1 / 30

Bina Bilgisi III TASARIM KURAM VE YÖNTEMLERİ

Bina Bilgisi III TASARIM KURAM VE YÖNTEMLERİ. BaÜ mimarlık / 2005. Y. Doç. Dr. Gaye BİROL. bina bilgisi III. tasarlamanın özellikleri tasarlama yöntemlerinin gelişimi. BaÜ mimarlık / 2005. bina bilgisi III. TASARLAMANIN ÖZELLİKLERİ

almira
Download Presentation

Bina Bilgisi III TASARIM KURAM VE YÖNTEMLERİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Bina Bilgisi III TASARIM KURAM VE YÖNTEMLERİ BaÜ mimarlık / 2005 Y. Doç. Dr. Gaye BİROL

  2. bina bilgisi III tasarlamanın özellikleri tasarlama yöntemlerinin gelişimi BaÜ mimarlık / 2005

  3. bina bilgisi III TASARLAMANIN ÖZELLİKLERİ Tasarlama, insanların yaşamlarını sürdürürken kendileriyle bütünleştirdikleri çevreyi yaratmak üzere yapılan bir eylemdir. İnsanlar bu çevreden mesaj alırlar ve öğrenirler. Son yıllarda tasarlamanın önemi artmış ve bu nedenle konuyla ilgili bilimsel araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Tasarlama konusunda yeni kuramlar ortaya konmuştur. Tasarlama bir bilim değildir, ancak tasarlama olgusunun geliştirilmesi amacıyla yapılacak çalışmalar tasarlama bilimini oluşturur. BaÜ mimarlık / 2005

  4. bina bilgisi III Tasarlama kuramları Kuram, tasarlama yaklaşımında uygulanacak yöntem, teknik ve usullerin dayandığı temeli oluşturur. II. Dünya Savaşı sonrasında ilk üzerinde durulan tasarlama kuramı “sistem yaklaşımı” dır. Bu yaklaşım sadece tasarımda çalışanları kapsamaktadır. Daha sonra, tasarımdan etkilenenlerin de tasarım sürecinde yer almaları ilkesine dayanan “katılımcı yaklaşım” uygulanmış, onun da yetersizlikleri görülerek sistem yaklaşımıyla bütünleştirilmeye çalışılmıştır. Tasarlama yöntemi: tasarlama eylemi sırasında izlenen yol. Tasarlama tekniği: bu yöntemin ayrıntılı bir araç biçimine dönüşmüş hali. Tasarlama metodolojisi: tasarlama yöntemiyle uğraşan bilim dalı. BaÜ mimarlık / 2005

  5. bina bilgisi III Tasarlamada karar verme İnsan yaşamının her anında bilinçli ya da bilinçsiz olarak karar verir. Tasarlama eyleminde de tasarımcı sürekli karar vermekle karşı karşıyadır. Karar verme, çeşitli hareket biçimlerinden bir tanesinin seçimidir. En az iki alternatif arasından, bu alternatifler arasındaki farklılıkların değerlendirilmesi ve karşılaştırma sonucu seçim yapılmasıdır. Bu durumda tasarlama, “tasarlama eyleminin çeşitli adımlarında, tasarımın amaçlarına ulaşmak için verilen kararlardan oluşan problem belirleme, problem çözme ve yaratı eylemi” biçiminde de tanımlanabilir. Tasarlama, geleceğe ve yeni olana yöneliktir. Tasarlama eylemine katılanlar, tasarlama konusuyla ilgili problemler, ele alış yöntemleri ve problemlerin çözümleri konularında karar verirler. BaÜ mimarlık / 2005

  6. bina bilgisi III Tasarlamada roller Tasarlamada kararlar, sadece mimar ya da tasarımcı tarafından alınmaz. Tasarlanacak çevre ile ilgili uzman, kullanıcı, destekleyici, üretici, devlet gibi kişi ya da kurumlar, alınan kararlarda etkilidir. Tasarımda sonuç ürünün başarısı için, kullanıcı durumunda olan kişi ya da grupların gereksinimlerinin tasarlama kararlarına katılmasının yolları aranmalıdır. Kitle iletişim araçlarının ve eğitimin artması, kullanıcıların kendileri ile ilgili kararlarda daha fazla rol almalarını sağlar (Pazar araştırmaları, anketler, vb.) Günümüzde henüz problemlerin belirlenmesi aşamasında kullanıcılar da rol almaktadır. Bu şekilde kullanıcı kendi fiziksel çevresi ve kullandığı araç-gereçler konusunda daha belirleyici olmaktadır. BaÜ mimarlık / 2005

