สรุปผลการดำเนินงาน ตามโครงการต้นแบบการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่อำเภอแม่แจ่ม

1. 1. สภาพโดยทั่วไปก่อนเริ่มโครงการ อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ เป็นแหล่งทรัพยากรป่าไม้ ประกอบด้วย ป่าดิบ,ป่าสน, ป่าเบญจพรรณและป่าเต็ง-รัง เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร ในอดีตที่ผ่านมาเคยมีพื้นที่ป่าไม้ ถึงร้อยละ 80 (ปี 2504) และลดลงทุกปี ในปี 2549 เหลือร้อยละ 69.16 โดยมีสาเหตุมาจากการบุกรุกตัดไม้ทำลายป่า โดยลักลอบแปรรูปเพื่อการค้าโดยตรง และการบุกรุกเพื่อทำการเกษตร โดยเฉพาะพืชเชิงเดี่ยว เช่น ข้าวโพด กะหล่ำปลี มะเขือเทศ ซึ่งอำเภอแม่แจ่มมีเนื้อที่ 3,361.151 ตารางกิโลเมตร และเป็นพื้นที่ป่าต้นน้ำลำธาร พื้นที่ลุ่มน้ำปิงที่ไหลลงสู่เขื่อนภูมิพล เป็นอำเภอที่ห่างไกล ทุรกันดาร มีการบุกรุกทำลายป่าจำนวนมาก เกิดความวิกฤติด้านปัญหาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และมีสถิติการเกิดไฟป่ามากที่สุด เนื่องจากความไม่ชัดเจนในการดำเนินการพิสูจน์สิทธิ์พื้นที่ป่าไม้ จากการแจ้งครอบครองที่อยู่อาศัยและที่ทำกิน มีการซื้อ-ขาย เปลี่ยนการครอบครองและทำประโยชน์ในพื้นที่ ใช้พื้นที่ไม่ตรงกับวัตถุประสงค์ ซึ่งเป็นการนำที่ดินมาใช้ประโยชน์โดยไม่ถูกวิธีและเกิดความเสียหายต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม สรุปผลการดำเนินงานตามโครงการต้นแบบการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่อำเภอแม่แจ่ม ข้อมูลทั่วไป

2. 2. ลักษณะภูมิประเทศ • พื้นที่อำเภอแม่แจ่มตั้งอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ ป่าแม่แจ่มเกือบทั้งพื้นที่ มีแม่น้ำแม่แจ่มเป็นแม่น้ำสายหลัก • พื้นที่ส่วนใหญ่ประมาณ 70 % เป็นป่าไม้และภูเขา สูงชัน • ประมาณ 20 % เป็นที่ราบเชิงเขา • ประมาณ 10 % เป็นที่ราบลุ่ม

3. 3. การปกครอง ประกอบด้วย • 10 ตำบล 125 หมู่บ้าน • 1 เทศบาล 10 อบต. จำนวนประชากร ชาย 34,401 คน หญิง 32,637 คน รวมประชากรทั้งหมด 67,038 คน มีความหนาแน่นเฉลี่ยต่อพื้นที่ประมาณ 19.94 คน/ตารางกิโลเมตร

5. 4. วัตถุประสงค์ของโครงการ 1. เพื่อดำเนินการตามโครงการพัฒนาจังหวัดเชียงใหม่ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2552 ชื่อโครงการต้นแบบการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ อำเภอแม่แจ่มและอมก๋อย 2. เพื่อแก้ไขปัญหาการบุกรุกพื้นที่ป่าไม้ของอำเภอแม่แจ่มที่ถูกทำลายไปเป็น จำนวนมาก 3. เพื่อเป็นการจัดระเบียบที่ดินป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่าไม้ ทำข้อตกลงร่วมกันในการทำประชาคมหมู่บ้าน 4. เพื่อป้องกันการบุกรุกพื้นที่ป่าปลูกพืชเสพติด ซึ่งปัจจุบันได้เพิ่มมากขึ้น 5. เพื่อยึดหลักการให้ชุมชน/หมู่บ้าน ร่วมแก้ปัญหาของตนและยึดหลักการดำเนิน ตามแนวทางพระราชดำริบนพื้นฐานเศรษฐกิจพอเพียงนำนวัตกรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้แก้ไขปัญหาความยากจน 6. เพื่อรวบรวมพื้นที่ป่าที่ถูกบุกรุกของอำเภอแม่แจ่มนำถวายเป็นราชสักการะแด่สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ วันที่ 12 สิงหาคม 2552

