1 / 30

Οι δικαιοπραξίες (διάκριση σύγχρονου δικαίου)

Οι δικαιοπραξίες (διάκριση σύγχρονου δικαίου). Διμερείς / πολυμερείς (συμβάσεις) Σύμπτωση βουλήσεως δύο ή περισσοτέρων προσώπων με διαφορετικά συμφέροντα. Π.χ. αγοραπωλησία. Μονομερείς Με τη δήλωση βουλήσεως ενός προσώπου Π.χ. διαθήκη

ansel
Download Presentation

Οι δικαιοπραξίες (διάκριση σύγχρονου δικαίου)

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Οι δικαιοπραξίες (διάκριση σύγχρονου δικαίου) • Διμερείς / πολυμερείς (συμβάσεις) • Σύμπτωση βουλήσεως δύο ή περισσοτέρων προσώπων με διαφορετικά συμφέροντα. • Π.χ. αγοραπωλησία • Μονομερείς • Με τη δήλωση βουλήσεως ενός προσώπου • Π.χ. διαθήκη • Με τη δήλωση βουλήσεως περισσοτέρων που ενεργούν με το ίδιο συμφέρον.

  2. Ρωμαϊκή ορολογία • Οι Ρωμαίοι δεν έχουν γενική τεχνική ορολογία για τις «δικαιοπραξίες». • Όροι όπως, negotium, actus, pactum, conventio, contractus: δεν είναι γενικοί, αλλά αναφέρονται σε ειδικές κατηγορίες ενοχικών συμβάσεων.

  3. Διακρίσεις δικαιοπραξιών • Αφηρημένες – αναιτιώδεις • Το κύρος τους δεν εξαρτάται από την αιτία. • In iurecessio, mancipatio • Αιτιώδεις • Causa (iusta – legitima): o σκοπός στον οποίο αποβλέπει η δικαιοπραξία • Το κύρος τους εξαρτάται από την ύπαρξη και το κύρος της υποκειμένης αιτίας.

  4. Mortis causa (αιτία θανάτου) • H επέλευση των αποτελεσμάτων συνδέεται προς το θάνατο προσώπου. • Μονομερής: διαθήκη • Διμερείς: δωρεά αιτία θανάτου (donatio mortis causa) • Inter vivos(εν ζωή)

  5. Eπαχθείς: • προϋποθέτουν παροχές και από τα δύο μέρη. • Υποσχετικές • Τυπικές • Χαριστικές • Δικαιοπραξίες διάθεσης • Άτυπες

  6. Τύπος δικαιοπραξιώνΜεγάλη σημασία του τύπου στο αρχαϊκό Ρ.Δ. • Πανηγυρικούς λόγους • Stipulatio (επερώτηση) • Άτυπες δικαιοπραξίες: αγοραπωλησία, μίσθωση, εντολή, εταιρία • Ο έγγραφος τύπος αρχικά χρησιμοποιείται ελάχιστα. • Πανηγυρικές (τελετουργικές) πράξεις • Με τη σύμπραξη της πολιτείας • Άρχοντα που δικαιοδοτεί (Ιn iurecessio) • Λαϊκών Συνελεύσεων (comitia curiata, π.χ. εισποίηση, δημόσια διαθήκη) • Ιδιωτών (μάρτυρες, δικαιοπραξίες Per aes et libram,

  7. In iurecessio • Εικονική δίκη διεκδίκησης (Legisactiosacramento in rem) • Για τη μεταβίβαση κυριότητας • Τα δύο μέρη, ενώπιον του Πραίτορα ή Διοικητή της Επαρχίας. • Ο δικαιοδόχος ακουμπά π.χ. το δούλο και λέγει τους πανηγυρικούς λόγους «Hunc ego hominem ex iureQuiritiummeumesseaio». • Ο δικαιοπάροχος είτε συμφωνεί ρητά, είτε δεν αντιλέγει. • Ο Πραίτορας επιδικάζει το μεταβιβαζόμενο πράγμα στο δικαιοδόχο.

