การประเมินผลโครงการ และตัวชี้วัดเพื่อการประเมิน

1. การประเมินผลโครงการ และตัวชี้วัดเพื่อการประเมิน รศ.ดร.เภสัชกรหญิง กัญญดา อนุวงศ์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (kunyada@swu.ac.th)

2. การประเมินโครงการ ตัวโครงการ การบริหารโครงการ ผลที่ได้รับจากโครงการ โครงการ: ความสมบูรณ์ ความชัดเจน ความเหมาะสม ความสอดคล้องกับแผน บริบท และความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย Context and input evaluation การบริหาร: การทำงานตามแผน การกำกับติดตาม การประสานงานภายในและภายนอกโครงการ ก่อนโครงการ:Needs Assessment, Feasibility Study

3. การประเมินโครงการ การใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์หรือเทคนิคการวิจัยเพื่อหาข้อมูลที่เป็นจริงและเชื่อถือได้เกี่ยวกับโครงการ เพื่อตัดสินคุณค่าของโครงการ (Suchman 1967) การกำหนดคุณค่าหรือข้อดีของบางสิ่งอย่างเป็นระบบ กระบวนการบรรยาย เก็บข้อมูลเกี่ยวกับเป้าหมาย การวางแผน การดำเนินการ ผลกระทบ เพื่อเป็นแนวทางในการตัดสินใจเพื่อสร้างความน่าเชื่อถือ และเพื่อส่งเสริมความเข้าใจในสถานการณ์ของโครงการ(Stufflebeam et al. 1990) การเก็บรวบรวมข้อมูลและใช้ข้อมูลนั้นเพื่อการตัดสินใจเกี่ยวกับโครงการ (Cronbach 1987)

4. การประเมินผลโครงการ การตอบคำถาม...ที่นำไปสู่...การตัดสินใจ ความเหมาะสมของสิ่งที่ดำเนินการ? ปัญหา อุปสรรคที่พบ? ประสบความสำเร็จตามมุ่งหวัง? ตอบสนองความต้องการของผู้มีส่วนได้เสีย? ความคืบหน้าของการดำเนินการ? ตรงตามแผน? ความต้องการทรัพยากรเพิ่ม? ควรดำเนินการต่อ? ควรปรับปรุง? ควรยุติ? ควรขยาย? ควรเลือกรูปแบบใด?

5. ขั้นตอนการประเมินผลโครงการขั้นตอนการประเมินผลโครงการ ศึกษาความต้องการของผู้ใช้ผลการประเมิน ศึกษารายละเอียดโครงการ (การวิเคราะห์โครงการ) กำหนดประเด็นการประเมิน การพัฒนาตัวชี้วัด: การกำหนดตัวชี้วัด กำหนดเกณฑ์หรือมาตรฐานตัวชี้วัดแหล่งข้อมูลและเครื่องมือ พัฒนาเครื่องมือและเก็บข้อมูล ออกแบบการประเมิน และกลุ่มตัวอย่าง เก็บข้อมูล วิเคราะห์ แปลผล สรุปผล การเขียนรายงานและการนำเสนอ

6. การวิเคราะห์โครงการและการศึกษาความต้องการของผู้ใช้ผลการประเมินการวิเคราะห์โครงการและการศึกษาความต้องการของผู้ใช้ผลการประเมิน ความมุ่งหมายของโครงการ และความมุ่งหมายของการประเมิน ข้อมูลที่ต้องการคืออะไร จะถูกนำไปใช้โดยใคร อย่างไร

7. ความต้องการของผู้ใช้ผลการประเมินความต้องการของผู้ใช้ผลการประเมิน

8. การวิเคราะห์โครงการและการศึกษาความต้องการของผู้ใช้ผลการประเมินการวิเคราะห์โครงการและการศึกษาความต้องการของผู้ใช้ผลการประเมิน • ความมุ่งหมายของโครงการ และความมุ่งหมายของการประเมิน • รู้วัตถุประสงค์/เป้าหมายของโครงการ รวมทั้งเป้าประสงค์ของการดำเนินโครงการชัดเจนเฉพาะเจาะจงมากยิ่งขึ้น • ตั้งประเด็นเนื้อหาในการประเมินได้ (คำถามการวิจัย)

9. Conceptual Model of Health Promoting Project การกำหนดประเด็นการประเมินผลโครงการ Health Promoting Project/Intervention Health Potential: Health resources & policies Health-related behaviors Health promoting processes Health Measurement/Evaluation

10. การกำหนดประเด็นการประเมินการกำหนดประเด็นการประเมิน Health: biomedical, psychological and sociological health, and morbidity, mortality, disability and survival rates Health potential: resources/policies, related behaviors, and/or promoting processes

