بسمه تعالی

بسمه تعالی

خلاقیت • خلاقیت و نوآوری چیست؟ • آیا شما فردی خلاق هستید؟(بیشتر در چه زمینه ای) • کار آفرینی چیست؟

مباني روانشناسي خلاقيت • تعاريف خلاقيت : • راجرز : خلاقيت يعني اظهار وجود و استقلال طلبي و حفظ شخصيت انسان • اريك فرم : خلاقيت توانايي ديدن وپاسخ دادن • هربرت فوكس : خلاقيت يعني هر نوع تفكري كه مساله اي را به طور مفيد و بديع حل كند . • لوتانز : بوجود آوردن تلفيقي از انديشه و رهيافت هاي افراد ويا گروه در يك روش جديد . (( خلاقيت يعني به كارگيري تواناييهاي ذهني، براي ايجاد يك فكر يا مفهوم جديد )) (كايزر) فكرومفهوم جديد تفكر اهميت

تعريف خلاقيت از ديدگاه روانشناسي • خلاقيت يكي از جنبه‌هاي اصلي تفكر يا انديشيدن است. • تفكر عبارت است از فرايند بازآرايي يا تغيير اطلاعات و نمادهاي كسب شده موجود در حافظه درازمدت. تفكر بر دو نوع است: • تفكر همگرا • تفكر واگرا

تعريف خلاقيت از ديدگاه سازماني • خلاقيت يعني ارائه فكر و طرح نوين براي بهبود و ارتقاء كميت يا كيفيت فعاليت‌هاي سازمان؛ • مثلاً افزايش بهره‌وري، افزايش توليدات يا خدمات، كاهش هزينه‌ها، توليدات يا خدمات از روش بهتر، توليدات يا خدمات جديد و غيره

خلاقيت و نوآوري چگونه با هم مرتبط شده‌اند؟ • خلاقيت به طور عام يعني توانايي تركيب انديشه‌ها به شيوه‌اي منحصر به فرد يا ايجاد ارتباطي غيرمعمول بين انديشه‌ها. • يك سازمان كه مشوق نوآوري است سازماني است كه ديدگاه‌هاي ناشناخته به مسائل يا راه حل‌هاي منحصر براي حل مسائل را ارتقا مي‌دهند. نوآوري فرايند كسب انديشه‌اي خلاق و تبديل آن به محصول و خدمت و يا يك روش عملياتي مفيد است.

چگونه فرهنگ سازماني بر نوآوري اثر مي‌گذارد؟ • يك فرهنگ نوآور داراي هفت ويژگي زير است: • ۱- پذيرش ابهام • ۲- شكيبايي در امور غير عملي • ۳- كنترل‌هاي بيروني كم • ۴- بردباري در مخاطره • ۵- شكيبايي در برخوردها • ۶- تأكيد بر نتايج تا بر وسايل • ۷- تأكيد بر نظام باز • سازمان از نزديك محيط را كنترل مي‌كند و سريعاً به تغييرات آن طور كه اتفاق مي‌افتند پاسخ مي‌دهد

فرصت‌هاي خلاقيت • فرصت‌هاي خلاقيت در سه گروه فرصت داخلي و سه گروه فرصت‌هاي خارجي تقسيم‌بندي شده است: • فرصت‌هاي داخلي • وقايع غيرمنتظره: مثل شكست‌ها يا موفقيت‌هاي غيرمنتظره • ناسازگاري‌ها • نيازهاي فرايندي و تغييرات در صنايع و بازارها • فرصت‌هاي خارجي (در محيط علمي و اجتماعي سازمان) • تغييرات جمعيتي • تغيير نگرش • دانش جديد

خلاقیت نوآوری کارآفرینی

دو اصل خلاقیت: 1-دو ایده بهتر از یک ایده است. 2-طرف مقابل هم به اندازه من هوشمند است.

