به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه بر نگذرد

1. به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه بر نگذرد

2. عنوان تحقیق : بصیرت و عمل عنوان درس : تئوریهای سازمان و مدیریت دکتر غلامحسین حیدری تفرشی ارائه کننده : سارا رضاییان

3. مفهوم بصیرت لزوم و اهمیت بصیرت عناصر مؤثر در بصیرت ویژگی های بصیرت بصیرت های آموزشی و پرورشی در هزاره سوم تدوین بصیرت موانع اجرایی بصیرت نقش بصیرت در سازمان

4. نقش تئوری ها در ایجاد بصیرت کارکردهای بصیرت توسعۀ بصیرتها آثار بصیرت از دیدگاه آیات و روایات مفهوم عمل رابطه بصیرت و عمل در نظام آموزشی ویژگیهای رهبری بصیر ویژگی های مدیریت آینده نگر

5. ویژگی های مشترک رهبری بصیر و مدیریت آینده نگر تعارضات مدیریت آینده نگر و رهبری بصیر تفاوت "بینش" و "برنامه" سطوح بینش عناصر اصلی بینش رابطه بصیرت و تعلیم و تربیت

6. مقدمه : شرایط اجتماعی در گذشته و حال محتاج مدیریت بوده و خواهد بود . کسی میتواند مدیر باشد که بتواند با استفاده از ابزارهای موجود اعم از سخت افزار و نرم افزار مجموعه ای را به اهداف از پیش تعیین شده خود برساند . یک مدیر برای دستیابی به اهداف خود باید برنامه ریزی داشته باشد زیرا کسی که بدون برنامه فعالیت خود را شروع کند قطعا موفق نخواهد شد ، اما برای اینکه برنامه ریزی با موفقیت انجام شود ، مدیر باید دارای بینش و درک لازم از محیط درون و بیرون خود را داشته باشد . کلمات کلیدی : بصیرت (بینش) ، عمل .

7. آن کسي که بدون بينش کاري را انجام دهد همانند کسي است که بيراهه مي رود، هر چه سريع تر حرکت کند از راه صحيح دورتر مي شود .(امام رضا(ع)، اصول کافی ، ج 1) . Vision

8. بینش یک تصویر ایده آلی از آنچه که میتواند و باید انجام شود می باشد . رهبر باید به منظور محک زدن بینش خود به سه سؤال پاسخ دهد : 1- آیا مسیر انتخاب شده، جهت صحیح می باشد ؟ 2- آیا اهداف انتخاب شده ، اهداف صحیح می باشد ؟ 3- آیا زمانها ، زمانهای صحیح می باشد ؟ (برگرفته از سایت http://marifat.nashriyat.ir/node/ ، روز چهارشنبه 25 آبان 1391، 20 ذی الحجه 1432، 17 نوامبر 2012).

9. یک تصویر دوربرد یا آنچه که می تواند یا باید انجام شود . (میر کمالی ،1385) . ترسیم آنچه که هست ، آنچه که باید باشد . پنداره انگاری : فرآیندی است برای شناسایی جهانی مطلوب و آینده ای بهتر که در ذهن پرورانده میشود . (حکیمی پور ،1377) بصیرت پنداره انگاری

11. نقش بينش در مديريت پيتر دراكر كه يك نويسنده كتابهاي مديريتي است, اشاره كرده است كه " بهترين راه براي پيش بيني آينده, ايجاد كردن آن مي باشد" بيشتر رهبران, كاملا با اين عقيده موافق هستند. يك رهبر, مي خواهد تفاوتي را ايجاد كند و سعي مي كند كه چيزي را ايجاد كند كه قبلا هرگز وجود نداشته است, اين اختلاف و تفاوت يك بينش را شكل مي دهد. يك رهبر, علاوه بر ايجاد يك بينش و استراتژي براي موفقيت, بايد از قوت و استقامت لازم براي به پايان رساندن اين اهداف, برخوردار باشد .آگاهي از اهميت چشم انداز و ضرورت خلق يك چشم انداز مناسب براي افراد, سازمانها و ملت ها يك وظيفه غير قابل چشم پوشي است.

