Atom ve Yapısı

1. Atom ve Yapısı

2. ELEKTRON Elektron veya eksicik, en küçük eksi (-) yüküne sahip temel parçacıkdır.Elektron kelimesi kehribarın Yunancadaki ismidir. Eski Yunanda, kehribarı ovuşturunca statik elektrikle yüklendiği biliniyordu.Atomun üç bileşeninden biri (diğer ikisi proton ve nötrondur). Atomu maddenin en küçük birimi kabul eden kuram yoluyla, elektriğin taneciksel bir yapı içinde bulunduğu sonucuna varılır. En küçük elektrik yükü taşıyan bu taneciğin adı elektrondur. Bütün atomların dış bölümü elektron tabakalarından oluşur ve her tabaka çekirdekten uzaklığına göre K,L,M... gibi harflerle adlandırılır. Çevredeki elektronların sayısı ve konumu, söz konusu elementin kimyasal nitelikleriyle, özellikle değeri ile yakından ilintilidir. Birçok durumda, bu elektronlar maddeden çıkarılıp az ya da çok büyük bir hızla, bir elektrik alanıyla, harekete geçirilerek boşlukta yayılabilir. Boş bir tüple elde edilen katot ışınları; radyoaktif cisimlerin beta ışınları; ısgın metalleri etkileyerek çıkardığı elektrik, vb.Normal koşullarda elektronlar atomun artı yüklü çekirdeğine bağlı durumda bulunur. Nötr bir atomdaki elektronların sayısı, çekirdeki artı yüklerin sayısına eşittir. Ama bir atomda artı yüklerin sayısından daha fazla ya da daha az elektron bulunabilir. Bu durumda atomun toplam yükü eksi ya da artı olur; böyle yüklü atomlara iyon adı verilir. Bir atoma bağlı olmayan elektronlara serbest elektron denir.

3. PROTON Atom çekirdeğinde her biri (+1) PozitifElektrik yükü taşıyan taneciğe proton denir. Proton, Atom çekirdeğinde bulunan artı yüklü atom altı parçacık. Elektronlardan farklı olarak atomun ağırlığında hesaba katılacak düzeyde kütleye sahiptirler. protonun Yükündeki Hassas Ölçü Evrendeki bütün protonlar 1,6 x 10 19 değerinde pozitif yüke sahiptirler. Bu, atomlardaki çeşitli protonların birbirlerini itmelerini sağlar. Ama aradaki çekim, itmeden 100 kez daha güçlü olduğu için protonlar birbirlerinden ayrılmazlar. Protonun kütlesi elektronunkinden 1836 kez daha fazladır. Ama buna karşın, bilinmeyen bir nedenden ötürü Elektronun yükü protonunkiyle aynıdır: 1,6 x 10 19 Nötral bir atom veya molekülden bir veya daha çok Elektron koparıldığında geriye kalan tanecik koparılan Elektronlarıntolam eski yüküne eşit miktarda artı yük kazanır.Bir neon atomundan bir elektron koparıldığında geriye kalan tanecik koparılan elektronların toplam eksi yüküne eşit miktarda artı yük kazanır.Bir neon atomundan bir elektron koparıldığında bir Ne(+) iyonu oluşur.Bir elektriksel deşarj tüpünde katot ışınları tüpün içinde bulunan Gaz atomlarından ve moleküllerinden elektronların çıkmasına sebep oldukları zaman , bu tür artı yüklü tanecikler oluşur.Bu artı yüklü iyonlar eksi yüklü elektroda doğru hareket ederler.Eğer katot delikli bir levhadan yapılmışsa artı yüklü iyonlar bu deliklerden geçerler. Katot ışınlarının Elektronları ise ters yönde hareket ederler.