نقش و اهميت خلاقيت و نوآوري نقش و اهميت خلاقيت و نوآوري از جنبه فردي • خلاقيت و نوآوري عامل رشد و شكوفايي استعدادها و سوق دهنده به سوي خودشكوفايي • خلاقيت و نوآوري عامل موفقيت‌هاي فردي، شغلي و اجتماعي.

نقش و اهميت خلاقيت و نوآوري از جنبه سازماني • عامل پيدايش سازمان • عامل توليدات و خدمات • عامل افزايش كميت، تنوع توليدات و خدمات • عامل افزايش كيفيت توليدات و خدمات و موفقيت در رقابت • عامل كاهش هزينه‌ها، ضايعات و اتلاف منابع • عامل افزايش انگيزش كاري كاركنان سازمان • عامل ارتقاي سطح بهداشت رواني و رضايت شغلي كاركنان سازمان

نقش و اهميت خلاقيت و نوآوري از جنبه سازماني • عامل ارتقاي بهره وري سازمان • عامل موفقيت مجموعه مديريت و كاركنان سازمان • عامل رشد و بالندگي سازمان • عامل تحريك و تشويق حس رقابت • عامل كاهش بوروكراسي اداري؛ كاهش پشت ميزنشيني و مشوق عمل گرايي • عامل تحريك و مهيا كردن عوامل توليد

ويژگي‌هاي سازمان خلاق • رقابت كامل و فشرده است. • فرهنگ • دسترسي به مديران • احترام به افراد

ويژگي‌هاي سازمان خلاق • ارائه خدمات مردمي • تخصص • كارگروهي • رابطه كاركنان با سازمان • استقبال مديران از عامل تغيير

چگونه متغيرهاي ساختاري بر نوآوري اثر مي‌گذارند؟ • براساس پژوهش‌هاي گسترده، با توجه به متغيرهاي ساختاري مي‌توانيم سه گزاره را بيان كنيم. • اول اين كه ساختارهاي مكانيكي اثري مثبت بر نوآوري دارند • دوم اين كه دسترسي آسان به منابع فراوان عامل كليدي نوآوري است. • سوم ارتباط بين واحدها با تسريع در كنش متقابل خطوط سازماني به شكستن سدهاي احتمالي در برابر نوآوري مدد مي‌رساند.

گيلفورد : قواي فكري انسان را مي توان به 150 عامل مجزا، كه هر يك قابل اندازه گيري است ، تقسيم كرد . خلاقيت در گرو سه خصيصه مهم : • رواني و سلامت فكر • انعطاف پذيري قواي فكري • اصالت انديشه و تصميم گيري لازمه خلاقيت نبوغ نيست خلاقيت رادر هاله اي از رمز وراز نپيچيم

فرآيند خلاقيت 1-آماده سازي 2- دوره نهفتگي 3- اشراق 4- اثبات تحقيقي آماده سازي: مرحله اي كه در آن همه جوانب مساله مورد تحقيق و بررسي قرار مي گيرد ودر اصل دوره اي از شناسايي مساله و جمع آوري حقايق به شمار مي رود. دوره نهفتگي : مرحله اي كه فرد آگاهانه درباره مساله فكر نمي كند . در اينجا نوعي فرآيند ذهني دروني وجود دارد و اطلاعات تازه را به اطلاعات گذشته مرتبط مي سازد . اشراق : مرحله اي است كه طي آن ايده فرخنده بوقوع مي پيوندد . ايده كه آنرا پديده در ((آهان)) نيز ناميده اند .در اين مرحله ، فرد خلاق ، ايده ، مفهوم يا راه حل مساله را بطور ناگهاني در مي يابد . اثبات تحقيقي : اين مرحله اي است كه در آن ايده اي كه طي سه مرحله قبلي بدست آمده مورد سنجش قرار مي گيرد تا معتبر بودن يا علم اعتبار آن معلوم شود.