12. داشتن چشم انداز و نيل به موفقيت آنچنان لازم و ملزوم يكديگرند كه به طرح اين سئوال منجر مي شود: آيا تصوير مثبت يك ملت از آينده پيامد كسب موفقيت آن ملت است يا موفقيت آنها پيامد داشتن يك چشم انداز مثبت بوده است .اگرچه تصوير آينده در ذهن هاي افراد خلاق پديد مي آيد اما يك چشم انداز جالب و موثر پيش از كسب موفقيت چشمگير وجود داشته است.بسياري از ملتها در ابتداي راه رسيدن به بزرگي و شوكت خود, همواره منابع قابل توجه, جمعيت فعال و موثر يا يك استراتژي برتر نداشته اند . (برگرفته از سایت http://www.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum= ، ساعت 17:05، روز شنبه 21 آبان 1391، 15 ذی الحجه 1432، 12 نوامبر 2012) .

13. لزوم و اهمیت بصیرت

15. آگاهی از تحولات پیرامونی برای مدیران امری ضروری است ، خصوصاً برای مدیران رأس هرم مدیریتی که همان مدیران استراتژیک هستند ، امری حیاتی و تعیین کننده است. نباید فراموش کرد که عدم هوشیاری و آگاهی منجر به عدم دقت در پیش‌بینی برنامه خواهد شد . در بعد هوشیاری مدیریت یک مدیر دارای سه افق می‌باشد : افق باز ، افق دور ، افق روشن . اگر این سه افق در مدیری جمع شد هوشیاری او بالاست ولیکن اگر این مدیر در این ابعاد ضعف و فتور داشته باشد محیط خود را به خوبی نخواهد شناخت . (برگرفته از سایت اتاق فکر،http://www.otaghefekr.net/Mag-kashkol، ساعت 19:35، روز شنبه 21 آبان 1391، 15 ذی الحجه 1432، 12 نوامبر 2012) .

16. علت ضرورت داشتن چشم انداز (بابایی زکلیلی ،1380)

17. ویژگی های بصیرت • واقعی ، ساده ، روشن ، قابل دستیابی و قابل یادآوری باشد؛ • قابلیت ایجاد چالش برای کل سازمان و درعین حال ، از بین بردن شک و ایجاد اطمینان راجع به آینده سازمان را داشته باشد؛ • از ظرفیت سازگاری با گذشته ، امیال مدیران ارشد ، فرهنگ و ارزشهای سازمان برخوردار باشد؛ • از نظر افق زمانی دور نگر باشد؛ • توانایی جلب توجه کارکنان و ایجاد انگیزه در آنان راداشته باشد؛ • قابل تبدیل و تبیین به اهداف عملی باشد . (حیدری و همکاران،1390، 79)

20. (حیدری و همکاران ،1390، 81-79)

21. رهبری بصیر: نیاز به رهبری مؤثر در سطح سازمانی آشکار وجدی است.رهبران مؤثر آنانند که کارهای خوب انجام می‌دهند.از این رهبران با عنوان رهبر بصیر یاد میشود. در نظریه رهبری بصیر ، رهبر، وضعیت و رفتار وی بطور تعاملی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این نظریه، رهبر، دارای سه عنصر اساسی است: 1-ویژگیهای شخصیتی لازم و مهارتهای ادراکی و پیش در آمدهایی برای ورود به فعالیت ایجاد یک بصیرت 2-درک ابعاد زمینه‌ای کلیدی بصیری سازمانی 3-توانایی رهبر برای تدوین و تبیین بصیرت

22. رهبری بصیر، دارای ویژگیهای خاص و مهارتهای چهارگانه ذیل دانسته شده است: 1-ابراز بصیرت از طریق رفتار نه بیان 2-توضیح بصیرت برای دیگران 3-گسترش بصیرت 4-تعمیق بصیرت . ( برگرفته از سایت http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/ ، ساعت 14:15، روز یکشنبه 22 آبان 1391، 16 ذی الحجه 1432، 13 نوامبر 2012).

