LƯU KÝ CHỨNG KHOÁN

1. LƯU KÝ CHỨNG KHOÁN

2. 1.KHÁI NIỆM: 1.1. Lưuký : Làviệcgửichứngchỉchứngkhoántờcổ phiếu,tráiphiếu, hoặccácloạigiấytờhợppháp chứng minh quyềnsởhữuchứngkhoánvàohệ thốnglưukýchứngkhoán. 1.2. Lưukýchứngkhoán : Lưukýchứngkhoánthựcchấtlàviệclưugiữ, bảoquảnchứngkhoánvàcácchứngtừcógiá củakháchhàng, đồngthờithựchiệncácquyền củakháchhàngđốivớichứngkhoán.

3. 2.Lợi íchcủanhàđầutưkhithamgialưuký chứngkhoán • Tiếtkiệmthờigianvàgiảmthiểu chi phíđối vớinhàđầutư • Tránhđượccácrủiro, hưhỏng, mấtmát, giả mạo... khinhàđầutưtựcấtgiữchứngkhoántại nhà. • Đượchưởngcácdịchvụthuậntiện, nhanh chóngkhigửivàrútchứngkhoán. • Đượcđảmbảobímật.

4. Đượcđảmbảocácquyềnlợicủangườisởhữuchứngkhoán (quyềnbỏphiếu, muacổphiếu,quyềncổphiếuthưởngvàcổtức, chuyểnđổitráiphiếu, táchgộpcổphiếu.... ).

5. 3. Vaitròcủa LKCK • LKCK làviệclưugiữ, bảoquảnchứngkhoáncủakháchhàngcảchứngkhoánvậtchấtvàchứngkhoánghisổ. Đồngthờiđốivớicácchứngchỉvậtchất, TTLK cònphảithựchiệncảviệcquảnlýnhập, xuấtvàbảoquản an toànchứngchỉchứngkhoántạikhochứngchỉchứngkhoán. Đểtheodõivàquảnlýluồngravàochứngkhoáncủakháchhàngkýgửitại TTLKCK.

6. TTLKCK phải thực hiện mở tài khoản lưu ký chứng khoán cho các tổ chức lưu ký thành viên và cho khách hàng, tương tự như việc ngân hàng thương mại (NHTM) mở tài khoản vãng lai để quản lý luồng tiền cho khách hàng của mình. • LKCK thực hiện các dịch vụ liên quan đến mở tài khoản, nhận gửi, rút, chuyển khoản chứng khoán lưu ký. Ngoài ra, TLKCK cũng như các tổ chức lưu ký còn cung ứng bất cứ dịch vụ nào khác được pháp luật cho phép liên quan đến

7. tài khoản lưu ký chứng khoán, chẳng hạn như dịch vụ làm trung gian trong các giao dịch bảo đảm như cầm cố, giải tỏa cầm cố chứng khoán.

8. 4. Phươngthứclưugiữchứngkhoán • Nhậngửi, rútvàcầmcốchứngkhoántheoyêu cầucủakháchhàngvàbênnhậncầmcố • Cungcấpthông tin vềcácquyềnlợiphátsinh đốivớichứngkhoánvàthaymặtkháchhàng thựchiệncácquyềnnày. • Thanhtoánchokháchhàngcácthunhậpphát sinhđốivớichứngkhoánhọsởhữu.

9. 5.Hệ thống lưu ký chứng khoánbao gồm: Trung tâm lưu ký và các thành viên lưu ký • Trung tâm giao dịch chứng khoán hiện nay đóng vai trò là Trung tâm lưu ký. Việc lưu ký chứng khoán chỉ được thực hiện tại các thành viên lưu ký của Trung tâm giao dịch chứng khoán.

10. 5.1. Các thành viên lưu ký bao gồm: Các công ty chứng khoán và các ngân hàng thương mại. Hiện nay Trung tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh có 14 thành viên lưu ký, trong đó 11 thành viên lưu ký là các công ty chứng khoán và 3 thành viên lưu ký là các ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam.

11. 5.1.1. Hoạt động của TVLK: • Thủ tục mở tài khoản lưu ký chứng khoán tại TVLK. Các chứng khoán sau khi được lưu tại TVLK sẽ được TVLK tái lưu ký tại TTGDCK. • Chứng khoán lưu ký của nhà đầu tư được cất giữ tại kho của Trung tâm giao dịch chứng khoán dưới dạng quản lý tổng hợp và được quản lý riêng biệt với chứng khoán của chính TVLK.