  7. bina bilgisi III Bir üniversite binasının tasarımında tasarlama kararlarına katılanlar Tasarlayıcı Kullanıcı Hizmeti yapanlar / işletme (üniversite öğretim kadrosu) Hizmetten yararlananlar / müşteriler / ziyaretçiler (üniversite öğrencileri) Uzmanlar (inşaat, makine, elektrik mühendisleri) Destekleyen / finansman sağlayan (firma, vakıf, devlet) Üreten / fabrika yetkilisi / yapımcı/müteahhit İçinde bulunulan çevre / bina ve çevresiyle ilgili kişiler (üniversite kampüsü ve çevresindeki kullanıcılar) Devlet / kamu / yönetici / siyasetçi / kanun, yönetmelik, standartlar ve şartnameler. BaÜ mimarlık / 2005

  8. bina bilgisi III Karar konuları Tasarlamada eylem, strateji ve çevre konularında kararlar verilir. Verilen kararların en önemlisi “problemler” konusunda olanlardır. Çünkü tasarlamada problemler ne kadar iyi belirlenirse, çözüm o kadar başarılı olur. Tasarlama konusunda alınacak kararlar; tasarlanacak çevrede yer alacak eylemler, o çevrede kullanılacak yardımcı araçlar, o çevrede kullanılacaksistemler, kaynaklar ve bunların nasıl kullanılacağı, tasarım yönteminde stratejilerin belirlenmesi ile ilişkilidir. BaÜ mimarlık / 2005

  9. bina bilgisi III Alınan kararlar o çevrede gerçekleşmesi beklenen eylemlere uygun koşulları sağlayabilecek düzeyi sağlamalıdır. Bu eylemlerin nasıl, nerede, hangi ilişkiler içinde, ne zaman yer alacağı konusunda verilen kararlar, tasarlama eylemi ve sonuç ürün üzerinde etkili olurlar. Her eylem farklı tip ve düzeydeki yardımcı araç, mobilya, dolap, elektrikli alet ya da tesisat sistemiyle beslenir. Bunların hangisinin seçileceği, mimarlıkta bir karar konusudur. Tasarlamaya ve tasarlama ürününe ayrılan kaynakların (ekonomik-enerji-işgücü) hangi alanlarda ve nasıl bir süreç içinde kullanılacağı da tasarlama karar konularından biridir ve sonuç ürünü etkiler. Tasarlama sırasında uygulanacak yöntemlerin seçiminde strateji belirlenmesi de karar konularından biridir. BaÜ mimarlık / 2005

  10. bina bilgisi III Tasarlamanın “hangi kapsamda”, “nasıl” ve “hangi yöntemlerle” yapılacağı gibi sorular, stratejinin belirlenmesine yardımcı olur. Örneğin tasarlamada amaçların tasarlayıcı tarafından mı, kullanıcılar tarafından mı, üreticiler ya da yöneticiler tarafından mı belirleneceğine karar verilmesi, bir strateji konusudur. BaÜ mimarlık / 2005

  11. bina bilgisi III TASARLAMA YÖNTEMLERİNİN GELİŞİMİ Tasarlama olgusunun olmadığı durum Gereksinime göre bulunan ürünün geliştirilmesi Deneme-yanılma yoluyla tasarlama Zanaatkar dönemi Mimarlığın meslek olarak kabulü Seri üretimin hakim olması Ürünlerin standartlaşması Günümüzdeki tasarlama eylemleri BaÜ mimarlık / 2005

  12. bina bilgisi III Tasarlama olgusunun olmadığı durum İnsanın yaşamını sürdürebilmesi için bir ağaç kovuğunu ya da bir mağarayı barınma amacıyla kullandığı, silah olarak bir ağaç dalını ya da bir taş parçasını kullandığı aşamadır. Bu durumda insan pragmatik olarak mantık yöntemi yardımıyla yaşamını sürdürmüştür (pragmatik (mantık) yöntem: malzemeleri kullanarak deneme-yanılma yoluyla biçim elde etmek). BaÜ mimarlık / 2005