23. بصیرت از دیدگاه آیات و روایات بصیرت باطنى و بینایى دل، درجات و مراتبى دارد. اوج آن مراتبی است که ائمه(ع) دارند . امیرالمؤمنین(ع) مى‏فرماید: «لو کشف الغطاء ما ازددت یقیناً؛ اگر همه پرده ها فرو افتد، چیزى بر یقین من افزوده نمی‏شود». اگر چه آن مرتبه از یقین مخصوص اولیاى معصوم(ع) است، ولى دیگران نیز مى توانند مراتبى را تحصیل نمایند. هر کسى نور باطنى را از فطرت خدا داد خویش استخراج کند و چشم و گوشش باز شود، مى تواند خدا و نشانه هاى او را با چشم دل ببیند و صداى تسبیح موجودات هستى را بشنود

24. "یسبّح للَّه ما فى السموات و ما فى الارض"، همه آنچه که در آسمان و زمین است ، تسبیح خدا مى کنند. بسیارى از واقعیتها را که با بصر نمیتوان دید، میتوان با بصیرت مشاهده کرد، توانایى دیدن جهنم و شنیدن صداى زفیر آن را پیدا کرد ، چنان که قرآن مى فرماید: «کلاّ لو تعلمون علم الیقین لترونّ الجحیم، ثم لترونّها عین الیقین» . (برگرفته از سایت خبرگزاری اهل بیت ، http://www.abna.ir/data.asp?lang ، ساعت 18:25، روز شنبه 21 آبان 1390، 15 ذی الحجه 1432، 12 نوامبر 2012) .

25. در دل هر بنده‏اى دو دیده نهانى است که به واسطه آن دو، غیب را مى نگرد و چون خدا بخواهد در حق بنده‏اى نیکى کند، چشم دلش را مى گشاید تا به واسطه آن، آنچه را که از دیدگان ظاهریش نهان است، بتواند دید .

26. خداوند در آیه ۲۰۳ سوره اعراف به ایمان به عنوان مهم ترین عامل دست یابی انسان به قدرت تشخیص حق از باطل و درست از نادرست یعنی بصیرت اشاره می کند و در ادامه در آیه ۲۰۱ همین سوره ، تقوا را از مهم ترین عوامل تحقق بخش بصیرت و روشن دلی در آدمی برمی شمارد. (سوره ص، آیات 54 و 64) .

27. رهبری بصیر در پرتو آموزه های قرآن و معارف علوی بصیرت و رهبری و ویژگی ،مهارت و رفتار رهبر بصیر در اسلام وغرب متفاوت است. این تفاوت ناشی از جهان بینی ،هدف ،ارزش های حاکم بر آنها وچگونگی نگرش نسبت به انسان است . بصیرت،در آموزه های دینی اوّلاً؛ مقوله ای دارای مراتب است که اصل و شدیدترین درجه آن به خدا، انبیاء و رهبران الهی تعلق دارد و رهبران سازمانی نیز برای هدایت سازمان این عنصر را دارا باشند ، ثانیاً؛ بصیرت از اموریست که همه انسان ها باید دارا باشند و ثالثاً؛ از اموری نیست که ناگهان تحقق یابد، بلکه فرایندیست که برمبنای التزام وتعهد به امور دینی، سیاسی، شناخت محیط و تجزیه و تحلیل آن حاصل می گردد.

