ข้าวไทย วิกฤต โอกาสและการเพิ่มศักยภาพ

1. ข้าวไทยวิกฤต โอกาสและการเพิ่มศักยภาพ โดย นางสยุมพร ปทุมพงศ์ เศรษฐกรชำนาญการ สำนักพัฒนาผลิตภัณฑ์ข้าว กรมการข้าว

2. ".. ข้าวต้องปลูก เพราะอีก 20 ปีประชากรอาจจะ 80 ล้านคน ข้าวจะไม่พอ ถ้าลดการปลูกข้าวไปเรื่อย ๆ ข้าวจะไม่พอ เราจะต้องซื้อข้าวจากต่างประเทศ เรื่องอะไร ประชาชนคนไทยไม่ยอม คนไทยนี้ต้องมีข้าว แม้ข้าวที่ปลูกในเมืองไทยจะสู้ข้าวที่ปลูกในต่าง ประเทศไม่ได้ เราก็ต้องปลูก.. " กระแสพระราชดำรัสในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (2536)

3. หัวข้อการบรรยาย • วิกฤตข้าวไทย • โอกาสการพัฒนาข้าวไทย • การพัฒนาอย่างยั่งยืน

4. ความเป็นมา • ตั้งแต่วันที่ ๑ มกราคม ๒๕๕๓ ประเทศไทยประกาศลดภาษีการนำเข้าสินค้าข้าวเป็น ๐ % โดยไม่มีการจำกัดโควต้าภายใต้กรอบการตกลงเปิดเขตการค้าเสรีอาเซียนกลุ่มอาเซียน ๑๐ ประเทศ ประกอบ บรูไน ไทย ฟิลิปปินส์ มาเลเซีย อินโดนีเซีย สิงคโปร์ ลาว พม่า กัมพูชา เวียดนาม

5. กำหนดมาตรการสุขอนามัยที่เข้มงวด เป็นการกำหนดห้ามมิให้มีโรค แมลง วัชพืช และสิ่งเจือปนต้องห้ามเข้าประเทศจะต้องมีใบปลอดโรค • การกำหนดข้าวที่นำเข้าต้องเป็นข้าวที่ไม่ใช่ GMOs • กำหนดด่านนำเข้าที่ชัดเจน • ระบุแหล่งที่มาของข้าวและนำไปใช้ • ฯลฯ มาตรการสร้างเข้มแข็งให้กับชาวนาไทยและระบบการผลิตข้าวภายในประเทศ • การดำเนินงานโดยภาครัฐ • การปรับตัวของเกษตร มาตรการที่ต้องดำเนินการ ป้องกันการเกิดผลกระทบ การบรรเทาผลกระทบ

6. การดำเนินงานโดยภาครัฐการดำเนินงานโดยภาครัฐ • การพัฒนาโครงการสร้าง (พัฒนาระบบชลประทาน ปรับปรุง/ฟื้นฟู/อนุรักษ์ดิน) • การถ่ายทอดเทคโนโลยี (อบรม/ศึกษาดูงาน/ผ่านสื่อต่างๆ/ศูนย์เรียนรู้) • การบริการข้อมูลข่าวสาร • การสร้างระบบมาตรฐานและตรวจสอบรับรองสินค้า • การสร้างระบบประกันความเสี่ยง • การจัดตั้งกองทุนเยียวยาผู้ที่ได้รับผลกระทบ • การจัดทำมาตรการป้องกันการนำเข้า • การสนับสนุนสินเชื่อ อัตราดอกเบี้ยผ่อนปรน • การเจรจาการค้าระหว่างประเทศ

7. การปรับตัวของเกษตรกร • เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต • ลดต้นทุนการผลิต • ปรับปรุงคุณภาพผลผลิต • ผลิตสินค้าที่หลากหลายเพื่อลดความเสี่ยง • แปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า หรือเก็บรักษาได้นานขึ้น