11. Health Potential: Resources -เป้าประสงค์ ขอบเขต การบังคับใช้นโยบายที่เกี่ยวข้อง -การตัดสินใจเชิงนโยบาย การจัดสรรงบประมาณและทรัพยากร -การกำหนดตัวชี้วัดและการติดตามเชิงนโยบาย -การปรับปรุงเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมทางกายภาพและชีวภาพ -ทรัพยากรและการบริการสุขภาพ/สาธารณสุข -ลักษณะและปริมาณของ social support

12. Health Potential: Related Behaviors -ความตระหนัก ค่านิยม ความเชื่อ ทัศนคติด้านสุขภาพ -ลีลาชีวิต วัฒนธรรมด้านสุขภาพ -ความรู้ วิธีปฏิบัติ ทักษะ ความสามารถที่เกี่ยวกับสุขภาพ

13. Health Potential: Promoting processes -ลักษณะและจำนวนของกิจกรรม/บริการที่ให้และที่ถูกใช้ และลักษณะและจำนวนของผู้ร่วมกิจกรรม -ชนิดและระดับของการมีส่วนร่วมของกลุ่ม/บุคคลเป้าหมาย -เนื้อหาและจำนวนของวัสดุอุปกรณณืที่เกี่ยวข้องที่แจกจ่ายสู่กลุ่มเป้าหมาย -ความครอบคลุมของสื่อสาธารณะ -ความถี่ของการติดตามและ/หรือตรวจสอบ

14. การกำหนดประเด็นการประเมินการกำหนดประเด็นการประเมิน Health and Health Potential: How much/many? วัตถุประสงค์ของโครงการ ความต้องการใช้ผลการประเมิน เวลา ทรัพยากร(เงิน) ประสบการณ์

15. การกำหนดตัวชี้วัด ตัวชี้วัด คือ คุณลักษณะที่บ่งบอกถึงปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในประเด็นที่สนใจศึกษา วัดได้อย่างไร (HOW) ต้องการวัดอะไร (WHAT) เพื่อให้ประชาชนมีความรู้เกี่ยวกับการรักษาโรคเป้าหมาย ตัวชี้วัด?

16. การกำหนดตัวชี้วัด วัดได้อย่างไร (HOW) ต้องการวัดอะไร (WHAT) เพื่อให้ประชาชนนำความรู้ที่ได้รับไปใช้ประโยชน์เมื่อเจ็บป่วย ตัวชี้วัด?

17. ลักษณะที่ดีของตัวชี้วัดลักษณะที่ดีของตัวชี้วัด -บ่งบอกในสิ่งที่ต้องการวัดจริง -มีความเป็นรูปธรรม เป็นที่เข้าใจ -เป็นที่ยอมรับของผู้ที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะผู้ใช้ผลการประเมิน -สามารถเข้าถึงข้อมูลได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ -ไม่ก่อผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์

18. เกณฑ์/มาตรฐานของตัวชี้วัดเกณฑ์/มาตรฐานของตัวชี้วัด • ระดับที่พึงประสงค์ของตัวชี้วัด • เกณฑ์สัมบูรณ์หรือมาตรฐาน (Absolute criteria) • ระดับที่ควรจะเป็นที่กำหนดไว้อย่างชัดเจน กำหนดจากเกณฑ์สากล หรือโดยผู้เชี่ยวชาญ/เจ้าของโครงการ • เกณฑ์สัมพัทธ์ (Relative criteria) • การเปรียบเทียบกับโครงการที่มีลักษณะใกล้เคียงกัน

19. แหล่งข้อมูลสำหรับตัวชี้วัดแหล่งข้อมูลสำหรับตัวชี้วัด • ข้อมูลปฐมภูมิ • ต้องการเครื่องมือในการเก็บข้อมูล ซึ่งอาจต้องพัฒนาขึ้น • ข้อมูลทุติยภูมิ • ต้องมีการตรวจสอบความถูกต้องสมบูรณ์ของข้อมูล

20. ตัวอย่างตารางสรุปการออกแบบการประเมินตัวอย่างตารางสรุปการออกแบบการประเมิน

21. แลกเปลี่ยนประสบการณ์การประเมินแลกเปลี่ยนประสบการณ์การประเมิน -วางแผนก่อนการดำเนินโครงการ -เน้นการมีส่วนร่วมของ users ในการวางแผนการประเมิน -ใช้วัตถุประสงค์ของโครงการเป็นหลักในการคิด ในขณะที่มีความยืดหยุ่นพร้อมปรับเปลี่ยน -ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และความรู้วิจัย -ไม่ละทิ้งความเป็นกลาง และจริยธรรมวิจัย -ลงพื้นที่เองบ้าง เรียนรู้และพัฒนาตลอดเวลา