  13. KARAR VERME SÜRECİ İHTİYAÇ BULUNAN ARAÇ GERİ BESLEME bina bilgisi III Gereksinime göre bulunan ürünün geliştirilmesi İnsanoğlunun yırtıcı hayvanlardan korunmak için bir mağaranın önüne taş toprak gibi çevresel malzemeleri yığdığı, sivri bir taşın çeşitli aletler yardımıyla daha sivri hale getirilerek mızrak ucu olarak kullanıldığı aşamadır. Herhangi bir nesne bir kez kullanıldıktan sonra, uygun taş ve diğer araçlar araştırılmaya başlanır. Bu da bir mantık yöntemidir. Deneme-yanılma yöntemiyle başka araçlar geliştirilir. Tasarlamanın olmadığı dönemlerde insan gereksinimlerinin karşılanma yöntemi BaÜ mimarlık / 2005

  14. KARAR VERME SÜRECİ İHTİYAÇ BULUNAN ARAÇ GELİŞTİRME GERİ BESLEME bina bilgisi III Bulunan araç üzerinde değişikliğin yapıldığı dönemler BaÜ mimarlık / 2005

  15. KARAR VERME SÜRECİ TAKLİT İHTİYAÇ ALGILAMA ÜRÜN GERİ BESLEME bina bilgisi III İşe yaradığı anlaşılan nesnelerin taklidinin yapılması yoluyla tasarlama Analoji mantıkta önemli bir araçtır ve iki nesne arasında önemli benzerlikler bulunması esasına dayanır. Benzetme, yaratıcılığın en önemli aracıdır. Yeni tasarımları doğada ve çevrede farklı işlevlere sahip ürünlere benzetme sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. BaÜ mimarlık / 2005

  16. bina bilgisi III Deneme-yanılma yoluyla tasarlama Elde edilen ürünlerin uzun süre denenip aksaklıkları giderilerek geliştirildiği dönemdir. Herhangi bir biçimde elde edilen ürünün kullanıldıktan sonra, yenisi yapılırken aksaklıklarının giderilmesi ve diğer gelişmelere paralel olarak geliştirilmesi, yeni tasarlanacak ürünü etkiler (iklim ya da insan konforu). Belirli koşullar altında nasıl davranacağı bilinen ve gelenekselleşmiş bir tasarımın tekrarlanması risksizdir. Bu dönemin sonlarında ürün yapabilen kişilerin beceri sahibi olmaya başladıkları ve ustalaştıkları görülür. Ancak hala “eğitilmişzanaatkarlarolma” da ya da “uzmanlaşma” dan söz etmek mümkün değildir. BaÜ mimarlık / 2005

  17. KARAR VERME SÜRECİ PAZAR ETKİLERİ DÜZELTME-GELİŞTİRME İHTİYAÇ DENEME-KULLANMA ZİHİNDE ŞEKİLLENDİRME ÜRÜN GERİ BESLEME bina bilgisi III Uzmanlık konusu olmadan yapılan tasarım durumları BaÜ mimarlık / 2005

  18. bina bilgisi III Zanaatkar dönemi Bu dönemde öğrenilen bilgilerin artması ürün yapımında uzmanlaşmayı gerektirmekte ve usta-çırak dönemi ortaya çıkmaktadır. Burada öğrenme ürün yoluyla değil, ustanın bilgi ve becerisini çırağına aktarması yoluyla olmaktadır. Zihinde şekillendirilen biçim, ilk kez bu dönemde çizimler haline getirilmiştir. Tipleştirme ve stil kavramlarının ortaya çıktığı dönem de yine bu dönemdir. Tipler : Şehir tipi, konut tipi,vb. Stiller : mısır, yunan (dor, iyon, korent), gotik, rönesans gibi stiller. Teknikler : altın oran, perspektif, simetri gibi teknikler, bu dönemde ustadan çırağa aktarılan sırlardır. BaÜ mimarlık / 2005

  19. bina bilgisi III Bu dönemin en önemli ekonomik kuruluşu lonca dır. Loncada el işçiliğine özel bir önem verilirken, meslek sırrını saklamak özel bir önem taşır. Loncada bütün sanatkarlar başarı derecesine, kıdeme ve yaşa göre sıralanır. Çıraklık, kalfalık ve ustalık gibi dereceler vardır. Bir kademeyi atlamak için belirli ölçüde başarı göstermek gerekir. Loncalar o dönemde günümüzdeki okulların yerini tutmuşlardır. BaÜ mimarlık / 2005