28. از دیدگاه نظریه پردازان غربی این تئوری، تنها در صورت وجود رهبر بصیر سازمان ها به اهداف خود می رسند و این تئوری رهبری دارای اثربخشی بالایی می باشد.ولی در پرتو قرآن ومعارف علوی تنها با وجود رهبر بصیر ما به اهداف نخواهیم رسید مگر این که پیروان بصیر نیز داشته باشیم و رهبری پیامبران و ائمه گواه این مدعا می باشد، ما رهبران بصیر زیادی در اسلام داشتیم ولی بسیاری از آنان توسط همان مردم به شهادت رسیدند، رهبران بصیر نیازمند پیروان بصیرند در غیر این صورت به نتیجه مطلوب نخواهند رسید .(برگرفته از سایت http://www.m-alavi.ir/index.php?option ، ساعت 4:25، روز دوشنبه 23 آبان 1391، 17 ذی الحجه 1432، 14 نوامبر 2012).

29. دعوت انبيا هميشه همراه ارائه آيات و تلاوت كتاب بوده و ارائه آيات و تلاوت كتاب و دعوت به مشاهده نشانه هاى خداوند و تفكر در آن ها مسلّماً موجب افزايش علم و ايجاد بينش است. اما ترديدى نيست كه افزايش علم و ايجاد بينش نيز هدف اصلى انبيا نبوده، بلكه از اين رو، كه در افزايش ايمان تأثير دارد، بر آن تأكيد مى شده است و بينش و علم در دعوت آن ها، همچون شرط لازمى براى ايمان آوردن بوده و چون ايمان نيز زمينه عمل و ملازم آن است و التزام به عمل را به همراه مى آورد، در نتيجه، علم و بينش، شرط ايجاد انگيزه براى عمل به شمار رفته است. از اين رو، آيات بالا مى توانند شواهد خوبى باشند بر اين كه آگاهى و بينش در ايجاد انگيزه براى رفتار مؤثر است .(برگرفته از سایت خراسان رضویhttp://www.khorasannews.com/News.aspx?type ، ساعت 16:33، روز شنبه 1دی1390، 7 صفر 1432، 21 دسامبر 2012).

30. موانع اجرایی بصیرت هر چشم انداز از مراحل مختلف شکل گیری تا اجرا با موانعی روبرو است . در مرحله شکل گیری ، رفتارهای فردی مدیران ممکن است مانع تدوین چشم انداز شود . ترس از اشتباهات ، ناتوانی در تحمل ابهام ، فقدان چالش یا تعیین و تشخیص مسائل ، ناتوانی در تمایز بین واقعیت و ذهنیت ، عدم کنترل تخیل و تمرکز بیش از حد بر افکار ، انگیزش زیاد برای تحقق سریع افکار ، اولویت بخشیدن به نقد افکار بجای تولید و خلق افکار جدید ، عدم توجه به دستیابی به رویاها و صحنه های خیالی ، چگونگی برخورد افراد (بویژه مدیران کلیدی) با محیط ، چگونگی تحلیل تحولات محیطی و واکنش در برابر آنها . بدون توجه به این نکات ، چشم انداز مؤثر تدوین نمی گردد. (حیدری و همکاران، 1390، 83) .

31. کارکردهای بصیرت 1- برای سازمانها آرمانی قوی می آفریند. 2- در قالب اهداف قابل قبول ،افراد رابه عمل می کشاند. 3- باعث تکامل سازمان و افراد ودر نتیجه عمل می شود. 4- مبنای توانمند کردن افراد و سازمان است. 5- عامل تغییر نظام مند و مستمر است. 6- بصیرت مسیر آینده سازمان را مشخص می کند.

32. 7- بصیرت مبنایی برای برنامه ریزی است. 8- بصیرت زبان مشترک ایجاد می کند. 9- بصیرت راهی برای تجدید ارتباط سازمان با محیط اش است. 10-بصیرت خلق کننده واقعیت است . 11- بصیرت عامل پیشرفت سازمان است. 12- شرط اساسی اقدام عملی است. 13- بصیرت ها خلق کننده تئوری ها ست.