6. 5. กิจกรรมก่อนดำเนินโครงการ 1. จัดประชุมหารือแนวทางการดำเนินงานของคณะกรรมการศูนย์ปฏิบัติการพัฒนาพื้นที่พิเศษ อำเภอแม่แจ่ม ครั้งที่ 1/2552 ในวันที่ 8 เมษายน 2552 ณ ห้องประชุมที่ว่าการอำเภอแม่แจ่ม 2. จัดประชุมชี้แจงแนวทางการปฏิบัติ และการดำเนินงานในพื้นที่ของคณะทำงานระดับตำบล ครั้งที่ 2/2552 ในวันที่ 28 เมษายน 2552 ณ ห้องประชุมที่ว่าการอำเภอแม่แจ่ม 3. จัดประชุมชี้แจงแนวทางการปฏิบัติ และการดำเนินงานในพื้นที่ของคณะทำงานระดับตำบล ครั้งที่ 3/2552 ในวันที่ 12 พฤษภาคม 2552 ณ ห้องประชุมที่ว่าการอำเภอแม่แจ่ม 4. จัดประชุมซักซ้อม ทำความเข้าใจคณะทำงานระดับตำบล เรื่องการใช้แผนที่ในการจัดทำข้อมูลหมู่บ้าน ครั้งที่ 4/2552 ในวันที่ 27 พฤษภาคม 2552 ณ ห้องประชุมที่ว่าการอำเภอ แม่แจ่ม 5. จัดประชุมซักซ้อม ทำความเข้าใจคณะทำงานระดับตำบล เรื่องการจัดประชาคมหมู่บ้าน ครั้งที่ 5/2552 ในวันที่ 27 กรกฎาคม 2552 ณ ห้องประชุมที่ว่าการอำเภอแม่แจ่ม

8. 6. กิจกรรมตามโครงการ 6.1 สำรวจพื้นที่หมู่บ้านก่อนทำประชาคม 121 หมู่บ้าน - สำรวจพื้นที่ตามกิจกรรมที่ 1 หาข้อมูล 1. จำนวนประชากร ชาย – หญิง 2. จำนวนกลุ่มบ้านรวมทั้งระยะใกล้ – ไกลกับหมู่บ้านหลัก 3. พื้นที่ทำกิน พื้นที่ป่า พื้นที่อยู่อาศัย (ทำแผนที่สังเขป) 4. กลุ่มองค์การต่าง ๆ ในหมู่บ้าน 5. จำนวนประชากรที่อพยพไปอยู่ต่างพื้นที่ 6. จำนวนผู้ที่เข้ามาทำกินในพื้นที่ซึ่งจะมีผลกระทบต่อการที่จะ ควบคุมดูแล

9. 7. การลักลอบกระทำผิดต่าง ๆ ในพื้นที่ เช่น ยาเสพติด คนต่างด้าว การพนัน เป็นต้น 8. กลุ่มบุคคล ที่จะต่อต้านการปฏิบัติงาน 9. ข้อมูลอื่น ๆ ที่สำคัญ เช่น พื้นที่เสี่ยงภัยดินถล่ม

11. 6.2 จัดทำประชาคมในระดับหมู่บ้าน 121 หมู่บ้าน 1. ให้ความรู้โครงการตามแนวพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียง 2. โครงการชุมชนพอเพียง 3. การป้องกันหมอกควันไฟป่า 4. โครงการปลูกต้นไม้ 3,000 ต้น / หมู่บ้าน 5. โครงการส่งเสริมประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข 6. โครงการให้ความรู้คณะกรรมการหมู่บ้าน ในการพัฒนาหมู่บ้านสร้าง ชุมชนเข้มแข็ง 7. โครงการหมู่บ้านสีขาว ต่อต้านยาเสพติด (4 รั้ว 3 โครงการ)

12. 8. โครงการของส่วนราชการต่าง ๆ เช่น กองทุนหมู่บ้าน ราคาพืชผลทาง การเกษตร 9. ลงมติในการแก้ไขปัญหา การบุกรุกพื้นที่ป่าโดยทำ SWOT Analysis (จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส อุปสรรค) 10. มติในการกำหนดกฎระเบียบหมู่บ้านป้องกันรักษาป่าไม้และทรัพยากร ธรรมชาติในเขตพื้นที่หมู่บ้าน เช่น กำหนดพื้นที่ทำกิน บทกำหนดโทษ 11. จัดตั้งชุดหมู่บ้าน 10 คน ดำเนินการจัดทำหลักเขต และบันทึกข้อตกลง ร่วมกัน

14. 6.3 จัดทำบันทึกรับรองแนวเขตการใช้ที่ดิน 121 หมู่บ้าน - จัดประชุมชี้แจงข้อตกลงร่วมกันในการจัดทำหลักเขตและหาพื้นที่ป่าที่ถูกทำลายหรือพื้นที่ที่ควรอนุรักษ์เป็นป่าต้นน้ำเพื่อถวายแด่สมเด็จ พระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ พิจารณาจัดทำแผนงานเฉพาะกิจเชิงบูรณาการ ซึ่งเมื่อวันที่ 12 สิงหาคม 2552 ได้รับพื้นที่และปลูกต้นไม้คืนให้ป่าจำนวนพื้นที่ 4,710ไร่ 3 ตารางวา ปลูกต้นไม้จำนวน 333,921 ต้น

15. โครงการถวายความจงรักภักดีทูลเกล้าถวายผืนป่าต้นน้ำและโครงการปลูกต้นไม้ หมู่บ้านละ 3,000 ต้น เนื่องในวโรกาสวันเฉลิมพระชนพรรษา สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ 77 พรรษา “12 สิงหามหาราชินี”

