Informatiedag

1. Informatiedag Prodia Protocol bij vermoeden van hoogbegaafdheid April/mei 2012

2. Dagoverzicht Theorie Hoogbegaafdheid Zorgcontinuüm fase 0 en 1 HGD- traject Handelen en evalueren Diagnostisch materiaal

3. Intro • Aanknopen bij… • Het waarom van prodia • Zorgcontinuüm als kader • Schoolinterne zorg • Diagnostiek na fase 0 en 1 • Verantwoordelijkheden school/CLB • CLB-diagnostiek binnen dit zorgcontinuüm • Kwaliteitsvolle diagnostiek • HGD-besluitvormingsproces • De 7 HGW-uitgangspunten

4. Verwachtingenvan de deelnemers?

5. Te verwachten • Inhoud • Absoluut niet alleen tests • Belangrijkste inzichten over hoogbegaafdheid • Zelfde besluitvormingsproces voor alle disciplines • Ondersteunend materiaal, schema’s, formulieren • Illustraties en voorbeelden toegevoegd aan protocol • Suggesties, opmerkingen mee te nemen

6. Dagoverzicht Theorie Hoogbegaafdheid Zorgcontinuüm fase 0 en 1 HGD-traject Handelen en evalueren Diagnostisch materiaal

7. Theorie

8. Begrip: (hoog)begaafdheid Definitie van ‘hoogbegaafdheid’ in termen van - aanleg - aantoonbaar gedrag, prestaties Theorieën en modellen over begaafdheid

9. Hoogbegaafdheid: Driehoeksmodel van Renzulli en Mönks

10. Hoogbegaafdheid: Model van Heller

11. Theorie: situering doelgroep Globale situering Normaalverdeling met de standaarddeviaties (σ) 11

12. Theorie: situering doelgroep • Centraal in de curve: normaalbegaafd • Rechts: - Begaafd (roze) - Hoogbegaafd (groen) > 2 σ boven gemiddelde • Links: - Zwakbegaafd (roze) - Verstandelijk beperkt (groen) Arbitraire indeling van een continuüm

13. Begrip: intelligentie Intelligentie (intellectuele begaafdheid) • Is meerledig • Heeft welbepaalde structuur • Het gaat om ‘functioneren’

14. De Wissel 24.11.2011 Evolutie in de intelligentiemetingW. De Cleen, W. Magez & A. Bos

15. Intelligentie: CHC model Het CHC-model • Waarom? Verschil tussen instrumenten Niet laten leiden door samenstelling test Omvattend kader • Gril? Evolutie inzichten Laatste twee decennia Intelligentie IS multifactorieel Meer achtergrond? Zie tekst syllabus en map CAP / Lessius

16. Intelligentie: CHC model Intelligentie is hiërarchisch opgebouwd • Drie niveaus • Algemene factor, niet rechtstreeks meetbaar • Brede cognitieve vaardigheden, niet rechtstreeks meetbaar • Smalle cognitieve vaardigheden: hier sluiten subtests aan • Verschillend belang: links grotere invloed G

17. Intelligentie: CHC-model 17

18. Intelligentie: CHC model CHC-model = taxonomie • Gf: fluid intelligence Redeneren in nieuwe situaties; meer cultuurfair dan Gc • Gc: crystalised intelligence Vaardigheid om zich kennis, aanwezig in de cultuur, eigen te maken en effectief toe te passen • Gsm: korte termijn geheugen • Gv: visuele informatieverwerking • Ga: auditieve informatieverwerking • Glr: lange termijngeheugen • Gs: verwerkingssnelheid 18

19. De BCV’s en NCV’s in CHC

20. De BCV’s en NCV’s in CHC (vervolg)

21. NCV: NauweCognitieveVaardigheden Voorbeeld Gc: Gekristalliseerde intelligentie • Algemene kennis • Lexicale kennis • Taalontwikkeling • Luisteren • Communicatieve vaardigheden • Grammaticale vaardigheid • ...

