P Απόπτωση Απελευθέρωση κυστιδίων Ουραιμία Φλεγμονή Κουμαρινικά Λιπίδια Vit D AGEs Οξειδωτικό stress Οστεοβλαστικός μετασχηματισμός – πυρήνωση κρυστάλλων Ca + πολλαπλασιασμός στην κατάλληλη θεμέλια ουσία εξωσκελετικές επασβεστώσεις Moe SMet al. J Am Soc Nephrol 2008; 19(2): 213-216
Ca + Normal ESRD + PTH + + Calcitriol Pi FGF-23 & klotho + FGF-23 & klotho Drueke 2007 Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός
ΘΕΡΑΠΕΙΑ Στόχος της θεραπείας PO43- < 5,5 mg/dl
Θεραπεία οξείας υπερφωσφαταιμίας • Απειλητική για τη ζωή • Χορήγηση 0,9% Ν/S • Ακεταζολαμίδη 15 mg/kgΒΣ ανά 3-4 ώρες • Χορήγηση Ca • Αιμοκάθαρση
Θεραπεία • Δίαιτα χαμηλή σε PO43- • Δεσμευτικά του PO43- • Χορήγηση ασβεστίου
Δίαιτα • 900 gr PO43- / 24ωρο • Τροφές πλούσιες σε PO43- είναι τα γαλακτοκομικά, αβγά, ψάρια, κρέας, οστρακοειδή, αρακάς, φασόλια, φακές, σόγια, σιτηρά, cοca-cola • Πρόσθετα έτοιμων τροφών Ketteler M. Int J Nephrol 2011; 2011: 970245 Sullivan Cet al. JAMA 2009; 301(6): 629-635
Δεσμευτικά του PO43- • Άλατα Al • Άλατα Ca • Ρητίνες • Ανθρακικό λανθάνιο • Άλατα Mg • Άλατα Fe