1 / 21

Pensioen, wonen en zorg

Pensioen, wonen en zorg. Lans Bovenberg. Doelstellingen (1). Macro Financieren eigen woning Vergroten eigen risicodragend vermogen Kapitaalmarkten eisen lagere LTV’s Fiscale stimulansen schuldfinanciering beperkt Verkorten bankbalansen en verkleinen funding gap (MKB)

aleda
Download Presentation

Pensioen, wonen en zorg

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Pensioen, wonen en zorg Lans Bovenberg

  2. Doelstellingen (1) • Macro • Financieren eigen woning • Vergroten eigen risicodragend vermogen • Kapitaalmarkten eisen lagere LTV’s • Fiscale stimulansen schuldfinanciering beperkt • Verkorten bankbalansen en verkleinen funding gap (MKB) • Kapitaalmarkten eisen meer risicodragend vermogen • Overheden stellen strengere kapitaal- en liquiditeitseisen (Basel 3) • Financieren ouderenzorg • Beperken collectieve financiering: geen koekoeksei • Beperken intergenerationele solidariteit • Bevorderen gepast gebruik formele voorzieningen

  3. Lange balansen

  4. Doelstellingen (2) • Micro • Opbouwfase • Grotere uitwisselbaarheid vermogensvormen • Bescherm bestedingsruimte: voorkom overmatige besparingen • Stem risico af op levensfase • Uitkeringsfase • Bescherm bestedingsruimte zonder groot beroep te doen op collectieve middelen • Meer regie over wonen en zorg

  5. Analytisch kader levensloop • Begin werkzame leven • Starters op de woningmarkt • Rest werkzame leven • Aflossen hypotheek en sparen voor pensioen • Begin pensioenperiode • Omzetten van vermogen in inkomen • Laatste deel pensioenperiode • Vermogen benutten tbv wonen-welzijn-verzorging

  6. Begin werkzame leven • LTV (loan to value) omlaag begin leven • Waar halen jongeren eigen vermogen vandaan? • Bouwsparen: uit pensioenbesparingen? • Verkorten balans en investeren in eigen land (via bouw/MKB) • Beter functionerende huurmarkt • Gebruik huren als allocatiemechanisme ipv inkomenspolitiek • Wat doen we met jonge gezinnen die nu onder water staan?

  7. Rest werkzame leven • Aflossen hypotheek (tbv fiscale aftrekbaarheid) • minder pensioenbesparingen? • meer flexibele pensioenbesparingen? • meer maatwerk (huurders versus kopers)? • Beleggingshypotheek nieuwe stijl • ‘Aflossingen’ op geblokkeerde rekening • Beleggingssaldo verpandt aan hypotheek • Gebokkeerde rekening verder geoormerkt voor pensioen • Fiscale aftrekbaarheid alleen lening minus spaarsaldo • Voordelen beleggingshypotheek over gewoon aflossen • Risicoprofiel flexibeler • Vermogensopbouw flexibeler: niet te veel sparen • Aflossen uit pensioenpremie en spaarsaldo omkeerregel • Eigen woning als oudedagsvoorziening door oormerken saldo • Uitbetaling tijdens pensioen flexibeler

  8. Hervorming pensioenstelsel • Vervang doorsneeopbouw door degressieve opbouw? • Heldere definitie individuele eigendomsrechten • Minder collectieve buffers • Marktordening • Vervallen grote verplichtstelling? • Meer vrijheid pensioeninstellingen om financiële diensten aan te bieden • Meer samenwerking pensionuitvoerders, banken en woningbouwcorporaties

  9. Actuariële waardeopgebouwderechtenversus pensioenpremie 30% 25% 20% Premie ( als % van loon ) 15% 10% 5% 0% 25 30 35 40 45 50 55 60 65 leeftijd

  10. Degressieve opbouw en doorsneepremie

  11. Overgangsprobleem

  12. Koppeling aan levensverwachting

  13. Vul ene gat met het andere

  14. Rest werkzame leven • Hypotheekschuld niet verder aflossen bij LTV< 60 % • Naast balansverkorting pensioenbesparingen benutten voor hypotheekfinanciering • Banken kunnen lange leningen niet langer goedkoop met kort geld financieren (geen subsidie meer) • Minder mismatch en liquiditeitsrisico (Basel 3) • Financier hypotheken via lange-termijnbeleggers • Standaardiseer tbv liquiditeit • Scheidt risico’s helder • Nederlandse pensioenfondsen geen grote concentratie risico’s • Beperk herfinancieringsrisico’s • Balansprincipe lange leningen