  20. bina bilgisi III Bu dönemde, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin, denenmiş örneklerin geliştirilmesine katkısı olmaya başlar. Uzmanlaşma da bu dönemde ortaya çıkar. Duvarcı ustası, marangoz, inşaat ustası gibi özelleşmiş ve meslek haline gelmiş dallar bu dönemde görülür. Batıda bugünkü anlamda mimarlık mesleği 17. yüzyılda ortaya çıkar. Bu dönemden önce mimarlık yapanlar zanaatkar olarak çalışıyorlardı. Mimarlık ustası unvanı, bir zanaatkarın birkaç yapısı ayakta durduktan sonra veriliyordu. BaÜ mimarlık / 2005

  21. KARAR VERME SÜRECİ PAZAR ETKİLERİ DÜZELTME-GELİŞTİRME İHTİYAÇ DENEME-KULLANMA ZİHİNDE ŞEKİLLENDİRME ÜRÜN ÇİZİM GERİ BESLEME bina bilgisi III Ürünün formüllerinin ve şemalarının kayıt edildiği, tasarımın modelinin kağıt üzerinde yapıldığı durum BaÜ mimarlık / 2005

  22. bina bilgisi III Mimarlığın meslek olarak kabulü Bu dönemde atölyeler birer mimarlık ve zanaatkar okulu haline gelmiştir. Bu okullarda mimar yapımcı olarak yetişmekte ve ustalaşınca görev almaktaydı. Bir grup usta tasarımcı olarak rol almakta ve yavaş yavaş yönetici konumuna gelmekteydi. BaÜ mimarlık / 2005

  23. bina bilgisi III Seri üretimin hakim olması 18. ve 19. yüzyıllarda endüstrileşmenin giderek hızlanması toplumun yapısını da değiştirmiştir. Ürünlerin hızla ve seri olarak çok sayıda ve ucuz üretilebilmesi, hem tasarım hem de tüketim açılarından yeni bir dönemi başlatmıştır. Bu dönemde siparişle üretim giderek önemini kaybetmiş, seri yapım ve üretim teknikleri ortaya çıkmıştır. Seri üretim, tek değil çok sayıda ürünün ucuza mal edilmesi ilkesiyle birlikte, deneme olanaklarını ve modelini (örneğini) önceden görme zorunluluğunu da beraberinde getirmiştir. Ürünü önceden yapmak, denemek ve sonra da geliştirmek ve üretime geçmek zorunluluğu ortaya çıkmıştır (prototip-model-imalat). BaÜ mimarlık / 2005

  24. bina bilgisi III Bu dönemde, tasarlayıcı bir zanaatkar olma durumundan uzaklaşmakta ve zihinde tasarlama ile uygulama arasında farklılaşma ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde üretilen ürünlerde önemli ölçüde geçmişteki ürünlerin tekrarlandığı, ancak tekrarlanan bu ürünlerin seri biçimde yeni teknikler ve yeni malzemeler kullanılarak üretildiği görülür. Daha sonraki dönemde, tasarımda yeni bir tasarlayıcı tipinin ortaya çıkması zorunluluğu doğar. Endüstri üretimi, beraberinde bir yandan ürün parçalarında standartlaşmayı, diğer yandan çok çeşitli tasarlama olanaklarını getirmiştir. Ürünü üreten ve tasarlayan giderek kesin biçimde ayrılmaya başlar. BaÜ mimarlık / 2005

  25. bina bilgisi III Ürünlerin standartlaşması Endüstrinin yerleşmesiyle birlikte, bir yandan toplum yapısı değişirken, diğer yandan üretilen ürünün tasarımı ve biçimi bu değişimden etkilenmiştir. Yapı ile ilgili ürünlerin standartlaşmasından (prefabrikasyon) önce, tuğla gibi tip malzemelerin standartlaştığı görülür. Bu dönemde ürünün gerektirdiği standartlaşma sonucu, duvarcılık, çinicilik, doğramacılık gibi ustalıklar da belirginleşir. Endüstrileşme ve teknolojik gelişmeler, toplumsal bir gelişime öncülük etmişler ve yeni gereksinimler ortaya çıkmıştır. Bu yeni gereksinimler yeni tasarlama ürünlerini gerektirmektedir. Yeni ürünlerde yeni gereksinimler için daha önce hiç yapılmamış olan bir tasarım uygulamasının yapılması gerekmektedir. BaÜ mimarlık / 2005