  8. Mancipatio • Πανάρχαια δικαιοπραξία, «με χαλκό και ζυγό». • Μόνο για «res mancipi» • Και για την μεταβίβαση της εξουσίας επί ελευθέρων, π.χ. Manus επί της συζύγου. • Τα μέρη πρέπει να είναι έφηβοι, Ρωμαίοι πολίτες, ή Λατίνοι, ή peregriniμε iuscommercii. • Ενώπιον 5 μαρτύρων, εφήβων Ρ.Π. • Και 1 ζυγοστάτης (libripens) που κρατά τη ζυγαριά.

  9. Τυπικό Εικονικής Πώλησης • Παρουσία των μαρτύρων και του ζυγοστάτη, • Ο δικαιοδόχος κρατά με το ένα χέρι κομμάτι χαλκού (aes), αργότερα χάλκινο νόμισμα • Με το άλλο χέρι πιάνει (manumcapere) το αντικείμενο (π.χ. δούλο) και προφέρει τα πανηγυρικά λόγια: «Hunc ego hominem ex iureQuiritiummeumesseaioisquemihiemptusesto hoc aereaeneaquelibra». • Χτυπά με το χαλκό τη ζυγαριά και τον παραδίδει στο δικαιοπάροχο «αντί για τίμημα» (pretii loco). • To πράγμα πρέπει να βρίσκεται εκεί αν είναι κινητό, για ακίνητο φέρνουν χώμα ή πέτρα (αγρός), ή κεραμίδι (οίκημα).

  10. Stipulatio • Σύμβαση με πανηγυρικούς λόγους (ρήμα spondeo) • O μελλοντικός δανειστής (stipulator)ρωτά το μελλοντικό οφειλέτη: «darispondes?» • Ομελλοντικός οφειλέτης απαντά :«spondeo!» (μόνο Ρωμαίοι πολίτες χρησιμοποιούν το ρήμα αυτό, κατά το iuscivile). • «Ομολογείς;», «-Ομολογώ!» (iusgentium). • Πρέπει να χρησιμοποιηθεί το ίδιο ακριβώς ρήμα για να είναι ισχυρή η συμφωνία (μόνο επί Λέοντα α’, 472 μ.Χ., γίνεται δεκτή η χρήση άλλων ρημάτων). • Συντάσσεται συχνά έγγραφο (cautio), που έχει αποδεικτική σημασία. • Στην εξελληνισμένη Ανατολή όπου χρησιμοποιείται ο έγγραφος τύπος: σε όλα τα συμβόλαια μπαίνει το «και επερωτηθείς ωμολόγησα», για να φαίνεται ότι τηρήθηκε και το ρωμαϊκό δίκαιο.

  11. Έγγραφος τύπος • Αρχικά δεν είναι γνωστό το έγγραφο στη Ρώμη ως συστατικός ή αποδεικτικός τύπος. • Εισάγεται τον 3ο αι. π.Χ., υπό ελληνική νομική επιρροή. • Δικαιοπραξίες: σε tabulaeceratae, δίπτυχες, τρίπτυχες, πολύπτυχες • Δυό φορές: εξωτερικά και εσωτερικά.

  12. Tabulaeceratae

  13. Πάπυροι – περγαμηνές Σύμβαση παρακαταθήκης χρημάτων Περγαμηνή

  14. Scriptamanent • Το έγγραφο ως συστατικός τύπος, απαραίτητος για το κύρος της δικαιοπραξίας:μόνο την κλασική περίοδο και περιορισμένα. Kυρίως αποδεικτική χρήση, για την κατάρτιση προφορικής δικαιοπραξίας. • Συμβάσεις litteris. • Βιβλίο εσόδων –εξόδων (codex accepti et expensi). • Στην Ελληνική ανατολή: το έγγραφο χρησιμοποιείται ευρύτατα ως συστατικός τύπος για όλες τις σημαντικές δικαιοπραξίες. • Τestatio (μαρτυρία): έγγραφο σε τρίτο πρόσωπο («αντικειμενικά»), σε πινακίδες που σφραγίζονται εξωτερικά στις ταινίες από τα μέρη και 7 μάρτυρες. • Χειρόγραφο (chirographum): σε πρώτο πρόσωπο («υποκειμενικά»), με ιδιόχειρη υπογραφή αν το συνέταξε ο ίδιος, ή επικυρώνει το περιεχόμενό του. Όχι μάρτυρες.

