اسلاید سمینار (( تفسیر آزمایشگاهی نتایج حاصل از آزمایش hCG سرم )) توسط : دکتر سید رضا صمصام شریعت

1. اسلاید سمینار(( تفسیر آزمایشگاهی نتایج حاصل از آزمایش hCGسرم ))توسط : دکتر سید رضا صمصام شریعت محل : تالار زیتون دانشگاه علوم پزشکی اصفهان شرکت کنندگان : اعضای انجمن پاتولوژی اصفهان تاریخ : سال 1387 شمسی

2. برای تشخیص فعالیت جفت در حاملگی یا بیماریهای تروفوبلاستیک آسانترین راه بررسی بیوشیمیایی هورمونهای مترشحه از آن است . اختصاصی ترین این هورمونها hCGمی باشد .

3. هورمون گونادوتروپین جفتی از دو زیر واحد آلفا و بتا تشکیل شده که قسمت آلفای آن در بین چندین هورمون مشترک بوده قسمت اختصاصی برای جفت بخش بتای آن می باشد .

4. از ابتدای تشکیل نسوج جفتی ( که تصویر جایگزینی اولیه جنین در آندومتر را در پایین می بینیم ) هورمون hCG ترشح می شود .

5. در طی حاملگی بجز هورمون hCG مترشحه از جفت هورمونهای استروژن و پروژسترون نیز هم از جفت و هم از تخمدانها (جسم زرد) ترشح می شوند که نسبت آنها در مراحل مختلف حاملگی در زیر نمایش داده می شوند.

6. در هفت مورد پزشک برای بیمار خود درخواست بررسی سطح سرمی hCG را می دهد که این موارد بدین ترتیب هستند .

7. روشهایی که توسط آنها hCG بصورت کمی یا کیفی مورد بررسی قرار میگیرد از این قرارند .

8. ساده ترین راه و همچنین سهل انگارانه ترین روش برای بررسی وجود hCG در ادرار کیتهای خانگی ارزان قیمتی هستند که در داروخانه ها به فروش می رسند .

9. کیتهای خانگی نوارهایی هستند که از نظر شماتیک نشان داده شده اند . در سمت چپ پادتن علیه هورمون مورد بررسی با ماده رنگزا دیده می شود و در سمت راست دو ردیف پادتن دیگر کاشته شده اند . یکی علیه پادتن سمت چپ نوار و دیگری علیه یک سمت از هورمون hCG .

10. اگر قطره ادرار فاقد هورمون hCG روی نوار قرار داده شود (شکل بالا) آنتی بادی بدون اتصال به آنتی ژن به سمت دیگر حرکت کرده با پادتن علیه خود واکنش رنگزا ایجاد می کند و یک نوار رنگی تشکیل می شود (شکل پایین).

11. اگر در قطره ادراری هورمون hCG وجود داشته باشد هنگامیکه کمپلکس آنتی ژن – آنتی بادی به سمت دیگر نوار میرسد طبق شکل زیر با هر دو پادتن واکنش داده دو خط رنگی ایجاد میشود که نشان دهنده تست مثبت است .

12. خطای hook effect در کیتهای خانگی نیز رخ می دهد و هنگامیکه تیتر هورمون خیلی بالا باشد موجب یک واکنش منفی کاذب می گردد و فقط یک خط رنگی روی نوار ایجاد می شود .

13. در اوایل حاملگی سیر افزایش هورمون hCG ادرار لگاریتمی بوده ممکن است افزایش به حدی باشد که موجب خطای hook effect گردد .

14. کیتهای تشخیص حاملگی خانگی به هیچ عنوان قابل اعتماد نیستند زیرا 60% از زنان آنها را اشتباع بکار می برند و در 40% دیگر نیز ضریب حساسیت و اختصاصیت پایین است .

15. فهرست منابع خطا در نوارهای تشخیص حاملگی از این قرار است .

16. راه قدیمی و مترود برای کشف hCG در ادرار زن تزریق ادرار به موش ماده و بررسی واکنش تخدان موش پس از چند روز به این هورمون بود که نمونه طی نکروپسی از موش بدست می آمد .