12. 5.1.2. Điều kiện hiện hànhTVLK: • Muốn đổi sang một TVLK khác, nhà đầu tư sẽ mở tài khoản lưu ký mới đồng thời làm thủ tục đóng tài khoản lưu ký cũ. • Người đứng tên lưu ký chứng khoán phải chính làchủ sở hữu chứng khoán. • Các tờ chứng chỉ chứng khoán bị hỏng, bị nhòe không thể nhận diện được các thông tin cơ bản trên đó sẽ bị từ chối lưu ký. • Các chứng chỉ chứng khoán thuộc diện bị thông báo mất cắp hoặc giả mạo sẽ bị tạm giữ

13. Cổ phiếucủa cổ đông mua chịuvẫn được lưu ký nhưng không được phép giao dịch.Được phép giao dịch khi các điều kiện hạn chế được bãi bỏ và được xác nhận từ tổ chức này. • Các chủ sở hữu cổ phiếu theo hình thức ghi sổ muốn lưu ký vẫn tiến hành các thủ tục lưu ký bình thường tại TVLK. • TTGDCK là người được ủy quyền thay mặt người đồng sở hữu chứng khoán lưu ký nhận các quyền được hưởng từ tổ chức phát hành như cổ tức, lãi trái phiếu, cổ phiếu thưởng.

14. 5.2. Trung tâm lưu ký chứng khoán: Ngày 7/7/2007, TTLKCK chính thức đi vào hoạt động với nhiệm vụ tạo ra một định chế tài chính mới, hoàn thiện hơn thị trường chứng khoán trong việc đăng ký, lưu ký, bù trừ, thanh toán chứng khoán và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho việc giao dịch chứng khoán.

15. 5.2.1 Vai trò của LKTTCK Giảm thiểu rủi ro và chi phí liên quan đến việc thanh toán trong giao dịch cho nhà đầu tư và doanh nghiệp; hiệu quả của nghiệp vụ sau thanh toán đối với các thành viên cũng từng bước được nâng cao, gián tiếp hỗ trợ dịch vụ cho nhà đầu tư...

16. 5.2.2. Hiệu quả của LKTTCK • TTLKCK đã đề xuất cải tiến quy trình lưu ký ghi sổ thay cho sự phức tạp trước đó, rút ngắn thời gian và tạo tiện lợi trong quy trình lưu ký. • Số lượng đăng ký lưu ký tại Trung tâm cũng đã đạt trên 21.000 tỷ đồng giá trị theo mệnh giá của 154 loại cổ phiếu; ngoài ra là trên 500 loại trái phiếu do Kho bạc Nhà nước và Ngân hàng Phát triển phát hành thực hiện đăng ký lưu ký Trung tâm đứng ra thực hiện quyền lợi của nhà đầu tư để nhận cổ tức từ doanh nghiệp

17. phát hành ,giảm tối đa thời gian và những thủ tục phức tạp giữa các đầu mối. Hiện tại đã có trên 1.300 đợt thực hiện quyền nói trên với lượng cổ tức, trái tức đạt tới 8.700 tỷ đồng. • Trong hoạt động thanh toán bù trừ, sự ra đời của TTLKCK được gắn với trách nhiệm bảo đảm an toàn, chính xác, được đảm bảo, tạo niềm tin cần thiết đối với một tổ chức mới với những hoạt động còn khá mới mẻ.

18. Thông qua sự phối hợp với TTGDCK Tp.HCM và Hà Nội, các ngân hàng chỉ định thanh toán và thành viên lưu ký và đến thời điểm này chưa một trường hợp nào mất khả năng thanh toán xảy ra.

19. 5.2.3.Chuyển đổi mô hình hoạt động và thực hiện đăng ký lưu ký cho cả cổ phiếu của các công ty đại chúng chưa niêm yết. Đây là hai kế hoạch lớn, một chưa có tiền lệ, một chưa có sự thống nhất khi thực hiện. • Thứ nhất, theo Luật Chứng khoán, muộn nhất đến tháng 6/2008, TTLKCK phải thực hiện chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp với loại hình công ty TNHH. • Thứ hai là thực hiện vai trò đầu mối đăng ký và lưu ký cổ phiếu của các công ty đại chúng.

20. 6.Hướng dẫn thủ tục LKCK. • LKCK là hoạt động nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho nhà đầu tư và thực hiện các quyền liên quan đến sở hữu chứng khoán. • Việc lưu ký chứng khoán được quản lý theo hai cấp: - Nhà đầu tư mở tài khoản lưu ký tại thành viên lưu ký (các công ty chứng khoán) để lưu ký chứng khoán. - Thành viên lưu ký mở tài khoản lưu ký tại TTLKCK để tái lưu ký chứng khoán của nhà đầu đầu tư tại Trung tâm lưu ký .