22. We werken enkel met deze BCV’s: geen lezen/schrijven of reactiesnelheid G Vloeiende intelligentie Kwantitatieve intelligentie Gekristalliseerde intelligentie Korte termijn geheugen Visuele informatieverwerking Auditieve informatieverwerking Langetermijn geheugen Verwerkingssnelheid Gf Gq Gc Gsm Gv Ga Glr Gs

23. Intelligentie: CHC model Stellingen CHC is… • …sleuren met veel meer materiaal • …niet het geldige IQ hebben • …knoeien met onderdelen van instrumenten • …niet aanvaard door externen (VAPH…) • …veel te moeilijk • …

24. Intelligentie: CHC model Consequenties voor onze praktijk • Intelligentie is meerledig → Breed meten • Verschillend belang cognitieve vaardigheden → Gf en Gc cruciaal, plus minstens 2 andere BCV’s → Elk met twee subtests • Opgepast met bestaande tests! • Opsplitsing verbaal – performaal verdwijnt • Weet wat je meet en waarom! • Eenvormigheid: vertrekken van ‘vaste’ basisbatterij • WPPSI-III: kernbatterij + zinnen nazeggen WPPSI-R • WISC-III: kernbatterij + analogieën/cat. SON / matrixredenerenWNV

25. Intelligentie: CHC model Het CHC-model Werkwijze Zie documenten syllabus • Werkwijze: stap voor stap • Tabel WISC-III / WPPSI-III: leemten in tests zichtbaar • Werkbrochure: verwerking en profiel • Intern rapport: handig overzicht • Extraatjes zoals materialenlijst Met dank aan Gisleen Rauws en Walter Magez

26. Profielanalyse Uitdiepen van sommige brede cognitieve vaardigheden (BCV) op basis van de diagnostische vraagstelling Soms meer subtests afnemen voor één BCV wegens interne consistentie Niet steeds een totaal-IQ nodig

27. CHC en de Wechsler-schalen

28. Een bredere CHC-toepassing (W. Magez, 2011)

29. Intelligentie: CHC model Het CHC-model CHC is… • …enkele extra blaadjes papier in valies • …het geldige IQ hebben • …basisinstrumenten intact laten • …dus aanvaard door externen (VAPH…) • …wat omzettingswerk, maar met handige schema’s … recht doen aan de cognitieve vaardigheden v/d leerling

30. Theorie: HB kan samengaan met • Sociaal –emotionele problemen • Weinig mogelijkheden tot spiegeling aan ontwikkelingsgelijken • Geen aansluiting bij leeftijdsgenoten • Het mijden van contacten bij gebrek aan gedeelde belangstellingssfeer • Sociale verwachtingen van derden te hoog

31. Theorie: HB kan samengaan met • Faalangst • Weinig inspanning => prestatie niet als positief ervaren • Vertekend zelfbeeld • Onvoldoende werk –en leerstrategieën • Gebrek aan faalervaringen • Streven naar perfectionisme • Vermijdingsgedrag

32. Theorie: HB kan samengaan met • Dyslexie en dyscalculie • Automatiseringsproblemen bij aanvankelijk lezen • Automatiseringsproblemen bij aanvankelijk rekenen • Compenseren

33. Theorie: HB kan samengaan met • ADHD

34. Theorie: HB kan samengaan met • Autismespectrumstoornis

35. Theorie: HB kan samengaan met • Onderpresteren • Absoluutonderpresteren: nietenkelondereigenniveau, maar ookondergroepsgemiddelde ongelukkig, fysieke of psychischeklachten, zwakkemotivatie en werkhouding, gedragsproblemen,... • Relatiefonderpresteren: rond het klasgemiddelde of net daarboven  nietzoveelproblemen, bewust of onbewust, tijdelijk,...