خلاقيت و نوآوري : • خلاقيت پيدايي و توليد يك انديشه و فكر است . • نوآوري عملي ساختن آن انديشه و فكر است . (( خلاقيت بستر رشد و پيدايي نوآوري است)) • موانع خلاقيت : • با اعتماد به اين اصل كه زمينه تفكر خلاق در هر فردي وجود دارد جلوگيري از عوامل ظهور خلاقيت روشهاي ايجاد استعداد خلاقيت • موانع اصلي ظهور خلاقيت : • فقدان اعتماد به نفس • ترس از انتقاد و شكست • تمايل به همرنگي با جماعت • فقدان تمركز ذهني

تاثيرات عوامل خاص برخلاقيت 1- سن :شواهد علمي مبني بر اين است كه حتي اگر استعداد ذاتي ما رشد نيابد ، قدرت خلاقيت مي تواند سال به سال با سعي و كوشش كه در آن زمينه بكار مي بريم به رشد خود ادامه دهد . 2- جنسيت :با توجه به تحقيقات انجام شده توسط اشخاص مختلف از جمله ؛ دكتراسبورن ، پرفسور لهمان و دكنر تورنس بيانگر اين مطلب است كه تفاوت مهمي بين امتيلزات خلاقيت كلي و هيچ يك از امتيازهاي جنسيت براي مرد وزن نشان داده نشده است . 3- تحصيلات :شخصيت خلاق في نفسه شكل نمي گيرد ، بلكه در محيط اجتماعي و تعليم و تربيت پرورش مي يابد . 4- ارزشها ي اجتماعي :ارزشها فشارهايي هستند كه تعيين كننده مبناي فكري و نحوه رشد و ارتقاء آن قلمداد مي شود .

پيشنهادهاي عملي براي افزايش خصايص مرتبط با خلاقيت • يادداشت برداري • انتخاب زمان و مكان مناسب • تقويت توان پرسش كردن • استفاده ازروابط ميان افكار • تغيير شكل وضع موجود • تهيه فهرست ويژه گيها • تحليل شبكه • هم انديشي مستقيم • هم انديشي غير مستقيم • قراردادن خود بجاي ديگران • تحليل داده ها و باز خورآنها

تكنيك هاي خلاقيت نسل سوم نسل دوم نسل اول • تكنيك هاي مبتني بر رويكرد الكس اسبورن ((Osborn )) • تكنيك هاي مبتني بر رويكرد لارنس ميلز (( Miles )) • تكنيك هاي مبتني بر رويكرد گنريش آلتشولر(( Altshuller ))

رويكرد الكس اسبورن ( نسل اول ) • تكنيكهاي مبتني بر اين رويكرد براساس روشهاي سيال سازي ذهن و حذف موانع ذهني و تحريك شعور ناخودآگاه مغز جهت توليد ايده هاي جديد استوار است . • طوفان مغزي (Brain storming ) • سوالات ايده بر انگيز ( askQuestion) • تفكر موازي (Lateral thinking ) • ارتباط اجباري ( Forced association ) • ليست كردن مشخصات (Attribute listing) • گوش كردن به موزيك ( Listing to music ) • ايفاي نقش ( Role playing ) • چك ليست (Check list ) • سينكتيكس ( synectics) • تكنيك Delphi

رويكرد لارنس ميلز (نسل دوم) • در اين تكنيك ها اطلاعات فراواني در محيط مساله جمع آوري و مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد . سپس با تكنيك هاي نوع اول اقدام به خلق ايده مي شود . و در نهايت ايده ها ارزيابي و ايده بهتر گزينش واجرا مي شود . • تجزيه و تحليل ريخت شناسانه ( Morphological analysis ) • توسعه عملكرد هاي كيفي (QFD ) • مهندسي ارزش ( VE )

رويكرد گنريش آلتشولر(نسل سوم) • اين رويكرد براساس پايگاه دانش و الگوهاي نوآوري و نفي كامل سعي وخطا يا روشهاي هيورستيك استوار مي باشد . Ideation/TRIZ كلاسيكTRIZ • روشهاي كاهش رخوت رواني • كار تيمي • روش جمع آوري و سازمان دهي • آناليز عملكردها • رويكرد ريخت شناسانه • روشهاي تكاملي • پايگاه دانش • ابزارهاي تحليلي تريز