  15. Hypotheekfinanciering door lange-termijn beleggers • Internationale voorbeelden • Deense model • First loss bij bank en daarna risico bij junior obligatiehouders • Private risicodragers, lage LTV (< 80 %) en balansprincipe • Canadese model • Overheid eist gestandaardiseerde verzekering bij hoge LTV • Nederlandse model? • Hypotheekobligaties gebaseerd op inflatie • Benut obligaties om reële voorwaardelijke verplichtingen pensioenfondsen te waarderen • Stimuleer pensioenfondsen om in Nederlandse hypotheken te beleggen

  16. Pensioenfondsen en huurmarkt • Huren aantrekkelijker • Minder fiscale koopsubsidies en duurdere financiering • Jongeren: lagere LTV’s • Ouderen: liquideren vermogen in eigen woning • Marktconforme huren verhogen rendement investeringen in huursector • Financieren = Inflatie geïndexeerde obligaties • Beleggen = Pensioenfondsen eigenaren corporaties • Corporaties en pensioenfondsen • Huurders sparen relatief veel via pensioenfondsen als kopers meer moeten aflossen (en dus sparen via woning) • Huurders hogere woonlasten tijdens pensioen

  17. Begin pensioenperiode • Liquideren van vermogen in eigen woning • Soberder aanvullende pensioenen • Kleiner erfenismotief • Meer sparen via de eigen woning (lagere LTV’s) • Hogere eigen ‘zorg’uitgaven • Omkeerhypotheek • Buffer tbv woningmarkt risico • Sales-and-rent back • Corporatie koopt en onderhoudt woning • Pensioenverzekeraar verschaft financiering en annuïteit • Verkoper huurt woning: vereist goed functionerende woningmarkt • Verhuizen naar andere huurwoning

  18. Pensioenperiode • Zorgpensioen • Meer (inkomensafhankelijke?) eigen bijdragen lichte ouderenzorg en wonen/welzijn (‘niet zorg’) • Meer eigen regie behouden woonomgeving als men niet afhankelijk is van (kariger) publieke financiering • Betaal pensioen uit als zorgannuïteit • Wat? Extra uitkeringen als ADL’s wegvallen • Eventueel in vouchers verzorging • Waarom? • Betere verzekering en meer eigen regie • Minder perverse solidariteit pensioenen • Annuïteit blijft aantrekkelijk bij meer eigen bijdragen • Publiek belang: minder beroep op publiek vangnet • Beleggingsgedrag pensioenfondsen: investeer in zorg

  19. Einde pensioenperiode • Omzetten eigen woning in woon-zorg arrangement • Vermogenstoets (achteraf betalen) stimulans? • Bemiddelen van pensioenuitvoerder • vertrouwenspersoon bij complexe transacties • inkoopkracht versus corporaties en zorgaanbieders • Huurders: rol corporaties • Bevorder vermogensvorming (stair casing) • Beperk beroep op gemeentelijk publiek vangnet

  20. Conclusies: Pensioen en wonen • Macro: creëer ontbrekende markten • Risicodragend en vreemd vermogen vastgoed verschaffen tegen aantrekkelijke condities • Micro: optimal life-cycle financial planning • Bescherm bestedingsruimte door betere uitwisselbaarheid woon- en pensioenvermogen • Korte-termijn problematiek: debt overhang • Huishoudens en banken • Te weinig risicodragend kapitaal • Voorkom credit crunch en inzakkende woningmarkt

  21. Conclusies: ouderenzorg • Benut bestaande vermogens meer voor private financiering • Waarom? • Meer regie ouderen over wonen-zorg-welzijn • Minder druk intergenerationele solidariteit en overheid • Gepast gebruik formele voorzieningen • Hoe? • Koester en benut menselijk kapitaal • Combineer WMO en WWnV • Maak eigen vermogen in woning vrij • Goed functionerende woningmarkt, rent-and-sales-back • Ontwikkel zorgpensioen • Meer sparen? • Meeste Nederlanders sparen al veel: meer uitwisselbaarheid • Wel meer sparen voor kwetsbare groepen • Zzp’ers: pensioenplicht • Huurders: rol corporaties

More Related