1 / 18

Kraljevina SHS 1919-1929

Kraljevina SHS 1919-1929. Granice i prostor. Granice države odredjene su na Versajskoj mirovnoj konferenciji, 1919-1920.god. Ugovorom u Sen Žermenu, jugoslovenskoj državi pripao je deo Istre, Dalmacije i Slovenija, dok je Italiji pripao deo Istre i još neka manja područja

aradia
Download Presentation

Kraljevina SHS 1919-1929

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Kraljevina SHS 1919-1929

  2. Granice i prostor • Granice države odredjene su na Versajskoj mirovnoj konferenciji, 1919-1920.god. • Ugovorom u Sen Žermenu, jugoslovenskoj državi pripao je deo Istre, Dalmacije i Slovenija, dok je Italiji pripao deo Istre i još neka manja područja • Ugovorom u Trijanonu jugoslovenskoj državi pripale su Hrvatska, Slavonija i Vojvodina (oko 200.000 Madjara ostalo je u sastavu jugoslovenske države) • Banat je podeljen izmedju Kraljevine SHS i Rumunije

  3. Ugovorom u Nejiu, učinjena je korekcija granice u korist jugoslovenske države (gradovi Caribrod(Dimitrovgrad) i Bosilegrad, Strumica, korekcija na reci Timok)

  4. Državno uredjenje • Krajem 1918.god. formirana je prva privremena vlada, od najznačajnijih predstavnika stranaka sva tri naroda. • Predsednik vlade bio je radikal Stojan Protić, potpredsednik vlade bio je Anton Korošec (Slovenac), ministar spoljnih poslova Ante Trumbić (Hrvat) a ministar unutrašnjih poslova Svetozar Pribićević (srpski političar iz Hrvatske) • Prva velika sila koja je priznala novu državu, početkom 1919.god., bile su SAD • Odlukom vlade država je dobila ime Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca, taj naziv je promenjen jula 1920.god., kada je država dobila ime Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca • Ubrzo je usvojen i gregorijanski kalendar, usvojeni su zastava i grb

  5. Privremeno narodno predstavništvo • Stvaranjem jugoslovenske države prestala je funkcija svih zakonodavnih predstavništava na teritoriju jugoslovenske države • Sve funkcije prenete su na Privremeno narodno predstavništvo, koje su činili poslanici Narodne skupštine Srbije, Narodnog veća, delegati Jugoslovenskog odbora i predstavnici Crne Gore, Makedonije i Vojvodine • Najvažniji zakon, donet u vreme Privremenog narodnog predstavništva, bio je Zakon o izboru narodnih poslanika za Ustavotvornu skupštinu, donet septembra 1920.god.

  6. Političke stranke • Najznačajnija srpska stranka bila je Narodna radikalna stranka, na čelu sa Nikolom Pašićem • Stranka se zalagala za stabilnu jedinstvenu državu, sa lokalnom samoupravom i srpskom dinastijom na čelu

  7. Zalaganjem prestolonaslednika Aleksandra, 1919.god. u Sarajevu osnovana je Demokratska stranka, na čelu sa Ljubomirom Davidovićem i Svetozarom Pribićevićem • Stranka se zalagala za državu na ideji integralnog jugoslovenstva, jedinstvenog jugoslovenskog naroda, i stvaranje moderne gradjanske nacije • Koreni stranke su bili u brojnim pojedincima i strankama liberalnog i demokratskog opredeljenja, iz Srbije Samostalna radikalna stranka (Ljubomir Davidović), iz Hrvatske stranke Hrvatsko-srpske koalicije (osnovana 1903.god., na čelu sa Svetozarom Pribićevićem) • Stranka je imala podršku dvora, kojem je odgovaralo slabljenje radikala