4. NÖTRON Nötron Nedir?Bütün elementler atom denen çok küçük parçacıklardan oluşur ve her elementin atomu farklı bir yapıdadır. Bu ufacık atomla­rın kendileri de çeşitli parçacıklardan oluşur; her atomun merkezinde bir çekirdek ve bu çekirdeğin çevresindeki enerji katmanlarına ya da kabuklarına yerleşmiş elektronlar var­dır. Çekirdek ise, proton ve nötronlardan oluşmuştur Nötronları 1932'de İngiliz fizikçi Sir James Chadwick keşfetti; bu buluşuyla da 1935 Nobel Fizik Ödülü'nü kazandı. Nötronlara bu adın verilmesinin nedeni, bu parçaların hiç elektrik yükü taşımamaları, yani elektriksel bakımdan nötr olmalarıdır. Nötron, protonla hemen hemen aynı kütleye sahiptir ve nötron­lar ile protonlar atom kütlesinin yüzde 99,9'unu oluşturur. Atom çekirdeğini oluştu­ran bu nötron ve protonlar bazen birlikte çekirdek parçacığı ya da nükleon olarak ad­landırılır. Nötron ve protonları bir arada tutan, doğadaki bilinen en büyük kuvvet olan güçlü nükleer etkileşim 'dir. Artı yüklü proton­ların birbirini iterek çekirdeğin dağılmasına yol açmalarını önleyen bu kuvvettir.

5. Atom ve Yapısı • Abdera' lıDemocritus, Trakya'da bir İyon'ya kentinin bir kolonisinde doğmuştur. • O zamanda; matematik, biyoloji, astronomi, gökbilimi, ekonomi ve sosyoloji gibi değişik sahalara yönelik bir bilgisi vardı. • Democritus, maddenin çeşitli boyutlarda ve biçimlerde, değişik hız dereceleri olan atomlardan oluştuğu düşüncesiyle, ilk atom kuramını ortaya atmıştır. • Var olan her şey atomlar ve bu atomların arasındaki boşluklardır. Yunan dehasının doğurduğu atomizm felsefesinin kurucusudur. • En küçük atomdan tutun da en büyük yıldıza kadar her şeyin harekette olduğunu o zamanlar söylemiştir. Bu kadar eski bir çağda bu kadar ileri düşünceli bir bilgin daha görülmemiştir. Democritus Kimdir?

6. Atomun yapısı ile ilgili değişik modeller vardır. Bohr atom modeli bunlardan biridir. Atom iki kısımdan oluşur:1) Çekirdek 2) Yörünge Yörünge Atom ve Yapısı Çekirdek Elektron Bohr Atom Modeli Proton Nötron

7. Hava, su, dağlar, hayvanlar, bitkiler, vücudumuz, oturduğunuz koltuk, kısacası en ağırından en hafifine kadar gördüğümüz, dokunduğumuz, hissettiğimiz herşey atomlardan meydana gelmiştir. Elimizde tuttuğumuz kitabın her bir sayfası milyarlarca atomdan oluşur. Atomlar öyle küçük parçacıklardır ki, en güçlü mikroskoplarla dahi bir tanesini görmek mümkün değildir. Bir atomun çapı ancak milimetrenin milyonda biri kadardır. Her atom, bir çekirdek ve çekirdeğin çok uzağındaki yörüngelerde dönüp-dolaşan elektronlardan oluşmuştur. Çekirdeğin içinde ise proton ve nötron ismi verilen başka parçacıklar vardır.

8. NİELS BOHR (1885-1962) • Kopenhag'da (Danimarka) doğdu ve yaşamının büyük kısmını orada geçirdi. Oradaki üniversiteden 1911 yılında doktorasını aldıktan sonra Bohr, bilimsel ufuklarını genişletmek amacıyla, İngilte­re'ye gitti. Rutherford'unManc-hester'daki laboratuarında Bohr, yeni keşfedilmiş ve mevcut fizik ilkeleriyle çelişki içinde olan ato­mun çekirdekli modeli ile tanıştı.Bohr, ışığın kuantum kuramının atomun yapısını anlamakta anahtar olduğunu seziyordu. 1913'te Kopenhag'a döndüğünde, bir arkadaşı Bohr'a, hidrojenin bir seri tayf çizgisi için Balmer'in verdiği bağıntı­nın ilgisini çekebileceğini önerdi. Bohr daha sonra "Balmer'in bağıntısını görür görmez, benim için herşey anında açıklığa kavuştu" demiştir. Kuramını oluşturmak için Bohr, iki dev­rimci fikirle işe başladı. Bunlardan birincisi, atomdaki bir elektronun çekirdeğin etrafında sadece belirli yörüngelerde dolanabileceği; diğeri ise atomun sadece, bir elektron izin verilen bir yörüngeden bir diğerine atladığında bir foton ya­yımlanabileceği veya soğurulabileceği idi. NİELS BOHR ATOM MODELİ

