Risicofactoren en voeding bij kanker

1. Risicofactoren en voedingbijkanker Dr.DieuwertjeKok, medischbioloog, WUR Humane Voeding Prof.Dr. Ben Witteman, MDL-arts, ZiekenhuisGelderseVallei

2. Patient 1risicofactorenvoorkanker • 68 jaaroude man. • Maaktzichzorgen! In de familieveelkanker (vaderprostaat(78) en longkanker (56); moederdarmkanker (73); Broerprostaatklachten (72); Neef met darmkanker (68) • Zelfwatmeerbuikklachten en kanmoeilijkeruitplassen. Altijdwatobstipatiegehad, nietveranderd. Rookt, drinkt 4 bier per dag. Komtweinigbuiten. Is vaakgestressd • Wilgezondergaanleven. Graagleefwijze- en risicoadviezen?

3. Discussie • Watzijnrisicofactorenvoorprostaatkanker? • Watzijnrisicofactorenvoordarmkanker? • Zijnerverschillendeadviezenvoorvrouwen en mannen? • Waarkanpatiëntbetrouwbareinformatievinden? • Welkelife-style is haalbaar en het bestevoordeze man. Hoe kunt u hem hierinbegeleiden (praktisch)

5. Gevoeligvoor ‘hypes’

6. Stand van zaken Vraag: Hoeveelprocent van allekanker diagnoses is tewijtenaanvoeding en leefstijl? Bron: Parkin et al. British Journal of Cancer 105; S2 (2011) en WCRF rapport (2007)

7. Stand van zaken ~30% Bron: Parkin et al. British Journal of Cancer 105; S2 (2011) en WCRF rapport (2007)

8. Stand van zaken

9. World Cancer Research Fund • Samenvattenstudies naar effecten van voeding op kankerrisico • Systematischliteratuur-overzicht • Meta-analyses • 17 locatieskanker • Aanbevelingen

10. De resultaten Mond Slokdarm Borst Dikkedarm Dikkedarm Pancreas Dikkedarm Borst Endometrium Nier Slokdarm Mond Slokdarm Long Maag

11. Prostaatkanker • Leeftijd • Ras • Positievefamiliegeschiedenisén • Aantalgenetischevarianten WCRF rapport 2007

12. Darmkanker WCRF rapport 2007 en Update 2010

13. Aanbevelingen Voorkom overgewicht Beweeg tenminste 30 minuten per dag Vermijd energierijke voeding en dranken Eet voornamelijk plantaardig voedsel Beperk inname van rood vlees en bewerkt vlees Beperk inname van alcohol Beperk inname van zout (en gezoute producten) Gebruik geen supplementen ter preventie van kanker

14. Patient 2ondervoedingbijkanker • 48 jarigevrouw met ovariumcarcinoom. • Krijgtchemotherapie. Valtzwaar! • Heeftweinigeetlust. 8 kg afgevallen (> 10%) • Voeltzichzwakkerworden en moetvolgende week weer…

15. Discussie • Watzijn de gevolgen van het gewichtsverlies op welzijn en complicatiekans? • Is het mogelijk de eetlustteverbeteren of de misselijkheidteverminderen? • Is bijvoeding (drinkvoeding) zinvol? Hoe werktdit in de praktijk? • Wanneer is ereenindicatievoorvoeding per maagsonde of jejunumsonde of PEG. • Is bijvoeding in de palliatieve setting zinvol/noodzakelijk?

16. kankercachexie Kakos & Hexis = slechtetoestand /slechteconditie • Kenmerken van cachexie: • Ongewenstgewichtsverlies, anorexie, snelleverzadiging, smaakveranderingen • anemie, oedeem en vermoeidheid • Gevolgen van cachexie: • negatieveinvloed op de therapierespons • vermindering van de kwaliteit van leven • vermindering van de overleving • Prevalentie: 9-84% • Ingewikkeldproces, werkingnognietvolledigachterhaald

18. bijvoeding • Smaakmakers / ambiance / bewegen • Drinkvoeding • Neus-maagsonde • Neus– jejunumsonde • PEG • PEJ

19. PercutaneEndoscopischeGastrostomie

20. Patient 3voeding NA kanker • Patiente van 37 jaar. Borstkankergehad (nietgenetischbepaald). Behandeld met resectie en chemotherapie. Gaatgoed, geenaanwijzingvoorrecidief. • Wordt steeds dikkerterwijlzenietveeleet. Bijlich. onderzoekbehoudensobesitasgeenafwijkingen. • Wilwetenwaaromzezodikwordt? Willeefwijze- en voedingsadviezenomaftevallen en recidiefkankertevoorkomen.

21. Discussie • Van chemotherapie word je altijd dik. • Het veranderde eet- en leefgedrag na kanker is psychologisch bepaald. • Eet- en leefgedrag adviezen aan postkankerpatienten worden zeer gewaardeerd en vrijwel altijd opgevolgd. • Gezond leven na kanker kan de kans op recidiefkanker verkleinen.

22. Het onderzoek Risicofactor Overleving Therapie

24. Het probleem Gewichtstoename tijdens en na therapie - Vocht - Verliesspiermassa - Toenamevetmassa 1 jaarna diagnose +2kg 5 jaarna diagnose >5kg (29%) Winkels et al., NedTijdschrOncol 2012;9:256-61

25. Het probleem Costa et al, 2002, Sao Paulo Med. J. vol.120no.4 

26. Het probleem Demark-Wahnefried W et al. JCO 2001;19:2381-2389

27. Sarcopenische obesitas Inflammatie Metabole ontregeling Eiwitafbraak

28. De oorzaak? • Vervroegd in de overgang • Verandering in eetpatroon • Verandering in geur/smaakperceptie • Verandering in lichamelijkeactiviteit • …

29. De oorzaak? 300 borstkankerpatiënten 300 vriendinnenzonderborstkanker Smaak en geurveranderingen Ervaringenpatiënten Hoeveelheidspier / vet

30. De oplossing Adviezen: afhankelijk van patiënt en tijdstip 5-jaars overlevingborstkanker is 85% Nederlandse Kanker Registratie (www.cijfersoverkanker.nl)

31. Aanbevelingen WCRF Voorkom overgewicht Beweeg tenminste 30 minuten per dag Vermijd energierijke voeding en dranken Eet voornamelijk plantaardig voedsel Beperk inname van rood vlees en bewerkt vlees Beperk inname van alcohol Beperk inname van zout (en gezoute producten) Gebruik geen supplementen ter preventie van kanker

32. Meer informatie

33. Meer informatie Voedingenkankerinfo.nl

34. Meer onderzoek “Werkverschaffing: Natuurlijk vermeldt elke onderzoeker in zijn onderzoek dat verder onderzoek noodzakelijk is.”

35. Meer onderzoek