21. 6.1. Hướng dẫn các thủ tục LKCK • Chứng từ cần thiết : - Đối với khách hàng cá nhân: CMND hoặc hộ chiếu Bản chính chứng khoán có nhu cầu lưu ký (sổ cổ đông, sổ chứng nhận sở hữu cổ phần, giấy chứng nhận sở hữu cổ phần, chứng chỉ quỹ, trái phiếu...). - Đối với khách hàng là tổ chức, doanh nghiệp: Người đại diện tổ chức mang theo CMND/ hộ

22. chiếu và con dấu. Bản chính chứng khoán có nhu cầu lưu ký (sổ cổ đông, sổ chứng nhận sở hữu cổ phần, giấy chứng nhận sở hữu cổ phần, chứng chỉ quỹ, trái phiếu...).

23. Quy trình lưu ký: Bước 1.Nhà đầu tư xuất trình chứng từ cần thiết. Bước 2.Ký tên trên phiếu gửi chứng khoán theo hướng dẫn của nhân viên lưu ký. Bước 3.Thành viên lưu ký lập chứng từ lưu ký gửi đi Trung tâm lưu ký Chứng khoán. Bước 4.Sau khi nhận chứng từ có xác nhận của TTLK, Thành viên lưu ký sẽ báo chứng khoán vào tài khoản của nhà đầu tư. Nhà đầu tư bắt đầu thực hiện được mọi giao dịch và hưởng đầy đủ quyền lợi liên quan đến chứng khoán đã lưu ký.

24. 6.2.Các dịch vụ về lưu ký chứng khoán : • Ký gửi chứng khoán • Rút chứng khoán • Chuyển khoản chứng khoán • Cầm cố và giải tỏa cầm cố chứng khoán • Chuyển nhượng quyền sở hữu chứng khoán: Tặng cho, thừa kế (theo quy định của pháp luật) • Thực hiện quyền bao gồm: Quyền hưởng cổ tức (bằng tiền, bằng cổ phiếu), đăng ký mua cổ phiếu phát hành thêm, chuyển nhượng mua.....

25. 7. Cảicáchquytrìnhlưukýchứngkhoán: 7.1. Nhữngcảitiến: • Theo quytrìnhcũ, việclưukýchứngkhoán phảitiếnhành qua 3 khâu: nhàđầutưyêucầu côngtychứngkhoánlưuký, CTCK chuyểnhồ sơchotổchứcpháthành (TCPH) đểkiểmtra xácnhận, rồi TCPH mớigửihồsơđến TTLK để hoàntất. • Hiện nay, quytrìnhsẽbỏ qua khâuxácnhận củatổchứcpháthànhvàthông tin sởhữuchứng khoáncủanhàđầutưsẽđược TTLKCK kiểm

26. tra, đối chiếu để thực hiện lưu ký trên cơ sở uỷ quyền của tổ chức phát hành và căn cứ trên danh sách người sở hữu chứng khoán mà tổ chức phát hành đã đăng ký ban đầu với trung tâm. • Phải có sự đồng thuận của các thành viên, đặc biệt là tổ chức phát hành. Theo quan điểm của TTLK, không cần thiết phải qua công đoạn xác nhận của tổ chức phát hành vì Trung tâm đã có danh sách người sở hữu chứng khoán và không có lý gì lại phải bắt xác định lại một lần nữa.

27. 7.2. Ý nghĩa: • Việclượcbớtmộtkhâutrongquytrình LKCK ghisổlàbiệnphápnhằmgiúptiếnđộlưu kýcủanhàđầutưnhanhhơn. • Tránhtìnhtrạngđùnđẩytráchnhiệmgiữahai đơnvị CTCK vàTCPH.Tuynhiên, nếunhưthời gianxửlýhồsơcủa TTLK đượcquyđịnh nhanhgọntrong 1 ngày,thìthờihạnxửlýhồsơ của CTCK khôngcóquyđịnhcụthể. Trênthực tế, việcchậmtrễlưukýkhôngphátsinhtừ

28. TTLK mà phát sinh từ khâu trung gian nằm ở CTCK. • Có 2 luồng quan điểm về vấn đề này. Quan điểm thứ nhất là phải quy định rõ thời hạn chậm nhất mà CTCK phải chuyển hồ sơ lưu ký của nhà đầu tư lên TTLK. Quan điểm thứ hai là không quy định thời hạn, đây có thể là quan điểm tương đối linh hoạt trên cơ sở thông cảm cho hoạt động quản trị kinh doanh của các CTCK.

29. Tốc độ xử lý nhanh hay chậm của các thành viên lưu ký nên để cho thị trường tự điều tiết theo hướng nâng cao chất lượng dịch vụ, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường giữa các thành viên lưu ký.