ويژه گيهاي عمده نسل هاي خلاقيت • نسل دوم : • نظام يافته تر • بكار گيري تكنيكهاي نسل اول • قابل تعريف بصورت يك پروژه قابل مديريت • ارايه مفهوم آناليز عملكرد • مبتني بر فرآيند حل خلاق مساله • نسل اول : • سطح پاييني از نظام يافتگي • مبتني بر اصول روانشناسي • بهره گيري از كار تيمي • نسل سوم : • نظام يافتگي بسيار بالا • بكارگيري پايگاه دانش • انعطاف پذيري پايين • بهره وري بسيار بالا از نظر زمان دسترسي به ايده هاي خلاق

خلاقيت و هم انديشي در مهندسي ارزش • فاز خلاقيت نقطه عطف فرآيند مهندسي ارزش است . • مديريت ارزش در اين مرحله ، با حساسيت و ظرافت و اعمال مديريت صحيح ظرافتهاي روحي و رواني افراد شرايط را براي ظهور ايده هاي خلاق بيشتر فراهم مي نمايد . انتقاد و ارزيابي ممنوع ! بي توجهي و ناديده گرفتن ايده ها ممنوع !

فرآيند حل خلاق مساله و متدولوژي مديريت ارزش فرآيند حل خلاق مساله Defining the problem تعريف مساله Gathering inf. جهت يابي جمع آوري اطلاعات Evaluating the data آماده سازي انديشه بر داده ها Producing alternative تجزيه و تحليل توليد راه حل Sorting & combining نظريه سازي تنظيم و تركيب توسعه دادن Bringing idea together into one new idea يكي كردن نظريه ها تركيب ايده ها Evaluating the proposed sol. Or idea لرزيابي نظريه نهايي تعيين اعتبار ايده ها

نياز ( Value ) هزينه زمان

نمونه هايي از تكنيكهاي خلاقيت • مدل سينكتيكس • صورت تطبيقي اسكمپر • تكنيك دلفي • تكنيك گروه اسمي • ارتباط اجباري • تجزيه و تحليل ريخت شناسانه • گردش تخيلي الگوبرداري از طبيعت تفكر موازي روش تحليل معتوف به هدف طوفان فكري

مدل سينكتيكس ( Synectics ) : • به معني اتصال عوامل كه به ظاهر همانند نيستند . • گوردن : اين مدل اساساً بر استفاده از تشابهات ساختي مدلها وآزمايش آنها ، گرد هم آوردن افرادي كه در رشته هاي مختلف دانشگاهي آموزش ديده و در نواحي مختلف جغرافيايي بزرگ شده اند وداراي شيوه هاي مختلف يادگيري و تفكر متكي است . • عجيب را آشنا و آشنا را عجيب كردن • صورت تطبيقي اسكمپر يا سوالات ايده برانگيز :(SCAMMPER ) Substitute Combine Adapt Magnify Modify Put to other uses Eliminate Rearrange

شروع • تكنيك دلفي : ارايه مساله به گروه هركدام از اعضا ايده هاي خود را يادداشت ميكنند نظرات وايده ها به ايستگاه مركزي ايده ها جمع آوري و تكثير و در اختيار ساير اعضا هرعضو ايده هاي ديگران را بررسي و اعمال نظر خود آيا ايده جديدي توليد شده ؟ بله پايان ايده آفريني

ارتباط اجباري: مجموعه پديده دوم مجموعه پديده اول انواع بازيها 0 0 0 محصولات شيشهاي حباب چراغ ليوان آينه 0

تجزيه و تحليل مورفولوژيك : • پديده از نظر ريخت و ساختار كلي و ابعاد مختلف موجود در آن تجزيه و تحليل مي شود . وضعيت مشتريان ابعادمختلف كاربرد اندازه وزن رنگ حجم