16. ที่ประชุมทำบันทึกรับรองแนวเขตการใช้ที่ดินที่ประชุมทำบันทึกรับรองแนวเขตการใช้ที่ดิน

17. จัดทำแนวเขตกันพื้นที่ป่าในหมู่บ้านจัดทำแนวเขตกันพื้นที่ป่าในหมู่บ้าน

18. 6.4 จัดทำแผนงานเฉพาะกิจเชิงบูรณาการ 121 หมู่บ้าน 6.4.1 จัดฝึกอบรมตามโครงการภูมิปัญญาแห่งแผ่นดินขยายผลสู่ปวงชน ชาวไทย จำนวน 2 รุ่น ดังนี้ (1.) โครงการฝึกอบรมด้านอาชีพ เพื่อพัฒนาให้ครอบครัวมีความเข้มแข็ง สามารถดำรงชีพได้จากกิจกรรมที่ทำ โดยมีการฝึกอบรมการทำน้ำยาอเนกประสงค์และการเพาะเห็ดฟาง มีผู้เข้าร่วมฝึกอบรมจำนวน 320 คน ในวันที่ 18 สิงหาคม 2552 ณ ศาลาประชาคมอำเภอแม่แจ่ม (2.) โครงการฝึกอบรมด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เพื่อให้หมู่บ้าน/ชุมชนเข้มแข็งมีการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีผู้เข้าร่วมฝึกอบรมจำนวน 300 คน ในวันที่ 25 สิงหาคม 2552 ณ ศาลาประชาคมอำเภอแม่แจ่ม

19. ฝึกอบรมด้านอาชีพ

20. ฝึกอบรมด้านทรัพยากรธรรมชาติ ฯ

21. 6.4.2 นำผู้ที่ผ่านการฝึกอบรมทั้ง 2 รุ่น คัดเลือกผู้สนใจรับการศึกษาดูงาน จำนวน 150 คน ศึกษาดูงานเพื่อนำมาปฏิบัติจริงยังพื้นที่ หรือครอบครัวตัวเอง จำนวน 2 แห่ง คือ ศูนย์การเรียนรู้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ฯ อำเภอแม่ริม และ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอดอยสะเก็ด เมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2552

22. ราษฎรผู้สนใจเข้าศึกษาดูงาน

23. ผลการดำเนินงาน 1.ผลการดำเนินงานในพื้นที่ 1.1 กิจกรรมจัดทำข้อมูลหมู่บ้าน ดำเนินการสำรวจข้อมูลหมู่บ้านจำนวน 121หมู่บ้าน 10 ตำบล ดำเนินการเสร็จครบทุกหมู่บ้าน 1.2 กิจกรรมจัดทำประชาคม อยู่ระหว่างการดำเนินการประชาคมจำนวน 57 หมู่บ้าน 8 ตำบล คงค้างอีก 64หมู่บ้าน 2 ตำบลที่ยังไม่ได้ดำเนินการเนื่องจากได้รับแผนที่จากส่วนกลางล่าช้า 1.3 กิจกรรมรับรองแนวเขต อยู่ระหว่างดำเนินการ 1.4 กิจกรรมจัดทำแผนงานเฉพาะกิจเชิงบูรณาการ ดำเนินการจัดฝึกอบรมตามโครงการ ภูมิปัญญาแห่งแผ่นดิน ฯ จำนวน 2 รุ่น คือ1.) ฝึกอบรมด้านอาชีพ มีผู้เข้ารับการฝึกอบรม จำนวน 320 คน 2.) ฝึกอบรมด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมมีผู้เข้ารับการฝึกอบรม จำนวน300 คน 1.5 นำผู้ที่ผ่านการฝึกอบรมทั้ง 2 รุ่น คัดเลือกผู้สนใจรับการศึกษาดูงาน จำนวน 150 คน ศึกษาดูงานเพื่อนนำมาปฏิบัติจริงยังพื้นที่ หรือครอบครัวของตนเอง

24. ปัญหาอุปสรรค 1. การจำกัดด้านระยะเวลาในการดำเนินงาน 2. ได้รับแผนที่จากส่วนกลางล่าช้า 3. สภาพพื้นที่ยากลำบากประกอบกับเป็นช่วงฤดูฝนทำให้การสัญจร ยากลำบากซึ่งส่งผลกระทบต่อระยะเวลาการดำเนินการ 4. จำกัดด้านงบประมาณซึ่งมีผู้สนใจอีกมากที่อยากจะเข้ารับการฝึกอบรมและ ศึกษาดูงานตามโครงการแผนงานเฉพาะกิจเชิงบูรณาการ เพื่อนำกลับมาใช้ ในชุมชนและครอบครัวที่มีรายได้น้อย

25. ระยะเวลาที่คาดว่าจะแล้วเสร็จโครงการฯระยะเวลาที่คาดว่าจะแล้วเสร็จโครงการฯ การดำเนินการตามโครงต้นแบบการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่อำเภอแม่แจ่มและอำเภออมก๋อย คาดว่าจะแล้วเสร็จเรียบร้อยประมาณเดือนพฤศจิกายน 2552