ARAP BİRLİĞİ

1. ARAP BİRLİĞİ

2. Arap Birliği (Pan-Arabizm) düşüncesi 1990”lı yılların başlarından itibaren Mısır ve Suriyer”de gelişme göstermesine rağmen birlik konusunda ilk adım 1936 yılında Suudi Arabistan ile Irak arasında yapılan ittifakla atışmıştır. Bu ittifaka göre, • İki ülke birbirine saldırmayacak, • İki devletten biri üçüncü devletin saldırısına uğrarsa, obür devlet saldırıya uğrayana yardım edecek, • İki devlet aralarındaki sorunları barışçıl yollarla çözme yükümlülüğü altında olacaklar, • İki ülke kültür konularında birlikte çaba sarf edeceklerdir. Daha sonra her iki devler diğer Arap devletlerini de bu antlaşmaya benzer antlaşmalar yapmaya davet etmişler. Bunu izleyen dönemde (1943) o zamanki bağımsız Arap devletleri olan Mısır, Suudi Arabistan, Irak, Yemen, Suriye ve Lübnan arasında da ikili görüşmeler yapılmış ve bir konferansın yapılması konusunda temel metinler hazırlanmıştır.

3. Bölgede Yahudi devleti kurulması yönünde girişimlerin başlamasıyla 1945 yılında Arap birliğinin kurulması yönünde de faaliyetler daha hızla gerçekleştirilmiştir. Aynı yıl Mısır, Suudi Arabistan, Irak, Suriye, Lübnan, Kuzey Yemen ve Ürdün Kahire”de yaptıkları bir toplantıda Arap Birliği Misakı denilen bir belgeyi kabul ederek bu örgütü kumuşlardır. Toplantıya henüz manda yönetimi altında olan Filistin Araplarının temsilcileri de katılmışlardır. Kuruluş belgesine göre örgütün belli başlı amaçlarını şöyle sıralamak mümkündür: • Taraflar arasındaki bağları kuvvetlendirmek, • Taraflar arasında sıkı bir işbirliği tesis etmek amacıyla siyasi faaliyetlerini uyumlaştırmak, • Bağımsızlık ve egemenliklerini korumak için karşılıklı işbirliği yapmalarını sağlamak, • Genel olarak Arap ülkelerinin refah ve menfaatlerini koruyan ve geliştiren faaliyetlerde bulunmak, • Karşılıklı ticari, mali, zirai, sanayi ve gümrük konularında işbirliği yapmak, • Ulaştırma, kültür, adli, sosyal ve sağlık konularında işbirliği yapmak.

4. Birliğin iki temel organı mevcuttur: Konsey ve Genel Sekreterlik. Genel Sekreterlik faaliyetini kuruluşunda beri Birliğin merkezi Kahire”de yürütmektedir. Genel Sekreter olarak bir dönem hariç hep mısırlılar seçilmiştir.

5. İSLAM KONFERANSI ÖRGÜTÜ

6. İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan ülkelerin üye olduğu, merkezi Suudi Arabistan”ın başkenti Cidde şehrinde bulunan ve üye ülkeler arasında siyasal, ekonomik, kültürel, bilimsel ve sosyal dayanışma ve işbirliğini amaçlayan uluslar arası bir kuruluştur. Yakın zamana kadar üye sayısı 46 iken, Arnavutluk ve eski SSCB”nin Müslüman nüfuslu ülkelerinin katılımı ile üye sayısı 57”ye yükselmiştir.

7. İslam ülkeleri arasında bir dayanışma yaratılmasına ilişkin çalışmalar, 1920”li yıllara kadar gerilere gider. Suudi Arabistan, 1926”lardan itibaren İslam ülkeleri arasında sınırlı bir seviyede sürmekte olan İslami dayanışma faaliyetlerine öncülük etmiştir. 1967 yılında ortaya çıkan Arap-İsrail Savaşı ve Küdüs”te Al-Aksa Camiinin Ağustos 1969 tarihinde kundaklanması üzerine, Eylül 1969 tarihinde Rabat”ta 24 İslam ülkesinin katıldığı Birinci İslam Zirve Konferansı gerçekleştirilmiştir. Bu Konferans sonucunda, İslam Konferansı Örgütü”nün temelleri atılmıştır. Zirve sonrasında Mart 1970 tarihinde Cidde”de toplanan Birinci İslam Ülkeleri Dışişleri Bakanları Konferansında, Örgüt Genel Sekreterliği”nin faaliyete geçirilmesine karar verilmiştir. Kuruluş Sözleşmesi, 1971 yılında yapılan İkinci İslam Dışişleri Bakanları Konferansında hazırlanmış ve Dışişleri Bakanları”nın Şubat 1972”de Cidde”de yaptıkları Üçüncü toplantıda kabul edilerek yürürlüğe konmuştur. Taraf ülkelerin Birleşmiş Milletler Anayasasına ve insan haklarına saygılı olduklarını belirten Sözleşme, 1 Şubat 1974 tarihinde de BM tarafından tescil edilmiştir.