9. Proton Nötron • Atom çekirdeğinde ............. ve .................. bulunur. • Elektronlar ise çekirdeğin çevresindeki ................... dolanırlar. • Atomu oluşturan ................ yüklü parçacıklara proton denir. • .................. yüklü parçacıklar ise elektronlardır. • Nötronlar ; .......................... parçacıklardır. yörüngelerde pozitif Negatif yüksüz Atomu Oluşturan Parçacıklar

10. ATOM NUMARASI • Atom numarası, bir atomun kimlik numarasıdır. • Her atomun farklı bir atom numarası vardır. • Atom numarası, Z ya da A.N. ile gösterilir. • Atom numarası, atomun sahip olduğu proton sayısına eşittir. • A.N. aynı zamanda çekirdek yükü demektir. • Atom numarası, element sembolünün sol alt kısmına yazılır. Bir Atomu İfade Eden Özelikler Atom Numarası = A.N.= Z = p

11. KÜTLE NUMARASI • Kütle numarası, atomu oluşturan proton ve nötronların toplamına denir. • Atomun kütle numarası bulunurken elektron ihmal edilir, çünkü kütlesi diğer parçalara göre çok azdır. • Kütle numarası, A ya da K.N. ile gösterilir. • Kütle numarası, element sembolünün sol üst köşesine yazılır. Bir Atomu İfade Eden Özelikler Kütle Numarası = K.N.= A = p +n

12. K.N Elementin Sembolü X olsun. 18 A.N 8 Bir Elementin Gösterimi p = 8 n = 10 ise A.N ve K.N numaralarını gösterelim.

13. ATOMUN İYON HALİ iyon • Atom eğer elektron alış-verişinde bulunursa .............haline geçer. • Bir atom için .............. durum söz konusudur: • Eğer atom, elektron almışsa ............. yüklü iyon haline gelir. • Eğer atom, elektron kaybetmişse ................. yüklü iyon haline gelir. • Atom, elektron alış-verişi yapmamışsa ........................ . • İyon yükü , ................ ile gösterilir. üç Negatif pozitif yüksüzdür q İyon Yükü = q = p – e

14. İZOTOP ATOMLAR nötrona • Aynı elementin atomları, her zaman aynı sayıda ......................... sahip olmayabilir. • ............... sayıları aynı, nötron sayıları farklı olan atomlara izotopatomlar denir. • Başka bir deyişle, atom numaraları aynı ....................... numaraları farklı olan atomlar ; birbirinin izotopudur. • Atomların izotop olup olmadıklarını anlamak için önce proton sayılarının eşit olup olmadığına sonra da nötron sayılarının farklılığına bakılır. • İzotop atomların, fiziksel özellikleri .................., kimyasal özellikleri .................... dır. Proton kütle farklı aynı

15. Soru X, Y+2, Z-3 birbirinin izotopudur. Buna göre, aşağıdaki tabloyu uygun şekilde doldurunuz. 18 18 0 18 2 elektron vermiş 18 16 +2 20 18 18 - 3 37 18 21 3 elektron almış

16. BİLGİ ALINAN KAYNAKLAR FEN OKUL HAYATIMIZ FEN ANAFEN OKULLARI

17. HAZIRLAYAN NURULLAH DALKIRAN SINIF:8/B NU:74