  8. Ljubomir Davidović (1863-1940) • Prvi predsednik Demokratske stranke

  9. Najpopularnija stranka u Hrvatskoj bila je Hrvatska republikanska seljačka stranka (HRSS) • Na čelu stranke bio je Stjepan Radić • Stranka se zalagala za federalno državno uredjenje, pravo Hrvata na samoopredeljenje i republikanski oblik vladavine • 1925.god. stranka odbacuje republikanizam, menja ime u Hrvatska seljačka stranka (HSS), prihvata dinastiju Karadjordjevića

  10. Dominantna stranka u Sloveniji bila je Slovenska ljudska stranka (SLS), na čelu sa Antonom Korošecom • To je bila katolička stranka, čuvar slovenačkog nacionalnog, kulturnog identiteta • Stranka koja je zastupala interese bogatih muslimana bila je Jugoslovenska muslimanska organizacija (JMO), na čelu sa Mehmedom Spahom

  11. Komunisti • 1919.god. osnovana je Socijalistička radnička partija Jugoslavije, koja je 1920.god. promenila ime u Komunistička partija Jugoslavije • Partija se zalagala za republikansko uredjenje i dolazak na vlast revolucionarnim putem, zbog čega se odmah našla na udaru vlasti

  12. 1920.god. doneta je uredba “Obznana” kojom je rad stranke privremeno zabranjen, na šta je stranka odgovorila terorističkim napadima na regenta Aleksandra i ubistvom ministra unutrašnjih poslova Milorada Draškovića • Nakon ovih atentata 1921.god. donet je Zakon o zaštiti države, kojim je stranka stavljena van zakona, a mandati komunističkih poslanika oduzeti • Svoj rad stranka je nastavila u ilegali

  13. Izbori za Ustavotvornu skupštinu • Održani su krajem 1920.god. • Najviše poslaničkih mandata osvojile su četiri stranke; po rasporedu: Demokratska stranka, Narodna radikalna stranka, Komunistička partija i Hrvatska republikanska seljačka stranka

  14. Prvi ustav • Prvi ustav izglasan je na Vidovdan 28.juna 1921.god., pa je dobio naziv Vidovdanski. • Ustav je donet tesnom većinom i bez učešća hrvatskih poslanika; glavni zagovornici ustava bili su demokrate i radikali, a izglasali su ga uz pomoć JMO i SLS. • Ustavom je država definisana kao ustavna, parlamentarna monarhija, pod dinastijom Karadjordjevića • Zakonodavnu vlast vršili su kralj i Narodna skupština, ali je kralj imao veoma široka ovlašćenja, što mu je davalo prednost (sazivao je i raspuštao skupštinu, potvrdjivao je zakone, bio je vrhovni komandant vojske) • Kralj je imenovao vladu, koja je vršila izvršnu vlast

  15. Na političkoj sceni Kraljevine bilo je mnogo partija sa različitim nacionalnim, verskim ili socijalnim programom, što je išlo u prilog kralju Aleksandru, koji je težio apsolutnoj vlasti i bio protivnik jakih stranaka i lidera • Do 1929.god. on je izazvao veliki broj političkih kriza, smenjivanjem i postalvljanjem vlada • Oslonac u svojoj vladavini on je pre svega nalazio u vojsci, dvoru, preko kojih se mešao u rad stranaka

  16. Spoljna politika • Od ujedinjenja, Kraljevina SHS se u spoljnoj politici oslanjala na sile Antante i vezivala za “versajski sistem bezbednosti” • Bila je deo francuskog sistema kolektivne bezbednosti, uperenog protiv jačanja Nemačke i širenja sovjetskog komunizma • Povezivala se sa zemljama Balkana i srednje Evrope, pre svega zbog opasnosti od pretenzija Madjarske i Bugarske, koje su imale podršku Italije • 1920-1921.god. Kraljevina SHS, Rumunija i Čehoslovačka formirale su Malu antantu • Ciljevi saveza bili su: odbrana od madjarskih pretenzija, i sprečavanje povratka dinastije Habsburg • Mala antanta se uklapala u francuski sistem kolektivne bezbednosti

More Related