33. 14- بصیرت ها منجر به جهت یابی مطابق با نیازهای جامعه می شود. 15- بصیرت یک نقشه عمل آموزشی است. 16-بصیرت های جدید باعث می شوند یکسری تئوری ها عقیم شوند یا جایگزین شده ویا منشاء اثرات و اصلاحات بشوند وسبب ایجاد فکر ، تعهد و تئوری بشوند. 17- بصیرت الهام می بخشد و انگیزه ایجاد می کند. 18- بصیرت ها اساس حرکت سازمان به سوی آینده هستند . (حیدری و همکاران، 1390، 123) .

34. رابطه بينش و گرايش ترديدى نيست كه گرايش هاى انسان، مستلزم و نيازمند نوعى آگاهى و شعورند و آگاهى يكى از زمينه هاى وجود و نيرومندى گرايش است، هرقدر اين آگاهى نسبت به متعلّق گرايش دقيق تر و جامع تر شود، زمينه براى قوّت گرايش در جهت مثبت يا منفى آن در مسير كمال و سعادت انسان، وضوح بيش ترى مى يابد، كه نتيجه آن نيز تقويت گرايش به سوى آن است; زيرا انسان طالب زيبايى ها و كمال سعادت خويش است.در قرآن كريم، همه يا بسيارى از آيات، در جهت تقويت و رشد آگاهى هاى لازم و سوق دادن جهان بينى انسان به سمت بينش يكپارچه و منسجم توحيدى قرار دارد. شمار زيادى از آيات به توصيف و معرفى خدا و انسان، جهان، دنيا و آخرت، بهشت و جهنم، نبوّت و پيامبران الهى و تعليمات آن ها و نيز ارزش ها و اهداف پرداخته اند.

35. در آيه اى كه به «آية الكرسى» معروف است، بسيارى از اين بينش ها را يكجا ارائه كرده است .در اين آيه، صفاتى بزرگ و مطلق براى خداوند بيان شده و در ضمن، با ذكر رابطه تمام هستى با خداوند و علم خدا به هستى و علم موجودات در مقابل او و نكاتى ديگر، همه با نظم و تركيبى خاص، نوعى جهان بينى ويژه و كل نگر به انسان ارائه داده اند. آيات ديگر نيز هر كدام به شكلى، چنين بينش هايى را براى انسان فراهم مى كنند.البته شرط اين كه آثار اين بينش ها در عمل بروز كند آن است كه ايمان، تعهد و التزام به نتايج اين بينش ها حاصل شود. براى كسى كه پايين ترين درجه ايمان را داراست و حقّانيت آيات قرآن را اجمالا پذيرفته، اين آگاهى ها و بينش هاى دقيق، تحريك كننده و برانگيزاننده خواهد بود;

36. زيرا چنين كسى وقتى خود را در برابر چنين خدايى مى بيند، حس بى نهايت طلبى و گرايش سيرى ناپذير او به كمال هاى مطلق، او را به سوى ايمان و تعهد بيش تر مى كشاند. از همين جا، مى توان راز تأثير علم و بينش در ايجاد انگيزه را دريافت و نيز راز اين همه تأكيد بر تدبّر در آيات و سطحى نگذشتن از آن ها روشن مى شود; زيرا تدبر و انديشه در بينش هاى ارائه شده در آيات، زواياى اين بينش ها را آشكارتر كرده و به گونه روشن ترى گم شده انسان را در اين آيات به او نشان خواهد داد. بر این اساس مى توان گفت معرفت و بينش، از آن جهت كه حجاب از چهره حقيقت برمى دارد و حقيقت، ذاتاً زيبا و مطلوب آدمى است، در نتيجه، عواطف و گرايش هاى انسان را به سوى خود جلب مى كند و ميل انسان