8. วิกฤตข้าวไทย ทำให้มีการขยายตลาดการค้าและการลงทุนร่วมกัน มีตลาดส่งออกมากขึ้น มีความสะดวกในการค้าขายระหว่างประเทศ สินค้าข้าวส่งออกได้ราคาสูงขึ้น เพราะภาษีผู้นำเข้าลดลง *ส่งผลถึงราคาที่เกษตรกรได้รับ* การลักลอบนำเข้าข้าวจากประเทศเพื่อนบ้าน ได้แก่ ลาว กัมพูชา เวียดนาม ใช้ในอุตสาหกรรมแปรรูป เช่น เส้นหมี่ เส้นก๋วยเตี๋ยว เส้นขนมจีน เกิดคู่แข่งทางการค้าข้าวของไทยที่สำคัญ คือเวียดนาม ผลกระทบจากการเปิดการค้าเสรี (AFTA) ทางบวก ทางลบ

9. สรุป :สาเหตุทำไมราคาข้าวไทยสูงกว่าเวียดนาม เพราะต้นทุนการผลิตที่สูงกว่า

10. โอกาสข้าวไทย ปริมาณและมูลค่าการส่งออกข้าว ปี 2551-2554 (เดือนมกราคม – มิถุนายน)

11. โอกาสข้าวไทย ปริมาณและมูลค่าการส่งออกข้าวขาว ปี ๒๕๕๑-๒๕๕๔ (เดือนมกราคม – มิถุนายน)

12. โอกาสข้าวไทย ปริมาณและมูลค่าการส่งออกข้าวหอมมะลิ ปี ๒๕๕๑-๒๕๕๔ (เดือนมกราคม – มิถุนายน)

13. โอกาสข้าวไทย ปริมาณและมูลค่าการนำเข้าข้าว ปี ๒๕๕๓

14. วิกฤตข้าวไทย ประเทศควรที่จะเปลี่ยนวิกฤตให้เป็นโอกาสในระบบเศรษฐกิจการค้าข้าวโลก โดยนำเข้าข้าวจากประเทศเพื่อนบ้านมาขาย ควบคุมกลไกราคาในตลาดโลก ร่วมกับประเทศต่างๆ ในทุกภูมิภาคทั่วโลก รวมถึงการลงทุนสร้างโกดังเก็บสต็อกข้าวไว้ขาย กระจายความเสี่ยง สร้างเครือข่ายการค้า ใช้เทคนิคการสร้างตลาด เช่น การส่งเสริมการขายโดยประกันความมั่นคงทางอาหาร (Food Security) ในกรณีที่มีภัยธรรมชาติ สามารถสนับสนุนข้าว โดยแลกเปลี่ยนสินค้าอื่น สิทธิการลงทุนทางธุรกิจ อุตสาหกรรม

15. วิกฤตข้าวไทย ผลกระทบจากการเปิดการค้าเสรี (AFTA) ในอนาคตประเทศไทยจะคุมธุรกิจการค้าข้าวของอาเซียนได้ เพราะอาเซียนเป็นแหล่งผลิตข้าวที่ใหญ่ที่สุด มีอิทธิพลต่อความอยู่รอดของประชากรโลกเกินครึ่งโลก

16. การพัฒนาอย่างยั่งยืน • การพัฒนาการผลิตข้าวคุณภาพดี • การลดต้นทุนการผลิตข้าว • การลดการใช้สารเคมี (GAP) • การเลิกใช้สารเคมี (ข้าวอินทรีย์) • การสร้างมูลค่าเพิ่ม - การพัฒนาผลิตภัณฑ์จากข้าว - การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากข้าว

17. การพัฒนาการผลิตข้าวคุณภาพดีการพัฒนาการผลิตข้าวคุณภาพดี • ·เลิกการใช้ปุ๋ยเคมี และสารเคมีทุกชนิด • ·ใช้ปุ๋ยอินทรีย์ และสารอินทรีย์ในระบบ • ·มีการตรวจรับรองระบบข้าวอินทรีย์ ข้าวอินทรีย์ (Organic rice) • ·ละเว้น...การใช้ปุ๋ยเคมี หรือใช้เท่าที่จำเป็น • ·เพิ่มการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ • ·มีการตรวจรับรองระบบการผลิตที่ดี ข้าว จีเอพี (GAP)ปลูกในระบบอาหารปลอดภัย • ·ลดอัตราเมล็ดพันธุ์ข้าว • ·ใส่ปุ๋ยให้ถูกวิธี..เวลาที่ข้าวต้องการ • ·ลดการใช้สารเคมีที่ไม่จำเป็น ให้ลดต้นทุนปลูกข้าว ข้าวที่ใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมีอย่างไม่ถูกต้อง(Fully Chemical)