  26. bina bilgisi III Yapının endüstrileşmesi, makinede olduğu gibi yapı üretiminde de bütün parçaların standartlaşmasını gerektirmiştir. Bu durumda, bina parçalarının çok sayıda üretilmesi söz konusu olduğu için, ürünün prototipinin yapılması, bina parçalarının performanslarının (kullanımla ilgili davranışlarının) belirlenmesi ve değerlendirilmesi gerekmiştir. BaÜ mimarlık / 2005

  27. bina bilgisi III Günümüzdeki tasarlama eylemleri Günümüzde tasarım konusunda bilimsel yaklaşımların uygulanmasının gerekliliği bilinmektedir. II. Dünya Savaşını izleyen yıllarda gerçekleşen bilimsel gelişmeler, yapılı çevre tasarımını ve düşünme sistemini değiştirmiştir. Günümüzde tasarlama konusunda yeni yöntem ve tekniklerle çalışmak bir zorunluluk haline gelmiştir. Çeşitli bilimlerin tasarlama ürünlerini ilgilendiren uzmanlık konularında gelişmeler gerçekleşmiştir. Ayrı alanlardaki bilimsel gelişmelerin tasarıma yansıması, yani farklı disiplinler arası ortak, ekip çalışması gereklidir. Bu durumda gerçekleşecek iletişim ve karşılıklı bilgi alışverişi, tasarlama kararlarının kullanıcılarla birlikte ekipler tarafından verilmesini gerektirmektedir. BaÜ mimarlık / 2005

  28. bina bilgisi III Çağdaş tasarlama olgusunu hazırlayan etkenler Çağdaş tasarlama olgusu, çok çeşitli etkenlerin bileşkesi olarak ortaya çıkmıştır. Toplumun bilgi ve değer sistemlerindeki gelişmeler, günümüzdeki tasarlama olgusunu hazırlayan en önemli etkenlerdir. Hızlı teknolojik gelişmeler, toplumun yaşam biçimini ve gereksinimlerini farklılaştıran en önemli etkenlerden biridir. Farklılaşan gereksinimlere yanıt verecek yeni ürünlerin tasarlanması bir zorunluluktur. Araç, malzeme ve tekniklerdeki gelişmelerin sağladığı olanaklar, yeni çözüm alternatiflerini arttırmakta ve tasarlama eylemi de o ölçüde gelişmektedir. BaÜ mimarlık / 2005

  29. bina bilgisi III Dünyanın artan nüfusu ve bunun sonucunda ortaya çıkan ekonomik sorunlar, günümüzde kaynakların israfına izin vermemektedir. Enerji, doğa kaynakları ve ekonomik sorunlar, tasarlayıcının kendi kendini kontrol etmesini gerektirmektedir. Tasarlama sorunlarının karmaşık yapısı, artan yeni gereksinimlerin büyüklüğü ve karmaşıklığı karşısında, tasarlama yapanlara yardımcı olacak tekniklerin ve yöntemlerin araştırılması gerekmiştir. Karmaşıklaşan toplum yapısı ve tasarlayıcının problemler karşısında yetersiz kalması, kullanıcı gereksinimlerinin diğer bilimsel yöntem ve teknikler yardımıyla belirlenmesini gerektirmektedir. BaÜ mimarlık / 2005

  30. bina bilgisi III • UYGULAMALAR • TARİH BOYUNCA BİR YAPININ GELİŞTİRİLMESİ SIRASINDA YARARLANILAN TASARLAMA YÖNTEMLERİNİ BİR ÖRNEK ÜZERİNDE AŞAMA AŞAMA AÇIKLAYINIZ. RESİM, ÇİZİM VE YAZILI ANLATIMLAR YAPINIZ. • BİR HASTANE YAPISINDA KARAR KONULARI NELER OLABİLİR? ÖRNEKLERLE AÇIKLAYINIZ.

More Related