36. Theorie: etiologie HB • Gen – omgevings-interactie • 50% genetische factoren • 10-20% gedeelde omgevingsfactoren • 30-40% niet-gedeelde omgevingsfactoren

37. Beschermende factoren • Bij de leerling • Goede taalvaardigheid • Goed concentratievermogen • Doorzettingsvermogen • Actieve acceptatie

38. Beschermende factoren • Bij het gezin • Acceptatie van het kind • Bereidheid tot samenwerken met school • Rustig en veilig opvoedingsklimaat • Passende eisen • Mogelijkheid thuis tot actief leren

39. Beschermende factoren • Bij de school (preventieve en verhoogde zorg) • Aandacht voor het welbevinden • Stimulerende en motiverende begeleiding door lkr • Werken aan een positief klimaat • Zorgen voor een rijk en stimulerend aanbod • Transparante communicatie en constructieve samenwerking rond aanpak • Samenwerking met ouders

40. Dagoverzicht Theorie HB Zorgcontinuüm fase 0 en 1 HGD-traject Handelen en evalueren Diagnostisch materiaal

41. CONTINUÜM van ZORG PREVENTIEVE BASISZORG FASE 0 VERHOOGDE ZORG FASE 1 FASE 2Plaats van HGD UITBREIDING VAN ZORG OVERSTAP NAAR SCHOOL FASE 3 OP MAAT

42. Zorgcontinuüm fase 0 Preventieve basiszorg: belangrijke aspecten • Organisatie van het zorgbeleid • Visie en beleid • Omgaan met verschillen www.migent.be • Differentiëren • Attitudes en vaardigheden • Leren leren

43. Zorgcontinuüm fase 0 Preventieve basiszorg: belangrijke aspecten • Vorming en ondersteuning van het schoolteam • Inschrijving –en onthaalbeleid • Zorg op klasniveau • Differentiëren • Coöperatief leren • Zelfstandig werken • Opvolging van alle leerlingen • Communicatie met ouders en leerling

44. Zorgcontinuüm fase 1 Schoolintern besluitvormingsproces Zie HGD-traject, maar andere terminologie! • Zorgoverleg • Informatie verzamelen • Onderwijsbehoeften en aanpak bepalen • In functie van de doelstellingen heeft deze leerling instructie nodig die…, opdrachten die…., feedback die…, …. • Plannen, handelen en evalueren

45. Zorgcontinuüm fase 1 Mogelijke en wenselijke acties Bij voorkeur geïntegreerd werken • Compacten • Verrijkingsleerstof • Hogere moeilijkheidsgraad • Aangepaste instructiewijze • Projectwerk • draaideurmodel • POP-project • TOP-project

46. Zorgcontinuüm fase 1 Mogelijke en wenselijke acties • Stimuleren van nieuwe interesses • Nabespreken/reflecteren op eigen handelen • Actief leren en ‘leren leren’ • Schaken • Verantwoordelijkheid in schoolkrant of website • Helpen in de schoolbib • Wedstrijden • www.kangoeroe.org • http://www.esa.int/esaKIDSnl/

47. Zorgcontinuüm fase 1 • Praktijkvoorbeelden • BaO (Lisa uit het 4e leerjaar) • Zie contractje Nederlands in Syllabus • Zorgoverleg • Gesprek met leerling • Gesprek met ouders • Onderwijsbehoeften en aanpak bepalen

48. Zorgcontinuüm fase 1 • Praktijkvoorbeelden • SO (info congres BEKINA workshop) • Op basis van intakegesprek • Psycho -educatie • Zelf inbreng in projectwerk bv. Thema’s zelf te kiezen, in groep laten reflecteren • Evaluatie bv. Extra fiche, proces –en product –evaluatie • Verdieping van een vak met coach  examencommissie • Les volgen in een hoger jaar • Extra project filosofie

49. Zorgcontinuüm fase 1 • Praktijkvoorbeelden • SO (info congres BEKINA workshop) • Leerkrachten met bizarre hobby’s betrekken • Oud –leerlingen betrekken • Steeds activiteiten afsluiten met zelfevaluatie Doel NIET betere resultaten Doel WEL welbevinden en afstuderen

50. Zorgcontinuüm fase 1 Redenen om te starten met uitbreiding van zorg • Vermoeden van ontwikkelingsvoorsprong of hoogbegaafdheid • De genomen maatregelen volstaan niet • Te grote discrepantie tussen de prestaties van de lln en zijn klasgenoten • Blijvende gedrags –en/of emotionele problemen • Demotivatie/schoolmoeheid • Vermoeden van een leerstoornis • …..