18. การลดต้นทุนการผลิตข้าว สามารถลดค่าใช้จ่ายได้ ประมาณ1,500บาท/ไร่ หรือเพิ่มผลผลิตร้อยละ 20

19. การลดต้นทุนการผลิตข้าว

20. การผลิตข้าว GAP ข้าวGAP คืออะไร เป็นการจัดการระบบการผลิตพืช (ข้าว) ที่มีการปฏิบัติที่ดีทำให้ได้ผลิตผลที่ปลอดภัย สร้างความมั่นใจให้กับผู้บริโภค GAP ข้าว เป็นกระบวนการที่ต้องการพัฒนาระบบการผลิตข้าวที่สามารถลดต้นทุนการผลิต โดยมีการใช้ปัจจัยการผลิตที่ถูกต้อง ทั้งชนิด เวลา อัตราและวิธี เพื่อให้ได้อาหารที่ปลอดภัย การตรวจประเมิน GAPข้าว เป็นการตรวจสอบการผลิตข้าวในแหล่งผลิตที่ให้ความมั่นใจได้ว่า ข้าวที่ปลูกมาจากแหล่งผลิตที่ไม่มีสารพิษปนเปื้อน มีระบบการจัดการผลิตที่ดี ทำให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพดี สะอาด ปลอดภัย

21. การผลิตข้าวอินทรีย์ ข้าวอินทรีย์ คืออะไร ข้าวอินทรีย์ (Organic rice) เป็นข้าวที่ได้จากการผลิตแบบเกษตรอินทรีย์ ซึ่งเป็นระบบการจัดการด้านการเกษตรแบบองค์รวม ที่เกื้อกูลต่อระบบนิเวศน์รวมทั้งความหลากหลายทางชีวภาพ และวงจรชีวภาพ ผลผลิตข้าวมีคุณภาพที่ดี ปลอดภัยจากสารเคมีตกค้าง ส่งผลให้ผู้ผลิตและผู้บริโภคมีสุขอนามัยและคุณภาพชีวิตที่ดี หลักการผลิตข้าวอินทรีย์ 1. อนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและความหลากหลายทางชีวภาพ 2. ดินมีความอุดมสมบูรณ์อยู่ห่างไกลแหล่งมลภาวะ 3. ใช้พันธุ์ข้าวที่ปราศจาก GMOsและการฉายรังสี 4. ไม่ใช้สารเคมีสังเคราะห์ในทุกขั้นตอนของการผลิต 5. ใช้ปัจจัยการผลิตที่มาจากธรรมชาติ ผลิตได้ภายในฟาร์มหรือท้องถิ่นหรือจากแหล่งที่เป็นที่ยอมรับ

22. การสร้างมูลค่าเพิ่ม • สร้างตราสัญลักษณ์สินค้า (Brand) หรือยี่ห้อ • พัฒนาบรรจุภัณฑ์ (สวยงาย คงทน ง่ายต่อการขนส่ง) • แปรรูปผลิตภัณฑ์จากข้าว • ผลิตภัณฑ์อาหาร : ข้าวสาร ข้าวกล้อง ข้าวปรุงรส ผลิตภัณฑ์เส้น • ผลิตภัณฑ์ที่ไม่ใช่อาหาร : เครื่องสำอาง ได้แก่ สบู่ แป้งเด็ก โลชั่น วัสดุเหลือใช้จากข้าว ได้แก่ ไม้อัดจากแกลบ กระดาษฟางข้าว • ประชาสัมพันธ์สินค้า (เน้นคุณภาพ)

23. สรุป • เราไม่สามารถจะอยู่อย่างโดดเดี่ยวในโลกโดยไม่ค้าขายกับต่างประเทศได้ บางอย่างเราผลิตไม่ได้ ต้องซื้อ (นำเข้า) บางอย่างผลผลิตเหลือก็ต้องขาย (ส่งออก) • ประเทศไทยควรเปลี่ยนวิกฤตให้เป็นโอกาสจากการเปิดเสรีทางการค้าในการค้าข้าวโลก • การพัฒนาอย่างยั่งยืน เริ่มตั้งแต่การลดต้นทุนข้าว GAP ข้าวอินทรี ย์ การแปรรูปข้าว

24. สวัสดี