37. نسبت به حقيقت، تحريك مى شود و همين تحريك، سبب ايجاد انگيزه درونى نسبت به آن خواهد بود، ضمن آن كه اين تحريك عواطف زمينه ساز تعهد و التزام نسبت به حقيقت نيز خواهد شد. اما اگر اميال و كشش هاى متضاد با ميل به حقيقت در وجود انسان، فعّال باشد، انگيزه هاى متضادى نيز ايجاد مى كند و اين دو انگيزه كه يكى سازگار با حقيقتِ ياد شده است و ديگرى متضاد با آن، در جدال با هم قرار مى گيرند و هر كدام نيرومندتر باشد در اين جدال پيروز خواهد شد.بنابراين، بينش و معرفت در انگيزه و عمل انسان تأثير مى كند، به شرط آن بر اميال، كشش ها و در نتيجه انگيزه هاى متضاد غالب شود.بايد براى كنار زدن اميال و جاذبه هاى مخالف، فكرى كرد و اين كار تنها با ارائه بينش، ميسّر نيست، اگرچه ارائه بينش شرط لازم است . (برگرفته از سایت معرفت ،http://marifat.nashriyat.ir/node/، ساعت 12:13، روز شنبه 1دی1390، 7 صفر 1432، 21 دسامبر 2012) .

38. توسعه بصیرتها "عمل" بر اساس بصیرت روشن و واضح ساختن باورها و سپس اجرا و بکارگیری آنها ! بینش یک روند تکاملی مقطعی است که نیاز به تفکر ، بازنگری مداوم و مستمر ، عمل و ارزیابی دوباره دارد . (حیدری و همکاران ،1390 ، 86)

39. عمل (Action) در فرهنگ آکسفورد "عمل یعنی انجام چیزی یا انجام کاری" . در فرهنگ دانشگاه "عمل عبارت است از فرآیند یا وضعیت عمل یا فعال بودن" . عمل یعنی عمل ارادی آگاهانه ، منظور از عمل آگاهانه , عمل با بصیرت . هر گاه عمل بر اساس بصیرت باشد دچار برنامه ریزی شده ایم . (حیدری و همکاران ،1390، 87)

40. میدان عمل در سه سطح برنامه ریزی میسر است :

41. رابطه بصیرت و عمل در نظام آموزشی • دستیابی به توافق جمعی درباره آن بینش • بررسی درون سازمانی • بررسی برون سازمانی • شناسایی عوامل تعیین کننده موفقیت در بحران

42. بینش سر آغاز پی ریزی راهبردها ، تاکتیک ها و برنامه های عملیاتی است .

43. ویژگیهای رهبری بصیر • با انواع اندیشه ها و اطلاعات بطور باز برخورد می کنند. این اندیشه ها خوشایند باشند یا ناخوشایند ، اطلاعاتی را که مؤید یا ناقض پیش فرضهای آنها باشد ، حتی اطلاعاتی را که توانایی ادامه حیات سازمان را زیر سؤال ببرد ، در بر می گیرد . • وضعیت عدم اطمینان و مبهم را تا حداکثر زمان ممکن تحمل می کنند تا آنجا که احساسی از هدف ، جهت و احساس وظیفه تجلی پیدا کند .

44. خود تجربی حلقه های وصل تهوّر آرزوهای ناممکن تشخیص الگوها حیدری و همکاران ،1390، 91 تماس با ضمیر ناخودآگاه ایفای نقش اندیشیدن شهودی تعمق

46. ایدئولوژی اصلی : مشخصۀ اصلی سازمان است که در گذر زمان پابرجا می ماند ؛ یک هویت منسجم است که از طول عمر و دوره حیات محصول ، بازار ، علایق زود گذر و رهبران انفرادی جایگاه والاتری دارد . در واقع پایدارترین و مهم ترین نقشی که بانیان سازمانهای آینده نگر ایفا کرده اند ، تدوین ایدئولوژی اصلی است .

48. ارزشهای اصلی : معتقدات و پایداری سازمان مقصود اصلی : دلیل وجودی سازمان

50. هدف خطیر : برای 10 الی 30 سال آینده واقعی ، روشن و قانع کننده مردم را جذب می کند عاملی ملموس و انرژی زا و بسیار متمرکز توصیف روشن از سازمان : توصیفی زنده ، جاذب و مشخص از آنچه پس از نیل به هدف خطیر با آن مواجه خواهیم بود . (حیدری و همکاران،1390، 95)