17. در روشهای هماگلوتیناسیون و لاتکس آگلوتیناسیون ( گراویندکس) هورمون hCG موجود در ادرار مانع از واکنش بین آنتی بادی و آنی ژن متصل به ذرات لاتکس یا گلبولهای قرمز آگلوتیناسیون میگردد و شمای موارد مثبت و منفی در زیر نشان داده می شوند .

18. مکانیزم مولکولی گراویندکس بصورت دقیقتر بدین ترتیب می باشد .

19. از بین روشهای مهار هماگلوتیناسیون و لاتکس آگلوتیناسیون روش اخیر سریعتر ولی با حساسیت کمتر است .

20. در زیر محاسن و معایب روشهای مهار آگلوتیناسیون آورده شده .

21. سه روش ایمونومتریک اندازه گیری hCG وجود دارد که همراه با یک فاز جامد و آنتی بادی کاشته شده در جدار کیت می باشد و با ایجاد کمپلکس ساندویچ مانند عمل میکند .

22. روش ایمونواسای آنزیمی هم محاسن و معایب مربوط به خود را دارد که در جدول زیر آمده .

23. طی یک حاملگی نرمال منحنی تغییرات تیتر سرمی گونادوتروپین جفتی بدین صورت است .

24. مقادیر تیتر کمتر از 10 از هورمون نشان عدم حاملگی و مقادیر بیش از 25 نشانه ای از حاملگی است . بین این دو مقدار را باید مشکوک قلمداد کرد .

25. آنتی بادیهای هتروفیلیک در سرم از موارد معدودی هستند که باعث مثبت کاذب در روشهای ELIZA میشوند و اختصاصیت این روشها را می کاهند .

26. 7 روز پس از تخمک گذاری ( اگر لقاحی صورت گیرد )جایگزینی در رحم اتفاق می افتد . با روش ایمونواسای آنزیمی یا ELIZAدر روز هشتم تخمک گذاری (یعنی حدودا روز 22دوره قاعدگی ) میتوان حاملگی را تشخیص داد . نوارهای تست خانگی 10 روز پس از تخمک گذاری و گراویندکس 21 روز بعد برای مثبت شدن حساسیت دارند .

27. طی یک حاملگی در صورتیکه درد شکمی یا لکه بینی اتفاق بیفتد پزشک حاملگی را غیر طبیعی می پندارد .

28. تیتراسیون -hCG βاگر از منحنی استاندارد خود پیروی نکند نشانه یک حاملگی غیر طبیعی است . افت تیتر ( خط نارنجی شکل زیر )تهدید به سقط یا حاملگی خارج رحمی است در حالیکه افزایش تیتر (خط قرمز در شکل) نشانه بیماریهای تروفوبلاستیک می باشد .

29. طی حاملگی با بروز لکه بینی تیتر -hCG β را می سنجیم . اگر افت داشت در مرحله بعد سطح پروژسترون سرم را اندازه گیری می کنیم . مقادیر زیر 22 نانوگرم در میلی لیتر نشانه حاملگی خارج رحمی و مقادیر کمتر از 5 نانوگرم در میلی لیتر حاکی از سقط می باشد .

30. سنجش توام آلفافیتوپروتئین و استریول غیر کونژوگه با -hCG β و مقایسه مقادیر این سه هورمون بیماریهای مختلفی را طی حاملگی مشخص می سازند .

31. بیماریهای تروفووبلاستیک حاملگی طبق جدول زیر دسته بندی می شوند .

32. شیوع کوریوکارسینوم و عوامل مسبب آن را بر حسب ارجحیت می بینیم .

33. در شش مورد به وجود مول هیداتیدی فرم شک می کنیم .

34. استراتژی درمان و پیگیری مول هیداتیدیفرم بسته به سن زن متفاوت است . برای شروع شیمی درمانی اطلاع از تیتر hCGلازم می باشد .

35. چنانچه گفته شد 50% از موارد کوریوکارسینوم ثانویه به حاملگیهای طبیعی یا خارج رحمی یا سقط هستند و اگر پس از ختم این حاملگی ها از رسیدن تیتر hCGبه صفر اطمینان حاصل نکنیم خطری را متوجه بیمار ساخته ایم .

36. هنگام بررسی یک زن در زمینه انکولوژی تیتراسیون hCG از اقدامات لازم می باشد .