الگوبرداري از طبيعت : • ذهن باقدرت انتخاب خود جريانهاي طبيعت رادرقالب قوانيني مي ريزد و با انگاره هاي انتخاب خود مطابقت مي دهد . هوش مصنوعي برنامه ريزي كامپيوتر • تفكر موازي : • مشابه روش ارتباط اجباري است . • وجه تمايز : تصادفي بودن تفكر موازي است . فال حافظ

طوفان مغزي : • طوفان مغزي نامي كه اسبورن انتخاب نمود و براساس تلاش وي در اصلاح و بهبود روش آزمايش و خطا بدست آمد . • قوانين روش • انتقاد ممنوع • چرخش و گريز آزاد • كميت مورد نظر است • تركيب ايده ها واصلاح آن A B Sol. C Sol. Sol. • انواع طوفان مغزي • طوفان مغزي مخالف • طوفان مغزي انفرادي • طوفان مغزي دونفري • طوفان مغزي دومرحله اي • طوفان مغزي پياپي

معايب روش طوفان مغزي • روند نظارت بر افكار را كاملاً رد مي كند . • نقاط شروع فراوان ولي نقاط پاياني كمتر ديده مي شود . A B Sol. C Sol. Sol.

فرآيند حل مسئله در TRIZ • در دانش TRIZ ابتدا مسأله مورد نظر با مسأله هاي استاندارد مطابقت داده مي شود، سپس راه حل استاندارد مربوط به مسئله كلي رادر مورد مسأله خاص خود به كار مي برند.

با استفاده از چنين فرآيندي تعداد آزمايش و خطاي لازم در عمل كاهش مي يابد و مؤثرترين راه حل براي مسأله مورد نظر بدست مي آيد. بنابراين در روش TRIZ ابتدا مسائل جزئي و خاص خود را به شيوه استقرائي به مسائل كلي و استاندارد تعميم داده و سپس با استفاده از راه حلهاي موجود براي مسائل استاندارد، جواب و راه حل خود را از روش قياسي بدست مي آوريم.

6- فوايد و كاربردهاي TRIZ • با استفاده از دانش TRIZ مي توان به نتايج و دستاوردهاي متعددي از جمله موارد زير دست يافت: • - دستيابي به نوعي نگرش جامع علمي به ابداعات و اختراعات . • - شكل گيري جنبه هاي بسيار مهمي از علم خلاقيت شناسي. • - دستيابي به نوعي جهان بيني خلاق. • - كشف انواعي از راه حل ها براي مسائل ابداعي يعني مسائلي كه با روش هاي معمولي متداول راه حل آنها به دست نمي آيد.

- دستيابي به بهترين و موثرترين راه حل ها براي انواع مسائل علمي ، فني ، انساني و اجتماعي. • - پيش بيني روند ابداعات و اختراعات در آينده (خلاقيت شناسي آينده شناختي). • - ارائه آموزش هاي نوين مبتني بر TRIZ در مدارس و دانشگاه ها (خلاقيت شناسي پرورشي مبتني بر TRIZ) • - تسهيل و تسريع روند رشد و توسعه علوم و فناوري .

همچنين در دنياي امروز شركتهاي بزرگ و كوچك بسياري از TRIZ استفاده مي كنند و اين تئوري را در سطوح مختلفي مانند حل مسايل واقعي، مشكلات روزمره و عملياتي و پيش بيني و تصميم گيري درباره جهت گيريهاي آينده فناوري به كار مي گيرند. اين تئوري در شركتهايي چون فورد، زيراكس، هوندا، موتورولا، زيمنس، فيليپس، ال جي، سامسونگ، ميتسوبيشي، كداك، فوجي فيلم، سوني و صدها كمپاني ديگر، در حال اجراست و در برخي دانشگاههاي بزرگ جهان مانند MIT، ميشيگان و بركلي تدريس ميشود.

سير تحولات كاربردهاي TRIZ

پایان

بسمه تعالی