  15. Έγγραφα ενώπιον αρχής • Έγγραφα tabelliones (δημοσίων γραφέων, που εδρεύουν στην αγορά σε stationes): από την εποχή των Σευήρων, είναι ιδιωτικά, αλλά με μεγαλύτερη αποδεικτική δύναμη. • Ο Ιουστιανός ορίζει την κρατική άδεια ως προϋπόθεση για την άσκηση του λειτουργήματος των δημοσίων γραφέων. • Έγγραφα με δήλωση ενώπιον δημόσιας αρχής (apudacta), με σύνταξη πρωτοκόλλου. • Συμβολαιογράφοι (tabularii). Tη βυζαντινή περίοδο συγχέονται με τους γραφείς (tabelliones). Aσκούν το λειτούργημα με κρατική άδεια.

  16. Ελαττώματα δικαιοπρακτικής βούλησης • Ακόμα και αν τηρήθηκε ο τύπος του νόμου η δικαιοπραξία μπορεί να πάσχει, • Αν δεν υπήρχε η βούληση να καταρτιστεί η δικαιοπραξία, ακούσια ή εκούσια. • Αν παρεμβλήθηκε ελάττωμα

  17. Ακούσια έλλειψη δικαιοπρακτικής βούλησης • Πλάνη (error), εκείνου που προβαίνει στη δήλωση. • Άγνοια πραγματικής κατάστασης ή κανόνα δικαίου ή εσφαλμένη γνώση τους. • Αρχαϊκό Ρ.Δ.: ή πλάνη, λόγω τυπικότητας, δεν ασκεί επιρροή • Κλασικό Ρ.Δ.: ασκεί επιρροή, για τις solo consensuσυμβάσεις

  18. Ποια πλάνη; • ΟΥΣΙΩΔΗΣ ΠΛΑΝΗ • ΠΕΡΙ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ • Πλάνη περί το δίκαιο = ασύγγνωστη, πλην ειδικών περιπτώσεων. • Η πλάνη σχετικά με τα παραγωγικά αίτια της βουλήσεως δεν θεωρείται ουσιώδης. • Μετακλασικό δ.: ο πλανηθείς δεν έχει βούληση. • Ουσιώδης πλάνη: • Για το είδος της δικαιοπραξίας • Για το αντικείμενο της δικαιοπραξίας • Περί το ποσό: ισχύει για το μικρότερο ποσό που είχαν θελήσει τα μέρη. • Περί την ταυτότητα του προσώπου: αν προκύπτει από τη δικαιοπραξία • Περί τις ιδιότητες (ασαφές)

  19. Εκούσια έλλειψη δικαιοπρακτικής βούλης • Αστεϊσμός • Ή σε θεατρική παράσταση • Ή χάριν διδασκαλίας • Εικονικότητα • Η δικαιοπραξία γίνεται νομότυπα • Τα μέρη κρύβουν έναντι των τρίτων την αληθινή βούλησή τους • Έχουν συμφωνήσει η δικαιοπραξία να μην παράγει αποτελέσματα • Ο εικονικός γάμος δεν έχει καμία ισχύ • Αγοραπωλησία χωρίς τίμημα, και • Μίσθωση χωρίς μίσθωμα, είναι άκυρες. Το αρχαϊκό & κλασικό ρ.δ. δεν αναγνωρίζει την εικονικότητα Η εικονικότητα αναγνωρίζεται τη μετακλασική περίοδο