8. İKÖ”nün amaçları şunlardır: • Üye ülkeler arasındaki İslami dayanışmayı güçlendirmek ve teşvik etmek, • Ekonomik, sosyal, kültürel, bilimsel ve diğer alanlardaki işbirliğini arttırmak ve uluslar arası kuruluşlarda üye ülkelerin birbirlerini desteklemelerini sağlamak, • Dünya üzerinde ırk ayırımının ve kolonyalizmin her türünün ortadan kaldırılmasına çalışmak, • Uluslar arası barışın korunması için gerekli olan tüm tedbirleri almak, • İslam dünyası için kutsal yerlerin korunması amacıyla üyeler arasında gerekli olan işbirliğini sağlamak, Filistin halkının haklarını geri alması için yapılan mücadelede onları desteklemek, • Müslüman halklarının bağımsızlıklarının, milli haklarının ve itibarlarının korunmasında onlara yardımcı olmak, • Üye ilkeler ile diğer uluslararasında işbirliği ve karşılıklı güvenin yaratılması için uygun bir atmosferin doğmasına katkıda bulunmaktır.

9. Konferansın Kuruluş Sözleşmesi, üye ülkelerin eşitliğini, birbirlerinin iç işlerine karışılmamasını, self-determinasyon haklarının varlığını, üyeler arasında çıkabilecek anlaşmazlıkların barışçı yollar ile çözümlenmesini, üyelerin birbirlerinin toprak bütünlüğüne, siyasi bağımsızlığına saygı göstermesini ve bu konuda kuvvete başvurulmamasını temel prensip olarak kabul etmiştir.

10. Yapısı ve Yönetimi İKÖ”nün başlıca üç temel organı vardır. Bunlar, İslam Ülkeleri Devlet ve Hükümet Başkanları Başkanları Konferansı (İslam Zirvesi), Dışişleri Bakanları Konferansı ve Genel Sekreterliktir. “İslam Zirvesi” Örgütün en yüksek zirvesidir. “İslam Zirvesi” esnasında, üye ülkelerin liderleri bir araya gelerek İslam dünyasının sorunlarını, uluslar arası siyasi ortamdaki gelişmeleri değerlendirir. Zirve, Müslüman ülkeler açısından İslami siyasetlerin ve stratejilerin belirlendiği en üst seviyedeki uluslar arası forumdur. 1981 yılında (Üçüncü Zirve) alınan karar sonucunda üç yılda bir toplanmaktadır.

11. Dışişleri Bakanları Konferansı, yılda bir defa genelde Aralık ayında üye ülkelerden birinde toplanır. İslam Zirvesi”nde alınan kararlar doğrultusunda politikaların uygulaması görüşülür. Konferansın amaçları ışığında uygulamalara yönelik kararlar alınır. Genel Sekreterlik ve diğer yan organların bütçelerini onaylar. Genel Sekreterlik, Örgütün üçüncü organı olup, Merkezi Suudi Arabistan”ın başkenti Cidde”dedir. Genel Sekreter, İslam Zirvesi”nde ve Dışişleri Bakanları Konferansı”nda alınan kararları yerine getirir. Zirve”ye ve Dışişleri Bakanları Konferansı”na ulaşılan sonuçlar ve gelişmeler hakkında rapor verir. Genel Sekreter, Dışişleri Bakanları Konferansınca dört yıl için ve sadece bir dönemde görev almak için seçilir. Bu organlar dışında Örgütün daimi komiteleri ve bir bankası mevcuttur.