  20. Ελαττώματα δικαιοπρακτικής βούλησης • Φόβος (metus) • Αρχικά η δικαιοπραξία που καταρτίστηκε υπό την επίδραση φόβου ή απειλής είναι ισχυρή. • Formula Octaviana: παροχή από πραίτορα προστασίας σε αφαίρεση περιουσίας με την απειλή βίας. • Αδριανός: αγωγή περί φόβου, ποινική. • Αν εγερθεί σε ένα έτος, εκείνος που απείλησε καταδικάζει στο 4πλάσιο της αξίας όσων είχε αποκτήσει χάρη στην απειλή. Μετά, απλή αξία. • Αctionesarbitrariae: αν εκείνος που έχει απειλήσει, προσκαλούμενος από το δικαστή, επιστρέψει ό,τι απέκτησε, αποφεύγει την καταδίκη. • Η απειλή πρέπει να προξενεί φόβο σε συνετό άνθρωπο. • Ένσταση του φόβου: αν του ζητηθεί να εκτελέσει ό,τι υποσχέθηκε υπό φόβο • Αποκατάσταση στο ακέραιο: αν έχει ήδη εκτελέσει.

  21. Δόλος (dolusmalus) • Χρήση δόλου κατά την κατάρτιση της δικαιοπραξίας. • Πραίτορας Aquilius Gallus (66 π.Χ.): εισάγει την αγωγή περί δόλου. • Εισάγεται αν δεν υπάρχει ειδικότερη αγωγή. • Αποκατάσταση απλής ζημίας. • Πρέπει να ασκηθεί εντός έτους. • Ατιμωτική αγωγή & actioarbitraria. • Ένσταση του δόλου (exceptiodoli).

  22. Ακυρότητα -ακυρωσία • Η δικαιοπραξία που δεν παράγει τα έννομα αποτελέσματα στα οποία απέβλεπαν εκείνοι που την πραγματοποίησαν = άκυρη (negotiumnullum) • Αν δεν συντρέχουν οι όροι σύμφωνα με τους οποίους καταρτίζεται κατά το Iuscivile. • Μία έγκυρη δικαιοπραξία κατά το iuscivile, μπορεί να μην παράγει αποτελέσματα κατά το iuspraetorium, ανάλογα με την παρέμβαση του Πραίτορα, ο οποίος «διορθώνει» τα αποτελέσματά της ανάλογα με τα ένδικα μέσα που χορηγεί.

  23. Απόλυτη ακυρότητα • Ισχύει ergaomnes • Καθένας έχει έννομο συμφέρον να την επικαλεστεί. • Σχετική ακυρότητα • Μόνο ορισμένα πρόσωπα μπορούν να την επικαλεστούν. • Ακυρωσία: • Η δικαιοπραξία είναι ισχυρή, μπορεί να προσβληθεί από κάποιον που έχει έννομο συμφέρον και να ανατραπεί. • Οι περιπτώσεις που παρεμβαίνει ο Πραίτορας για να διορθώσει τη δικαιοπραξία θεωρούνται ακυρωσίες. • Η άκυρη δικαιοπραξία δεν μπορεί να γίνει έγκυρη κατ’αρχάς. Ενίοτε με επικύρωσή της, ή κατά μετατροπή σε άλλη έγκυρη.

  24. Περιπτώσεις ακυρότητας δικαιοπραξίας • Όταν αντιβαίνει διάταξη νόμου, αν ο νόμος προβλέπει ρητά την ακυρότητα (lex perfecta). • Aν είναι αντίθετη προς τα χρηστά ήθη (contra bonos mores) • Ως προς το αντικείμενο • Ως προς την αιτία (causa)της δικαιοπραξίας • Ο Πραίτορας αρνείται τη χορήγηση ένδικης προστασίας. • Αν δεν τηρήθηκε ο συστατικός τύπος του νόμου. • Αν είναι αδύνατη (π.χ. πράγμα εκτός συναλλαγής) • Αν ο δικαιοπρακτών δεν έχει ικανότητα ή βούληση.

  25. ΑΙΡΕΣΗ (CONDICIO) • Ρήτρα σε δικαιοπραξία = η ενέργειά της εξαρτάται από την επέλευση γεγονότος μέλλοντος και αβέβαιου • Αναβλητικές: • Από την εποχή του Δωδεκάδελτου • Χρησιμοποιούνται σε κάθε είδους δικαιοπραξία • Εξαιρούνται ορισμένες «νόμιμες πράξεις», π.χ. χειραφεσία. • Η δικαιοπραξία βρίσκεται σε εκκρεμότητα («ήρτηται») και τα αποτελέσματά της δεν επέρχεται • Δικαίωμα προσδοκίας υπέρ αυτού που θα ωφεληθεί από την πλήρωση της αιρέσεως. • Ιουστινιάνειο δίκαιο: όταν πληρωθεί, τα αποτελέσματά της ανατρέχουν στο χρόνο κατάρτισής της. • Οι διαλυτικές αιρέσεις δεν αναγνωρίζονται στο Ρ.Δ.

  26. Διακρίσεις αιρέσεων • Γνήσιες: η ενέργειά τους εξαρτάται από γεγονός μελλοντικό και αβέβαιο. • Καταχρηστικές : • Η ενέργειά τους εξαρτάται από γεγονός τωρινό ή περασμένο. • Από γεγονός που είναι βέβαιο ότι θα επέλθει (κρύβουν πολλές φορές προθεσμία, θεωρείται ότι δεν έχουν γραφεί). • Επέρχονται από το νόμο (νομικές αιρέσεις). • Είναι αδύνατες ή αθέμιτες.

  27. Διακρίσεις αιρέσεων • Εξουσιαστικές: η πλήρωσή τους εξαρτάται από τη βούλευση του δικαιούχου • Τυχαίες: η πλήρωσή τους εξαρτάται από γεγονός ξένο προς το δικαιούχο. • Μεικτές. • Όρος – τρόπος (modus): ρήτρα σε δικαιοπραξία που επιβάλλει σε κάποιον που αποκτά από δωρεά ή διάταξη τελευταίας βούλησης την υποχρέωση να πράξει ή να παραλείψει κάτι.

  28. Προθεσμία (dies) • Ρήτρα σε δικαιοπραξία που εξαρτά την επέλευση των αποτελεσμάτων από γεγονός μέλλον, αλλά βέβαιο. • Αναβλητική. • Διαλυτική. • Αληθινή προθεσμία: • Δήλη μέρα (dies certusquando) • Άδηλη μέρα

  29. Υπολογισμός χρόνου • Ημερονύχτιο: 24 ώρες, από μεσάνυχτα σε μεσάνυχτα. • Ότι συμβαίνει μετά τα μεσάνυχτα =επόμενη ημέρα. • Διαίρεση της νύχτας: 4 φυλακές (αλλαγές φρουράς, vigiliae). • Ηλιακά –υδραυλικά ρολόγια • Εβδομάδα = επτά ημέρες • Έτη = αρχικά 10 μηνών, 304 ημερών (έτος Ρωμύλου) • Μετά:12 μηνών, 355 ημέρες + κάθε δύο έτη ένας παρέμβλητος μήνας • Ιούλιος Καίσαρ: 45 π.Χ., Ιουλιανό ημερολόγιο, έτος 365 ημερών + 1 ημέρα κάθε τέταρτο έτος (annusbissextus).

  30. ΕΝΑΡΞΗ – ΛΗΞΗ ΠΡΟΘΕΣΜΙΩΝ • Για τις προθεσμίες: υπολογίζονται όλες οι μέρες (συνεχής χρόνος, tempus continuum). • Iuspraetorium,tempus utilis, ωφέλιμος χρόνος: εξαιρούνται οι ημέρες κατά τις οποίες δεν μπορεί να γίνει ή να συνεχιστεί η ωφέλιμη ενέργεια (dies nefasti). • Για την έναρξη των προθεσμιών συνυπολογίζεται και η μέρα κατά την οποία έγινε το γεγονός. • Για τη λήξη: • Απόκτηση δικαιώματος: η μέρα θεωρείται συμπληρωμένη. • Απώλεια δικαιώματος: η τελευταία μέρα πρέπει να συμπληρωθεί.

More Related